Pse kaq pak burra lexojnë libra?

Nga MA Sieghart - Rreshti në krye të kësaj pjese lexon MA Sieghart, jo Mary Ann. Pse? Sepse me të vërtetë dua që edhe burrat ta lexojnë.

Autoret femra ndër shekuj, nga motrat Brontë te George Eliot te JK Rowling, janë ndjerë të detyruara të maskojnë gjininë e tyre për të bindur djemtë dhe burrat të lexojnë librat e tyre. Po tani? A është vërtet ende e nevojshme? Përgjigja e trishtuar është po.

Për librin tim “The Authority Gap”, i cili vë në pah pse gratë ende merren më pak seriozisht se burrat, unë komisionova Nielsen Book Research për të gjetur saktësisht kush po lexonte çfarë. Doja të dija nëse autoret femra konsideroheshin thjesht më pak autoritare sesa burrat, por nëse ato po lexoheshin nga burrat në radhë të parë. Dhe rezultatet konfirmuan dyshimin tim se burrat nuk kishin mundësi proporcionale madje të hapnin një libër nga një grua.

Për 10 autoret kryesore femra më të shitura (që përfshijnë Jane Austen dhe Margaret Atwood, si dhe Danielle Steel dhe Jojo Moyes), vetëm 19% e lexuesve të tyre janë burra dhe 81% gra. Por për 10 autorët kryesorë meshkuj më të shitur (që përfshijnë Charles Dickens dhe JRR Tolkien, si dhe Lee Child dhe Stephen King), ndarja është shumë më e barabartë: 55% burra dhe 45% gra.

Me fjalë të tjera, gratë janë të përgatitura të lexojnë libra nga burrat, por shumë më pak burra janë të përgatitur të lexojnë libra nga gratë. Dhe autorja femër në top 10 që kishte lexueshmërinë më të madhe mashkullore - shkrimtarja thriller LJ Ross - përdor inicialet e saj, kështu që është e mundur që djemtë kanë menduar se është një prej tyre. Çfarë na tregon kjo rreth asaj se sa ngurrojnë burrat për t'u dhënë autoritet të barabartë - intelektual, artistik, kulturor - grave dhe burrave?

Margaret Atwood, një shkrimtare që duhet të jetë në raftet e librave të kujtdo që kujdeset për trillimet letrare, ka një lexues që është vetëm 21% meshkuj. Fituesit e tjerë të çmimeve Booker, Julian Barnes dhe Yann Martel kanë gati dy herë më shumë (39% dhe 40%). Por kjo nuk do të thotë se gratë janë më pak të mira për të shkruar trillime letrare. Pesë romanet letrare më të shitura në vitin 2017 ishin nga gratë, dhe nëntë nga 10 më të mirët. Dhe nuk është se burrat nuk kënaqen kur lexojnë libra nga gratë; në fakt, ata pak i preferojnë ato.

Duke iu drejtuar letërsisë artistike, e cila lexohet nga burra pak më shumë sesa gratë, modeli është i ngjashëm, megjithëse jo aq i habitshëm. Burrat ende lexojnë autorë meshkuj shumë më tepër sesa ata femra, por mospërputhja nuk është aq e madhe, sepse gratë priren të bëjnë të njëjtën gjë në favor të autoreve femra. Por ka ende një ndryshim. Gratë kanë 65% më shumë gjasa të lexojnë një libër me trillime nga seksi i kundërt sesa burrat. E gjithë kjo sugjeron që burrat, në mënyrë të vetëdijshme ose të pavetëdijshme, nuk u japin autoreve femra po aq autoritet sa atyre meshkuj. Ose ata bëjnë supozimin dembel se librat e grave nuk janë për ta, pa i provuar njëherë nëse kjo është e vërtetë.

Pse ka rëndësi kjo? Si fillim, ajo ngushton përvojat e burrave në botë. “Unë e di këtë për një kohë shumë të gjatë, që burrat thjesht nuk janë të interesuar të lexojnë literaturën tonë”, thotë romancierja fituese e çmimit Booker, Bernardine Evaristo. “Literatura jonë është një nga mënyrat me të cilat ne hulumtojmë narrativën, hulumtojmë idetë tona, zhvillojmë intelektin, imagjinatën tonë. Nëse po shkruajmë histori të grave, do të flasim për përvojat e grave. Ne gjithashtu flasim për përvojat mashkullore nga këndvështrimi i femrave. Dhe kështu nëse ata nuk janë të interesuar për këtë, unë mendoj se është shumë mallkuese dhe është jashtëzakonisht shqetësuese”.

Nëse burrat nuk lexojnë libra nga dhe për gratë, ata do të dështojnë të kuptojnë psikikat tona dhe përvojën tonë të jetuar. Ata do të vazhdojnë ta shohin botën përmes një lente pothuajse tërësisht mashkullore, me përvojën mashkullore si të paracaktuar. Dhe ky fokus i ngushtë do të ndikojë në marrëdhëniet tona me ta, si kolegë, si miq dhe si partnerë. Por gjithashtu varfëron edhe shkrimtaret femra, vepra e të cilave shihet si më e mirë sesa e zakonshme nëse konsumohet kryesisht nga gra të tjera.

Romancierja Kamila Shamsie është ulur në një numër panelesh gjykuese çmimesh dhe ka dëshmuar saktësisht këtë asimetri. "Gratë në juri po paraqesin libra nga burra dhe gra”, më tha ajo. “Burrat në juri kryesisht po paraqesin libra nga burra të tjerë”.

Dolly Alderton është një shkrimtare mjaft e suksesshme, e cila fitoi Çmimin Kombëtar të Librit 2018 për autobiografinë më të mirë. Megjithatë, në Britani, të paktën, nuk kishte pothuajse asnjë interes nga burrat. Çdo gazetar i dërguar për të intervistuar atë ishte një grua dhe ishte, siç më tha ajo, “tregtuar dhe perceptuar dhe marrë si diçka tepër e mirë nga gjinia ime. Megjithatë, një përvojë femërore nuk është një përvojë e ngrohtë; është një interes i përbashkët universal”.

Megjithatë, kur ajo shkoi në një turne publicitar në Danimarkë, ishte krejt ndryshe. Ajo i tha gazetarit mashkull që ishte dërguar për ta intervistuar atë se ai ishte i pari. “Ai nuk mund ta besonte këtë. Ai ishte rreth të 20-ave dhe tha se ai dhe miqtë e tij lexojnë kujtime ose trillime nga gratë po aq sa ato nga burrat”. Gjërat mund të jenë të ndryshme. Dhe është një problem shumë i lehtë për t’u rregulluar nga burrat. E tëra çfarë duhet të bëjnë është të kërkojnë në mënyrë aktive libra nga autore femra.

Burrat mund të fitojnë një sasi të madhe nga zgjerimi i mendjes dhe shijes së tyre. Vetëm për shkak se një libër është shkruar nga një grua ose ka të bëjë me gratë nuk do të thotë se nuk ka asgjë për t’u ofruar atyre. U hap sytë atyre se si është të jetosh si grua në botë, hapi i parë për të mësuar ndjeshmërinë. Dhe mund të ndihmojë për të shpërthyer flluskën në të cilën kanë jetuar pa dashje shumë burra, duke lejuar që t’u mbijnë mendime dhe njohuri të reja. A nuk është vërtet ajo që synojnë artet?

Marrë nga The Guardian, përshtati në shqip Gazeta "Si"

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.