Poezia tronditëse e Sylvia Plath

“Një shatërvan gjaku është poezia. Nuk mund ta ndalosh”, profetizonte dikur poetja e madhe amerikane, Sylvia Plath.

Një vetëvrasëse e tejmbushur nga zemërimi për vetëvetet e rreme me të cilat jetonte, për frymëzimin që ndrydhej ndërmjet familjes dhe dy fëmijëve, por edhe për burrat që u shërbeu. Babain e saj që e humbi në moshën tetë vjeçare dhe burrin e saj, poetin Ten Hughes. Kjo është Sylvia Plath, “engjëlli hakmarrës” i feminizmit, siç konsiderohej nga kritika.

Ajo u lind në Boston, më 27 tetor 1932. Romanciere, poete dhe tregimtare amerikane, përfaqësuese e letërsisë postmoderniste. U nda nga jeta në vitin 1963.

Plath ishte autorja që kontribuoi më së shumti në zhvillimin e zhanrit poetik rrëfyes në Amerikë, iniciuar nga Robert Lowell dhe William De Witt Snodgrass.

Që në poezitë e saj të para shfaqet talenti i saj. Ndërsa, “Anija Dimërore”, (The Ship Winter) “Kolosi”, (The Colossus), janë poezi që u botuan pasi ishte larguar nga jeta në koleksionin “Ariel” dhe kujtojnë një britmë të dëshpëruar pak para vdekjes. Fuqia e saj në shkrim dhe performanca e saj në studimet dhe çmimet letrare që mori, janë kundërthënëse me natyrën e saj të brishtë. Prapa këtyre “fshihen” shumë elektroshok, një tronditje nervore dhe një tentativë vetëvrasjeje, ashtu si përshkruhet në romanin “The Bell Jar”, i cili u botua nën pseudonimin Victoria Lucas.

Ja disa nga poezitë e saj më emocionuese:

FJALA E FUNDIT

Mua nuk më duhet një kuti e rëndomtë,

më duhet një sarkofag

Me lara tigri dhe me fytyrë sipër kapakut.

I rrumbullt, si hëna që ta shihnin të gjithë

ç’përposh.

Dua t’i shoh të gjithë ata, kur të vijnë,

Duke depërtuar përmes gurëve memecë dhe rrënjëve.

Tashmë i shoh, – fytyra të zbehta, të largëta,

si yjet.

Tanimë ata janë një hiç, madje as foshnja.

I përfytyroj pa nëna e baballarë, si zotat e parë.

Ata pyesin, në duhet t’isha vallë.

Prej fundjavës sime duhet të ziesh reçel, si

prej frutash!

Pasqyra ime mbulohet mjegullishtë.

Edhe një hukamë tjetër dhe në të nuk mbetet

pasqyrim.

Lulet dhe fytyrat lëbardhen asisoj, sa shndërrohen

në çarçafë.

SHTËPIA E ERRËT

Ja shtëpia e errët, shumë e madhe.

E kam ndërtuar vetë.

Katror pas katrori ç’prej një qoshku të qetë,

Duke u mbllaçitur mbi letrën e irnosur,

Duke hedhur pika zamke,

Duke fërshëllyer, duke luajtur veshët,

Duke menduar për diç tjetër:

Këtu ka kaq shumë bodrume,

Kaq shumë transhe-ngjala rrëshqitëse!

Jam e rrumbullt, si kukuvajkë,

Vetë e ndriçoj veten.

Mund t’i flak lodrat kur të më teket

Apo të bëj bijë në shpirt një kalë.

Barku im llokoçitet.

Duhet të skicoj më shumë harta.

Tunele-kungullesha!

Kam kthetrat e urithit, e brej rrugën time.

Goja gjithëgëlltitëse lëpin shkurret

Dhe vegshat me mish.

Ai banon në bunarin e vjetër,

Në gropën e gurtë. Ai është fajtor.

Ai është prej race të majmurish.

Kundërmim stërqokash, dhoma-repa.

Stërfryhen flegrat dromcake.

Dashuri të vocrra, të shkordhura!

Budallushe dhe pa skelete, si hundët.

Këtu, brenda kësaj rrënje,

Është ngrohtë dhe aspak keq.

Ja dhe përqafjet e ëmbla të mamkës.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.