Vendimet e OBSH-së ndaj koronavirusit janë kompromentuese

Në fund të muajit të kaluar, kur Organizata Botërore e Shëndetësisë e deklaroi Koronavirusin si një emergjencë globale për shëndetin publiktë muajit të kaluar, ajo vlerësoi përpjekjet "e jashtëzakonshme" të Kinës për të luftuar epideminë dhe u bëri thirrje vendeve të tjera që të mos kufizojnë udhëtimet.

"Kina në të vërtetë po vendos një standard të ri për përgjigjen ndaj shpërthimit të epidemisë," tha Drejtori i Përgjithshëm i OBSH-së Tedros Adhanom Ghebreyesus.

Shumë qeveri injoruan këshillat për rifillimin e udhëtimeve drejt dhe nga Kina. Ekspertë të tjerë të shëndetit publik kritikuan lavdërimet joprofesionale të OBSh-së për Kinën.
"Është shumë e qartë për mua - duhet të jetë për shumicën e njerëzve në botë - që Dr. Tedros dhe OBSH janë kapur në një pozitë jashtëzakonisht të vështirë, midis asaj që shkenca dikton dhe një vendi shumë, shumë të fuqishëm," tha Lawrence Gostin, një profesor i të drejtës globale të shëndetit në Universitetin Georgetoën i cili këshillon Organizatën Botërore të Shëndetësisë.

Ndër ankesat drejtuar Dr. Tedros është përunjësia ndaj Pekinit duke lavdëruar një përgjigje kineze ndaj epidemisë që përfshinte karantinimin e 60 milion njerëzve - që shumë ekspertë të shëndetit i shohin si në kundërshtim me udhëzimet e OBSH-së - ndërsa u bënte thirrje vendeve të tjera të mos ndërpresnin udhëtimet dhe tregtinë me Kinën.

Në një intervistë të mërkurën, Dr. Tedros mohoi që OBSH i është përunjur presionit kinez. Ai tha se veprimet e Kinës nuk bien ndesh me standardet e OBSH-së dhe kanë ngadalësuar përhapjen e virusit. "Ata po ulin transmetimin tek vendet e tjera," tha ai.
Koronavirusi po përball agjencinë e Kombeve të Bashkuara me një paketë rreziqesh që kërcënon aftësinë e saj për të udhëhequr përgjigjet globale ndaj krizave të tilla.

Kërcënimet për shëndetin

Organizata Botërore e Shëndetit ka luftuar me një numër në rritje të epidemive në vitet e fundit.

Gjatë dekadave të luftrave ndaj epidemive, Organizatës Botërore të Shëndetësisë rrallëherë i është dashur të merret me një entitet aq të fuqishëm politik dhe ekonomik sa Kina sot.
Ajo nuk mund të përballojë tjetërsimin e udhëheqjes së vendit, ndikimi dhe fuqia e madhe financiare e të cilit synon të përfshijw gjithë botën. Ajo ka nevojë për bashkëpunimin e Pekinit për të parandaluar një pandemi të plotë - dhe kjo mund të mos jetë hera e fundit. Kina është burimi i shumë patogjenive në zhvillim, të cilët transmetohen nga kafshët te njerëzit në tregjet ushqimore dhe mund të shkaktojnë epidemi vdekjeprurëse.

Roli i OBSH-së është të ketë një përgjigje globale ndaj epidemive, të mbështesë rregulloret ndërkombëtare shëndetësore, për të cilat vendet kanë rënë dakord t'u përmbahen, dhe të marrin vendime dhe rekomandime bazuar në shkencën më të mirë në dispozicion. Kjo ndonjëherë përfshin përballjen me një qeveri ku po ndodh një kërcënim serioz për shëndetin publik.
Shumë njerëz që punojnë, ose kanë punuar, me organizatën, dhe që studiojnë operacionet e saj, thonë se në mos shpalljen e emergjencës globale të shëndetit më parë, agjensia u dha shumë peshë shqetësimeve të Kinës dhe se masa do të dëmtonte ekonominë dhe imazhin e udhëheqjes së saj .

