Rritja e shkallës së miopisë te fëmijët, alarmuese për prindërit dhe mjekët në të gjithë botën

Në fund të viteve 1980 dhe 1990, prindërit në Singapor filluan të vënë re një ndryshim shqetësues tek fëmijët e tyre. Në përgjithësi, jetët e njerëzve në vendin e vogël tropikal po përmirësoheshin jashtëzakonisht në atë kohë. Qasja në arsim, në veçanti, po transformonte një brez dhe po hapte portat drejt prosperitetit. Por kishte edhe një tendencë më pak pozitive: gjithnjë e më shumë fëmijë po bëheshin miopë.

Askush nuk ishte në gjendje ta ndalonte këtë problem kombëtar të shikimit. Shkalla e miopisë vazhdoi të rritet dhe të rritet. Sot, Singapori ka një shkallë miopie prej rreth 80% tek të rinjtë dhe është quajtur "kryeqyteti i miopisë në botë".

"Ne jemi marrë me këtë problem për 20 vjet, kështu që jemi pothuajse të pafuqishëm ndaj tij", thotë Audrey Chia, pedagoge në Qendrën Kombëtare të Syve të Singaporit (SNEC).

"Pothuajse të gjithë në Singapor janë miopë tani".

Ajo që ndodhi në Singapor tani duket se po ndodh në të gjithë botën. Vendet me stile jetese në dukje krejtësisht të ndryshme janë të bashkuara nga një fenomen befasues: rritja e shkallës së miopisë.

Në Shtetet e Bashkuara, rreth 40% e të rriturve janë miopë, nga 25% në 1971. Normat janë rritur në mënyrë të ngjashme në Mbretërinë e Bashkuar. Por situata e tyre zbehet në krahasim me atë të adoleshentëve dhe të rinjve në Korenë e Jugut, Tajvan dhe Kinë ku normat e prevalencës së të cilëve janë midis 84% dhe 97%. Nëse tendencat aktuale vazhdojnë, gjysma e popullsisë së botës do të jetë miope deri në vitin 2050. Dhe problemi duket se po përhapet me një ritëm më të shpejtë se kurrë.

Miopia është rritur në mënyrë dramatike tek fëmijët në Kinë duke arritur në 76%-90% tek fëmijët.

"Ka qenë një rritje jashtëzakonisht e lartë", thotë Chia.

Një klasë në Kinë, ku miopia është në rritje mes fëmijëve dhe adoleshentëve

Në pamje të parë, ideja e një bote miope mund të mos duket si një problem madhor. Në fund të fundit ne kemi një zgjidhje: syzet. Por studiuesit paralajmërojnë se miopia është një nga shkaqet kryesore të dëmtimit të shikimit dhe verbërisë.

Dhe te fëmijët, ku mund të duhet pak kohë për të zbuluar problemin dhe për ta korrigjuar atë, mund të dëmtojë aftësinë e tyre për të mësuar në shkollë dhe për të shijuar jetën e përditshme.

Edhe pse mosha tipike për një fëmijë për të zhvilluar miopi është midis 8 dhe 12 vjeç, fëmijët po bëhen miopë në një moshë gjithnjë më të vogël. Sa më herët që një fëmijë të zhvillojë miopi, aq më shumë ka të ngjarë që ai të ketë miopi të rëndë në moshën e rritur që mund të kërcënojë në fund shikimin e tij, duke shkaktuar probleme që lidhen me pjesë të ndryshme të syrit si glaukoma, shkëputja e retinës, kataraktet dhe makulopatia miopike.

Çfarë e shpjegon këtë krizë globale të shikimit?

“Gjenetika luan vetëm një rol të vogël. Ndërsa një histori familjare e miopisë rrit rrezikun që një fëmijë ta zhvillojë atë, një rast thjesht gjenetik i miopisë është i rrallë”, thotë Neema Ghorbani-Mojarrad, pedagoge në Universitetin e Bradfordit në Mbretërinë e Bashkuar.

Në vend të kësaj, faktorët e stilit të jetesës mendohet të jenë më domethënës, në veçanti mungesa e kohës jashtë dhe përqendrimi në objekte të afërta për një periudhë të gjatë përmes një aktiviteti si leximi. Këta faktorë ndihmojnë për të shpjeguar pse një prirje krejtësisht pozitive në jetën e fëmijëve ka përkeqësuar pa dashje përhapjen e miopisë: edukimi.

