.png)
Kemi humbur një grua të paepur. Askush nuk e ka zbutur ndonjëherë Letizia Battaglia, as vështirësitë e një jete, as fama e “fotografisë mafioze” që ajo e urrente, që ne gazetarët e pangopur ia kemi “veshur” asaj. A i përkasin fotot e saj mafias? Sigurisht që jo, për njëzet vjet ajo e luftoi këtë përkufizim që i bëhej.
“Unë nuk jam fotografe e mafies, jam kundër mafies. Kam fotografuar Palermon dhe në Palermo është edhe mafia”.
As fotografitë e saj nuk e kanë mposhtur ndonjëherë, nga e cila është ndjerë e “burgosur”, në rolin e fotografes që ka fotografuar luftën civile në vendlindje. Fotografitë që “nuk më pëlqejnë. Unë i vuaj ato. Sikur nuk i kam bërë. Një lloj burgu që do të më duhet ta tërheq zvarrë përgjithmonë”. As sëmundja që e mori përfundimisht me vete, dje në Palermo, në moshën 87-vjeçare, nuk e ka zbutur. Një grua, thonë për të, e cila kishte shumë frikë, prandaj kishte shumë guxim.
Dhe padyshim të gjithë mendojnë për vitet e luftës së tmerrshme civile mafioze të viteve shtatëdhjetë dhe tetëdhjetë, nga e cila Letizia, nga vitet ‘74 deri në ‘91 në krye të zyrës fotografike të ‘Ora di Palermo’ së bashku me Franco Zecchin, duhej të ishin dëshmitarë të dhimbshëm dhe të zemëruar. Fotot që disa vite më parë kishte menduar t’i digjte në një zjarr të madh, për fat nuk i bëri. Madje disa zgjodhën t’i varnin në shtëpi: “Kështu që i shoh çdo ditë dhe në terma afatgjatë nuk i shoh më”.
Por beteja e saj ishte vetë jeta e saj, jetët e saj të shumta si grua, jo thjesht fotografe, animatore kulturore, ambientaliste, regjisore, redaktore, politikane, këshilltare bashkie, deputete rajonale, “të jesh këshilltare në Palermo ka qenë më bukur se ta fotografosh”.
Në të gjitha ato jetë, figura e fotografes ishte e madhe dhe e nevojshme. “Isha një grua me probleme, nuk isha e lumtur, nuk kisha pasur mundësi të shtjelloja diçka, një mendim timin, rrugën time... Fotografia më shpëtoi nga emocionet, dëshpërimi, katastrofat psikike”. Kur, për të hequr fiksimin me imazhet e saj të të vdekurve, ajo filloi t’i fotografonte ato duke i mbivendosur fytyrat e grave, “dikush tha se pozat e mia të thithin, oh mirë, ishin të dobishme”.
Një “jetë e kapur nga intuita”, pa paramendim, “Kurrë nuk kam teorizuar asgjë dhe as nuk kam ndërmend ta bëj. Kur fotografoja e bëja sepse më duhej, ndonjëherë sepse më pëlqente”.
Në fund të fundit, diçka e bukur ka ndodhur mes Letizia Battaglia dhe fotografisë, por nuk është vetëm mes tyre. Ishte një lloj mrekullie, një lidhje astrale. Një grua donte të shpëtonte nga të gjitha kafazet e saj. Fotografia i tregoi asaj rrugën drejt lirisë. Dhe në fund, me fotografitë e saj, ajo grua tregoi lirinë për pjesën tjetër të botës. Kështu ndodh me fotografinë, Letizia thotë shpesh: “Hyni në historinë që keni përpara dhe hyni në historinë që keni brenda”.
Dhe e saja ishte edhe historia e Palermos, qyteti që u përpoq ta linte shumë herë dhe që e ka marrë gjithmonë pas. “Kam fotografuar në të gjithë botën, por jashtë Palermos fotot janë të ndryshme për mua. Këtu është diçka që më përket mua, ose ndoshta unë i përkas asaj. Kam fotografuar kronikën e këtij qyteti, nuk kam bërë art, kam bërë një punë të vështirë, madje të pamëshirshme për nëntëmbëdhjetë vjet.
Dhe në kronika kishte gjithçka, procesione, ndeshje futbolli, festa për të pasurit, kurrë një natë Viti i Ri me familjen time në nëntëmbëdhjetë vjet! Por në Palermo kishte mafia, kishte viktima të mafias. Dhe i fotografova edhe ato”.
Sigurisht që ka fotografuar edhe mafien, të cilët nuk janë mafia, janë vetëm menaxherët e tyre momentalë, mafia thoshte ajo, është një gjendje sociale, një mentalitet, një strukturë e historisë.
Në fund të fundit, Letizia ishte fotografja e një komuniteti, e një qyteti ku përfshihej edhe mafia. Ajo vuajti prej saj, se u modelua dhe u ndryshua prej saj, por nuk u identifikua, nuk përputhej saktësisht me mafian, e cila nuk ishte një roman krimi, por përfshinte gjithçka duke nisur nga loja te frika.
Në të gjitha intervistat, deklaratat dhe rrëfimet më të fundit, Letizia nuk e ka përmbajtur hidhërimin. Por fotot e saj ende jetojnë, siç thoshte nëntitulli i një prej biografive të saj, “mbi plagët e ëndrrave të saj”.
Marrë nga La Repubblica, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