Duke lavdëruar përgjigjen e Kinës me efikasitet, OBSH po kompromenton standardet e veta të reagimit ndaj epidemisë, duke cënuar autoritetin e saj global dhe duke dërguar mesazhin e gabuar në vendet e tjera që mund të përballen me epidemitë e ardhshme, thonë ata.
"Mesazhi i OBSH që, jo, mos u frikësoni nga dikush, vazhdoni të lejoni udhëtimet, mbajini kufijtë hapur dhe pastaj të thuani që mbështesim qeverinë kineze është një mesazh kompromentues," tha Kelley Lee, një profesoreshë në Universitetin Simon Fraser të Kanadasë i cili ka shkruar një libër mbi OBSH-në dhe ka themeluar Qendrën Bashkëpunuese të OBSH-së për Ndryshimin Global dhe Shëndetin.

"Një çështje thelbësore është, kujt mund t'i besojmë kur kemi këto lloj shpërthimesh," tha ajo. "Në të vërtetë duhet të jetë Organizata Botërore e Shëndetit."

Këshillat e OBSH-së kundër kufizimeve të udhëtimit, për të cilat thotë se mund të shkaktojnë përçarje dhe dëme të panevojshme ekonomike, po injorohet gjerësisht. Pak pasi u shpall emergjenca globale, SHBA-të paralajmëruan ndërprerjen e të gjitha udhëtimeve në Kinë dhe ndaluan gjithashtu hyrjen në vend për shumicën e udhëtarëve prej Kinës. Më shumë se një duzinë vendesh të tjera, përfshirë partnerin e ngushtë të Kinës Rusinë, ndoqën të njëjtën strategji me kufijtë e tyre. Linjat ajrore ndërkombëtare pezulluan fluturimet.

Kina thotë se ka qenë e shpejtë për të shpërndarë informacione për shpërthimin dhe fajëson SHBA-të që bëhet një shembull i keq në vendosjen e kufizimeve të njëanshme të udhëtimit.
Doktor Tedros tha në intervistë se karantina e Kinës në provincën Hubei - epiqendra e shpërthimit — është në përputhje me Rregulloret Ndërkombëtare të Shëndetit të OBSH-së, ose IHR, një traktat i nënshkruar nga shtetet anëtare përfshirë edhe Kinën që kërkon masa më pak ndërhyrëse të mundshme dhe të fortë për mbrojtjen e liria e lëvizjes dhe të drejtat e tjera të njeriut.

Një karantinë është e lejueshme "për sa kohë që një vend merr masa që janë proporcionale me problemin që ata kanë," tha ai.

Por, ai u shpreh se, "Unë mendoj se të drejtat e njeriut dhe kështu me radhë duhet të respektohen." Ai tha se OBSH duhet të monitorojë situatën për të siguruar se lëvizja e furnizimeve nuk është dëmtuar.

Ai tha gjithashtu se i jep meritën Kinës që identifikoi virusin në "kohë rekord", duke e ndarë sekuencën e saj gjenetike shpejt.

Në një konferencë për shtyp javën e kaluar, Dr. Tedros tha se takimi i tij "shumë i sinqertë dhe i hapur" më 28 Janar me Xi Jinping prodhoi rezultate, duke përfshirë një marrëveshje për të shkëmbyer të dhëna dhe për të dërguar një ekip ekspertësh ndërkombëtarë të udhëhequr nga OBSH në Kinë .

"Gjatë vizitës sonë u thamë atyre, ju duhet të shpejtoni, koha është thelbësore," tha ai në intervistë.

Megjithatë, u deshën gati dy javë që agjensia të merrte një përgjigje nga Kina për të dërguar një ekip avancuar, i cili arriti në Pekin të hënën, për të diskutuar një mision të përbashkët. Ekipi me tre persona po diskuton me zyrtarët kinezë axhendën dhe pyetjet që do të ndjekë misioni i përbashkët i rreth 10 ekspertëve ndërkombëtarë, tha të hënën Dr. Tedros.

