Oppenheimer: Shumë më tepër se një histori për një nga baballarët e bombës atomike

"Oppenheimer" nga Christopher Nolan nuk është vetëm një film për bombën atomike. Po sigurisht. Është edhe ajo. Në të vërtetë, në një kuptim të caktuar, mbi të gjitha është ajo. Sepse është fillimi dhe fundi i historisë, qendra rreth së cilës rrotullohet gjithçka. Por është edhe historia e një njeriu të fiksuar pas një ideje.

Është thuajse një thriller, një përplasje e drejtpërdrejtë mes konservatorëve dhe progresistëve, mes politikës dhe realitetit, mes asaj që nevojitet dhe asaj që, nga ana tjetër, është krejtësisht e kotë. Është historia e Amerikës që pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore po përgatitet të ndryshojë sërish. Transformimi në një vend tjetër: pjesërisht më e lirë dhe pjesërisht e tmerruar. Pjesërisht arrogante dhe pjesërisht e paqëndrueshme.

Oppenheimer është një film për frikën. Christopher Nolan filloi nga një libër, “American Prometheus” nga Kai Bird dhe Martin J. Sherwin që është i ndarë në mënyrë të barabartë midis një historie biografike, duke rikthyer jetën dhe karrierën e Oppenheimer, dhe thinjat e persekutimit politik dhe gjyqësor. Nëse jeni një nga ata që kërkojnë kuriozitet për të bindur veten për të shkuar në kinema, kjo është e para.

Robert Oppenheimer ishte një nga baballarët e bombës atomike, dhe kjo gjë, gjatë gjithë kohës, është eksploruar - më shumë, e gërvishtur - nga këndvështrime të ndryshme. Si e ka kapërcyer traumën e Hiroshimës dhe Nagasakit?

Ose më mirë: a e ka kapërcyer ndonjëherë? A mendonte vërtet se mund t’u jepte fund të gjitha luftërave me punën e tij? Apo jo dhe a ishte një justifikim që u përsërit për të justifikuar avancimin e studimeve?

Ai ishte një njeri i trazuar, Oppenheimer. Por, kujdes, jo i dobët. Por i thyer, përgjysmë, i bindur për idealet e tij, fillimisht i afërt me Partinë Komuniste Amerikane (ja një kuriozitet tjetër), më pas u pendua dhe në fund u izolua. Ishte një gjeni apo një i çmendur? Dhe në një pikë të caktuar a nuk përkojnë të dy aspektet?

Oppenheimer është gjithashtu një film për muzikën. Mbi përsosmërinë e saj, mbi matematikën e notave dhe mbi ritmin që mban të gjithë botën të bashkuar, duke e shtrënguar në një përqafim.

Në kolonën zanore të Ludwig Göransson (kurioziteti i tretë, për ata që po numërojnë), i cili ka zënë vendin e një prej bashkëpunëtorëve historikë të Nolan, Hans Zimmer, ka një këngë që quhet pikërisht kështu: ‘Can you hear the music?’ Sepse muzika, në këtë film, është thelbësore. Nolan e bën materien të kërcejë, ai kënaqet duke rikrijuar shkëmbimet më të vogla sikur të ishte një garë në hapësirë, shumëngjyrëshe dhe e mrekullueshme.

Na tregon se natyra ka shumë më tepër sesa mund të shohim, dhe na kujton gabueshmërinë tonë. Oppenheimer zgjat tre orë, dhe ato janë tre orë të plota dhe intensive. Ndonjëherë pothuajse shqetësuese. Sepse jeta e protagonistit shfaqet fjalë për fjalë me teprimet dhe gabimet e tij.

Dhe dashuria, sado e pastër dhe e pafajshme, përdoret për të shkatërruar, për të shfrytëzuar impulset më të tmerrshme të qenies njerëzore. Një tjetër bombë, nëse doni.

Nolan e ka rrethuar veten me një kastë aktorësh që i njeh dhe i admiron, si Cillian Murphy, me të cilin ka bashkëpunuar disa herë dhe i cili në kohën e “The Dark Knight” kishte bërë audicion për rolin e Batman-it (kurioziteti i katërt).

Më pas janë Emily Blunt, shumë e zonja, Robert Downey Jr., i cili mund të fitonte seriozisht një Oscar për performancën e tij, Matt Damon dhe Florence Pugh, protagoniste e një skene dashurie shumë të tensionuar që në disa vende është censuruar (kurioziteti i pestë). Por ka edhe aktorë të tjerë, disa me role shumë të vegjël, të cilët janë të domosdoshëm për rritjen dhe paraqitjen e protagonistit.

Në fund të fundit, Oppenheimer është një film që kap thelbin e rastësisë së jetës, paparashikueshmërinë e saj. Çdo zgjedhje ka një pasojë, dhe ne e dimë atë. Por na duhet kohë për ta zbuluar. Shpesh kemi nevojë të gabojmë.

Oppenheimer është ndërtuar rreth performancës së jashtëzakonshme të Murphy, por vazhdon të ketë, si një trup i huaj, pavarësinë e tij. Fillon dhe po, mbaron. Dhe na lë diçka. Më shumë se një vetëdije, një dyshim. Më shumë se një shpresë, një frikë. Sepse meshkujt kur kanë pushtet nuk ndalen. Ata duan më shumë.

Oppenheimer, në pjesën e fundit të jetës së tij, foli kundër armëve dhe përdorimit të tyre dhe nxiti bashkëpunimin ndërkombëtar midis amerikanëve dhe rusëve. Për këtë arsye, ai u përjashtua. Politika nuk donte të dëgjonte arsyet: komunistët ishin të këqij dhe duhej luftuar me çdo mjet.

Oppenheimer nuk është një film perfekt dhe duhet thënë. Në papërsosmërinë e tij megjithatë, arrin të shkëlqejë edhe më shumë. Nuk kufizohet në udhëzimet e një shkrimi akademik. Hyn thellë, i ndot duart me baltën e hamendjeve dhe insinuatave; nuk përpiqet të ëmbëlsojë të vërtetën, por e tregon në konkretësinë e saj brutale.

Oppenheimer duhet parë në ekranin e madh. Dhe jo vetëm sepse Nolan e imagjinoi dhe projektoi në atë mënyrë. (Në fakt, kurioziteti i gjashtë, duhet parë në IMAX 70mm: një format i disponueshëm vetëm në Pragë në Europë).

Por sepse kjo - ajo e Oppenheimer-it, e bombës atomike dhe e Amerikës - është një histori që e meriton sallën e kinemasë, që e kërkon dhe që vetëm në sallë mund të japë gjithçka që ka për të ofruar: spektaklin e kinemasë së madhe, shumë të madhe.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.