Sigurisht, edukimi në vetvete, në kuptimin e zbulimit të botës dhe fuqizimit të vetvetes përmes njohurive dhe aftësive, nuk shkakton shëndet të dobët të syve. Në fakt, edukimi shoqërohet me shumë efekte pozitive dhe të matshme shëndetësore. Por mënyra se si fëmijët marrin arsim në botën moderne, me theksin në orët e gjata të kaluara në klasa, duket se vazhdimisht po dëmton shëndetin e syve të tyre.

“Arsimi shkakton miopi”, thotë Ghorbani-Mojarrad.

"Edhe qëndrimi në ambientet e mbyllura rrit mundësinë për miopi”.

Brenda vitit të parë të jetës, sytë zhvillohen natyrshëm dhe largpamësia zvogëlohet deri në pikën që shikimi i tyre bëhet pothuajse i përsosur. Megjithatë, në disa raste sytë nuk ndalojnë së rrituri.

“Të gjithë kanë një sasi të kufizuar të retinës dhe nëse syri vazhdon të rritet, është si të përpiqesh të përhapësh të njëjtën sasi gjalpi në një copë bukë më të madhe”, thotë Ghorbani-Mojarrad.

Duket se qëndrimi në ambiente të mbyllura mund ta përkeqësojë këtë problem, ndoshta për shkak të mënyrës se si ndriçimi i brendshëm ndryshon nga drita natyrale.

Paradoksi është, sigurisht, se leximi është i mirë për fëmijët, në mënyrë të matshme. Shkrim-leximi dhe shkollimi në përgjithësi, janë thelbësore për mirëqenien e fëmijëve dhe mungesa e tyre mund të shkaktojë dëme të qëndrueshme.

Por ndjekja e përsosmërisë arsimore deri në përjashtimin e aspekteve të tjera të jetës, si kalimi i kohës jashtë, mund të jetë i dëmshëm për shëndetin e syve, thotë Nathan Congdon, profesor i shëndetit global të syve në Qendrën për Shëndetin Publik në Universitetin Queen's Belfast.

Ai thekson se vende si Japonia, Koreja, Vietnami, Kina, Hong Kongu dhe Singapori kanë shkallë shumë të lartë të miopisë: "Ato vende gjithashtu kanë pasur sukses të madh arsimor. Është një fenomen kulturor i ndërlikuar".

Ashtu si arsimi, të ardhurat më të larta në përgjithësi shoqërohen me mirëqenie më të madhe te fëmijët, por jo kur bëhet fjalë për shëndetin e syve. Në vend të kësaj, miopia shoqërohet me status më të lartë socio-ekonomik.

Fëmijët nga Singapori luajnë pranë portit në fillim të viteve 1960. Ndërsa vendi u bë më i pasur, fëmijët filluan të kalonin gjithnjë e më shumë kohë brenda.

"Sa më shumë të pasurohemi, aq më mirë jemi në mbrojtjen e fëmijëve tanë që të mos dalin ndonjëherë jashtë, sepse ata kanë më shumë gjëra për të bërë. Ata duhet të luajnë piano, të mësojnë saksofon dhe të shikojnë TV, dhe kështu me radhë e kjo dëmton sytë”.

Efekti i shkrim-leximit

Në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme, normat e miopisë ende priren të jenë më të ulëta. Bangladeshi dhe India për shembull raportojnë norma prej rreth 20-30% tek të rriturit por kjo po ndryshon. Në Afrikë, për shembull, miopia dikur ishte relativisht e pazakontë, por gjatë dhjetë viteve të fundit prevalenca e miopisë në fëmijëri është rritur me shpejtësi. Për më tepër në vendet me të ardhura më të ulëta mund të mungojnë burimet për të diagnostikuar dhe korrigjuar miopinë tek fëmijët, me një ndikim masiv në jetën dhe edukimin e tyre. Disa komunitete në Afrikë kanë raportuar se nuk kanë fare akses në syze dhe shumë pak akses në kujdesin për sytë.

Ndërsa normat e shkrim-leximit përmirësohen në ato vende, ky problem mund të rritet nëse nuk ka një përpjekje të madhe për të ofruar gjithashtu teste të syve, paralajmërojnë ekspertët.