OBSH duhet të mbajë Kinën në anën e saj," tha John Mackenzie, një ekspert i sëmundjeve infektive që është profesor emeritus në Universitetin Curtin të Australisë dhe anëtar i një komiteti të OBSH-së që këshilloi Dr. Tedros për shpalljen e një emergjence globale të shëndetit publik.

Dr Mackenzie pyeti pse autoritetet kineze dukej të vononin raportimin e një rritjeje të infektimit në gjysmën e parë të janarit. Shumë ekspertë të shëndetit besojnë se shpërthimi u përhap shumë shpejt që më herët dhe autoritetet lokale u përpoqën ta mbulojnë atë, duke përfshirë edhe qortimin e një mjeku lokal që kërkoi të ngrinte alarmin, dhe më pas ishin të ngadalshëm për të njoftuar se mund të transmetohej nga personi në person.

"Kina është padyshim një lojtar i rëndësishëm," tha Dr. Mackenzie. "Pra, gjithçka që bën OBSH duhet ta ketë në mendje këtë fakt.”

Që nga themelimi në 1948, OBSH ka luajtur një rol kritik në koordinimin e përgjigjeve globale ndaj kërcënimeve të shëndetit publik, dhe llogarit midis arritjeve të saj çrrënjosjen e dhenve. Drejtuar nga vendet anëtare të saj, ajo duhet të respektojë sovranitetin kombëtar.

Agjensia ka përmirësuar aftësitë e saj që nga viti 2014, kur një reagim i ngadaltë burokratik ndaj Ebolës në Afrikën Perëndimore ndihmoi në nxitjen e një krize globale. I shqetësuar se koronavirusi do të mund të transmetohet edhe në vende të tjera, OBSH është duke këshilluar se si të zbulojë dhe parandalojë përhapjen e saj, duke koordinuar kërkimin dhe shpërndarë qindra mijëra komplete provash.

Karantina e Kinës për provincën Hubei - më e madhja në historinë njerëzore - mund të jetë ende e efektshme, thonë ekspertët e shëndetit. Por ka pak prova shkencore që karantina të tilla të mëdha, në mbarë popullsinë funksionojnë. Masat e tilla në të kaluarën kanë bërë që njerëzit të kërkojnë rrugë ilegale për arratisje, të shmangin raportimin tek autoritetet kur janë të sëmurë dhe të bëhen fizikisht armiqësor ndaj punonjësve shëndetësorë. Karantina alarmoi qeveritë e huaja, të cilat u përpoqën të evakuonin qytetarët e tyre.

"Është një masë shumë ekstreme, dhe karantina ka një efektivitet të kufizuar" në këtë shkallë, tha Devi Sridhar, një ekspert për shëndetësinë globale në Universitetin e Edinburgh i cili ka punuar me agjencitë e SHBA-ve dhe ministritë e shëndetësisë në botën në zhvillim.

"Mënyra se si ata janë qasur është mjaft e rrezikshme " tha ajo. "Ju dëshironi që qytetarët të vijnë përpara dhe të thonë: Ndihem mirë."

Në pushtet që nga viti 2012, Z. Xi është bërë udhëheqësi më i fortë i Kinës në dekada, duke mashtruar kritikët në vend ndërsa rrit rolin e vendit të tij jashtë kufijve. Goditja e ekuilibrit të duhur me Kinën ka provuar të jetë një sfidë për qeveritë, korporatat dhe të tjerët në botën demokratike. Kina është tani donatori i dytë më i madh në buxhetin e rregullt të Kombeve të Bashkuara, pas SHBA-ve.

Rëndësia e Kinës për OBSH-në nuk është aq shumë sa një donator aktual, por si një burim i ardhshëm fondesh dhe një partner me të cilin mund të merren me problemet më të mëdha globale të shëndetit.

OBSH ka mbështetur ndërtimin e qendrave mjekësore në Kinë dhe dërgimin e ekipeve shëndetësore në vendet e përfshira në Nismën e saj ambicioze për një projekt global infrastrukturor. Doktor Tedros e ka quajtur rregullimin e kujdesit shëndetësor të Kinës, duke siguruar sigurimin mjekësor për të gjithë qytetarët, një model për mbulimin shëndetësor universal, një nga përparësitë e tij kryesore.

Shumë ekspertë të shëndetit thonë se Kina meriton kredi për t'iu përgjigjur më shpejt dhe në mënyrë më efektive sesa ajo ndaj epidemisë së rëndë të sindromës akute të frymëmarrjes që vrau 774 njerëz globalisht në 2002 dhe 2003. Pekini u kritikua gjerësisht për mbulimin e kësaj epidemie me muaj të tërë.

Një arsye pse Kina u bë më aktive në OBSH që prej atëherë, njerëzit e përfshirë thonë se arsyeja ishte të sigurohej që Tajvani, ishulli i vetëqeverisur në mënyrë demokratike që Pekini e konsideron pjesë të territorit të tij, nuk ishte palë në traktatin e IHR. Tajvani nuk është anëtar i OBSH.

Pekini atëherë mbështeti emërimin e Margaret Chan, një ish drejtore e shëndetësisë në Hong Kong, si drejtor i përgjithshëm i OBSH-së nga 2006 deri në 2017.

Që nga viti 2017, Kina ka bllokuar Tajvanin të marrë pjesë në Asamblenë vjetore të Shëndetit të Organizatës, pas zgjedhjes së një presidenti të pavarur atje.
Zyrtarët e Tajvanit kanë thënë vazhdimisht se Pekini nuk po jep informacione rreth shpërthimit të epidemisë vendit.

Disa zyrtarë të qeverisë së huaj dhe ekspertë të shëndetit publik besojnë se Dr. Tedros, një ish-ministër i Jashtëm Etiopian, vonoi të deklaronte urgjencën globale muajin e kaluar pjesërisht në mbrojtje të shqetësimeve të Kinës.

Doktor Tedros tha që nuk ishte kështu. "Kina kurrë nuk ndërhyri në këtë gjë," tha ai. "Ata nuk kishin ndonjë problem kur thoshin se do të përqendrohemi në shkencë."

Për të marrë atë vendim, drejtori i përgjithshëm mund të marrë parasysh faktorët përfshirë mendimet e shtetit në fjalë dhe këshillat e një komiteti të urgjencës — në këtë rast që përfshin 15 anëtarë, duke përfshirë Komisionin Kombëtar të Shëndetit të Kinës dhe një tjetër nga Qendrat e SHBA-ve për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, si dhe gjashtë këshilltarët ekspertë. Diskutimet nuk janë bërë publike; anëtarët dhe ekspertët nënshkruajnë marrëveshje konfidencialiteti.

Komiteti i urgjencës nuk arriti të mbërrinte në një konsensus në një takim në 22 dhe 23 Janar. Didier Houssin, kryetari i komitetit, tha në një konferencë për shtyp se ekipi ishte i ndarë "gati 50-50".

Njëra palë përmendi rritjen e infeksioneve dhe provat në rritje për të treguar rëndësinë e sëmundjes, tha ai, ndërsa pala tjetër përmendi numrin e kufizuar të rasteve jashtë vendit dhe kundërveprimet e Kinës.

Përpara ditës së dytë të takimit, Kina mbylli tre qytete në qendër të epidemisë duke i vënë tërësisht në karantinë — Wuhan, Huanggang dhe Ezhou — duke ngujuar rreth 20 milion njerëz. Kina i bëri presion komitetit të mos rekomandojë një emergjencë, sipas një burimi. Doktor Tedros tha që Kina shpjegoi qëndrimin e saj, por nuk bëri presion. "Edhe nëse ata bënin presion, nuk do të ndryshonte asgjë," tha ai.