"Ne presim që shkalla e miopisë të vazhdojë të rritet sepse vende si India po dërgojnë më shumë fëmijë në shkollë", thotë Congdon. "Dhe nëse fëmijët kalojnë më shumë kohë në shkollë, ata po kalojnë më shumë kohë duke lexuar dhe më pak kohë jashtë".

Sidoqoftë, koha e shkollës në vetvete nuk është domosdoshmërisht rrënja e problemit, siç kanë treguar izolimet e pandemisë Covid-19. Gjatë karantinës shkollat u mbyllën në të gjithë botën por shëndeti i syve të fëmijëve u bë edhe më i keq. Në mënyrë tipike, ata qëndruan brenda dhe kaluan orë të tëra duke parë ekranet dhe TV, pasi format e tjera të të mësuarit dhe argëtimit u zhdukën.

Drita natyrale dhe loja në natyrë mund të përfitojnë shëndetin e syve dhe mirëqenien e përgjithshme të fëmijëve

Mbrojtja e shikimit të fëmijëve

Përballë këtyre fakteve, shumë prindër mund të pyesin se çfarë mund të bëjnë për të mbrojtur shikimin e fëmijës së tyre. Dhe meqenëse shëndeti i syve është një çështje globale, shumë vende e kanë bërë atë gjithashtu një prioritet. Kina, për shembull, po ndjek një sërë strategjish të ndryshme duke paralajmëruar se miopia mund të shkaktojë mungesë të fuqisë punëtore në një sërë industrish.

“Shumica e ndërhyrjeve që ekzistojnë për të ndaluar përkeqësimin e miopisë janë zhvilluar ose testuar në Kinë”, thotë Ghorbani-Mojarrad.

Rezultatet kanë qenë të përziera. Ushtrimet e syve, të cilat më parë rekomandoheshin si një strategji shëndetësore me kosto të ulët, u gjetën të pamjaftueshme në parandalimin afatgjatë të miopisë. Kina i ka kufizuar videolojërat e fëmijëve në një kohë të caktuar në javë por kjo ishte kryesisht e drejtuar nga shqetësimet mbi ndikimin e perceptuar negativ të lojërave, në vend të vetë kohës para ekranit. Sa i përket lidhjes së mundshme midis kohës para ekranit dhe miopisë, provat nuk janë përfundimtare.

Jetë të shëndetshme, sy të shëndetshëm

Në shumë pjesë të botës, sigurimi i një palë syzeve të zakonshme mund të ndryshojë jetën. Congdon ka punuar në Kinë që nga fillimi i viteve 1980, së bashku me ORBIS International, një organizatë bamirëse që ka ofruar syze me kosto të ulët për 2.5 milionë fëmijë në Kinë dhe Indi. Ai ndërmori provën e parë për të zbuluar nëse syzet do të përmirësonin rezultatet arsimore. Studimi i tij me 20,000 fëmijë në Guangdong, Kinë zbuloi se ndikimi i dhënies së një palë syze prej 4 dollarësh tejkaloi ndikimin e arsimimit të prindërve ose të ardhurave familjare.

"Kjo do të thotë që një ndërhyrje e thjeshtë dhe me kosto të ulët mund të ndryshojë shumë nga disavantazhet që një fëmijë mund të ketë duke pasur parasysh arsimimin e prindërve të tij ose të ardhurat e ulëta familjare”, shton Congdon.

Strategjia më efektive e parandalimit e bazuar në fakte është shumë e thjeshtë: fëmijët duhet të kalojnë më shumë kohë jashtë.

Studiuesit ende po hetojnë pse të qenit jashtë dhe të qenit në dritë natyrale ndihmon në parandalimin e miopisë, por tani për tani e rëndësishme është se këto ndikojnë. Sfida është të sigurohet që fëmijët ta përdorin këtë nxitje natyrale.

Në Singapor, koha që fëmijët kalojnë jashtë është dyfishuar në një orë si pjesë e strategjisë kombëtare të luftimit të miopisë. Provimet për nxënësit më të vegjël janë anuluar dhe është reduktuar koha e kaluar në shtëpi për të bërë detyrat.

Studiuesit thonë se duan që fëmijët të kalojnë më shumë kohë jashtë por në çdo shkollë ka një kurrikul mjaft të ngarkuar.

Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta Si.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.