Shumica e qeverive i rezistojnë një lëvizje të tillë kur përballen me shpërthime brenda kufijve të tyre, por ajo mbart më shumë peshë që vjen nga Kina, sipas ekspertëve globalë të shëndetësisë.

Doktor Tedros, i cili mund të anulojë komitetin, vendosi të mos deklarojë një emergjencë. Numri i rasteve jashtë Kinës ishte i vogël, nuk kishte prova të transmetimit nga njeriu në njeri jashtë Kinës, dhe kishte pyetje pa përgjigje në lidhje me ashpërsinë dhe transmetueshmërinë e virusit, tha ai. Komiteti rekomandoi takimin përsëri për 10 ditë.
Më 23 Janar, kishte 581 raste të konfirmuara në Kinë dhe 10 jashtë vendit. Dr. Tedros fluturoi për në Kinë dhe u takua me Z. Xi më 28 janar. Deri atëherë, në Kinë kishte 4537 raste të konfirmuara, dhe 56 ndërkombëtarisht.

Ai tha se dëshironte të shfrytëzonte kohën përpara mbledhjes së komitetit të urgjencës për të marrë më shumë informacion. "Unë jam një person i fushës," tha Dr. Tedros, i cili këtë javë është duke bërë udhëtimin e tij të 14-të në Republikën Demokratike të Kongos që kur shpërtheu Ebola atje në vitin 2018. "Gjëja e parë që më vjen në mendje është të shkoj, duhet shkuar në burimi."

Rritja e shpejtë e rasteve, tregon se virusi ishte lehtësisht i transmetueshëm, dhe karantina e Kinës bindi qeverinë e SHBA-ve për të vepruar.

"Të dhënat në lidhje me Kinën grumbulloheshin dita ditës në një mënyrë që thjesht ndjehej befasuese," tha Nancy Messonnier, drejtoreshë e Qendrës Kombëtare të CDC-së për Imunitetin dhe Sëmundjet e frymëmarrjes.

Deri në 25 Jan, SHBA-të po bënin plane për të evakuuar qytetarët nga Ëuhan. Më 26 janar, CDC paralajmëroi amerikanët të shmangnin udhëtimet jo-thelbësore në provincën Hubei dhe të nesërmen nxorrën paralajmërim për të gjithë Kinën. Qeveria e SHBA-ve më pas paralajmëroi ndërprerjen e të gjitha udhëtimeve në Kinë dhe ndaloi hyrjen e shumicës së shtetasve të huaj që sapo kishin qenë në Kinë.

Në takimin e tyre të 28 janarit, Dr. Tedros i dha zotit Xi meritëpersonale për përpjekjet e tij për të zgjidhur krizën dhe komplimentoi për transparencën e qeverisë kineze.

Pasi u kthye në Gjenevë të nesërmen në mëngjes, Dr. Tedros thirri komitetin e urgjencës për tu pajtuar. Ai u takua saktësisht një javë pas takimit të fundit. Këtë herë rekomandoi shpalljen e urgjencës, duke përmendur shqetësimin për rastet në rritje, numrin e vendeve të prekura dhe faktin që "disa vende kanë ndërmarrë masa të dyshimta në lidhje me udhëtarët," tha Dr. Houssin në një konferencë shtypi.

Dr Tedros u pajtua. Transmetimi nga njeriu në njeri ishte zbuluar në tre vende jashtë Kinës, dhe ai ishte i shqetësuar se virusi do të përhapet diku tjetër, veçanërisht në vendet me sistem të dobët shëndetësor.

OBSH po mbledh fonde dhe po ndihmon ato vende të përgatiten për raste të mundshme, tha ai. "Edhe tani ka një dritare mundësish," tha ai. "Numri i rasteve diku tjetër në botë është ende i vogël."

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.