Përse SHBA-së i duhet një BE më e fortë?

Shtetet e Bashkuara kanë nevojë për një Evropë më të fortë. Me fuqizimin e Kinës, ringjalljen e Rusisë dhe imazhin e fuqisë së Amerikës të njollosur nga trajtimi i pandemisë, Shtetet e Bashkuara nuk kanë zgjidhje tjetër veçse të ringjallin aleancën transatlantike. Por një kthim në ditët më të parashikueshme para se Presidenti Donald Trump të merrte detyrën, nuk është më i mjaftueshëm. Pavarësisht nëse Trump rizgjidhet ose Joe Biden bëhet presidenti i ardhshëm, Shtetet e Bashkuara do të kenë nevojë që Europa të veprojë si një partner i mirëfilltë që mund të rritet dhe të dalë në skenën botërore, vetë kur është e nevojshme. Për të ndodhur kjo, Uashingtoni duhet të ndryshojë qasjen e tij tradicionale ndaj aleancës transatlantike.
Për dekada, Shtetet e Bashkuara i kanë inkurajuar europianët të punojnë së bashku por në të njëjtën kohë shohin me kujdes çdo përpjekje të Bashkimit Europian për të zgjeruar ndikimin e saj mbi politikën e jashtme dhe atë të sigurisë. Gjatë viteve 1990, administrata e Bill Klintonit ishte thellësisht skeptike ndaj rolit evolucionar të sigurisë dhe mbrojtjes së Bashkimit Europian. Presidenti Barack Obama lëshoi shumë armiqësi ndaj Brukselit duke e ndarë Europën në atë "të vjetrën" (d.m.th., Europën Perëndimore) dhe atë "të renë" (dmth. Europën Lindore). Por përqendrimi në Azi dhe luftërat në Lindjen e Mesme u lanë Shtetet e Bashkuara pak kohë për Europën. Vetëm nga fundi i mandatit të Obamës kishte një zbutje graduale të qasjes së SHBA-së ndaj mbrojtjes së përbashkët, duke çuar në një bashkëpunim më të madh BE-NATO. Por armiqësia e fortë e administratës Trump ndaj Bashkimit Europian solli sërish në tryezë kundërshtimet e SHBA në lidhje me nismat europiane të mbrojtjes.

Por ndërsa Bashkimi Evropian po sinjalizon një ambicie për t'u bërë më "gjeopolitik", Uashingtoni duhet t'i japë fund armiqësisë ndaj Bashkimit Evropian. Në vend të kësaj, Shtetet e Bashkuara duhet të bëhen avokati më i madh për një politikë të jashtme më të fortë europiane. Administrata e ardhshme amerikane duhet të fillojë me përdorimin e ndikimit të mbetur diplomatik të Amerikës në Europë për të nxitur Bashkimin Evropian të bëhet një partner më i aftë në skenën ndërkombëtare.
Ndërsa Shtetet e Bashkuara janë konsumuar nga krizat qeverisëse në vitin 2020, Bashkimi Europian ka ndërmarrë një hap të madh për të forcuar bashkëpunimin e saj. Në pranverë dhe verë, Brukseli u përball me një sfidë potencialisht ekzistenciale nga kriza Covid-19. E goditur rëndë nga koronavirusi, përgjigjja e Europës fillimisht ishte mjaft egoiste dhe shkaktoi tensione midis vendeve anëtare, pasi secili vend nxitoi të mbyllte kufijtë e tyre, duke shkaktuar përçarje ekonomike. Covid-19 goditi edhe më shumë ekonomitë e dobëta të Europës, duke bërë që Italia dhe vendet e tjera të Evropës Jugore të kërkojnë që Bashkimi Evropian të sigurojë ndihmë fiskale, ashtu si qeveria federale e SHBA po siguronte mbështetje për shtetet që luftonin me pandeminë. Pyetja kryesore ishte nëse Bashkimi Europian më në fund mund të siguronte mbështetje për anëtarët e tij më të goditur. Përgjigja doli të jetë po, dhe vera kulmoi me marrëveshje për një paketë të përbashkët rikuperimi. Marrëveshja përfshinte një fond rikuperimi prej 460 miliardë dollarësh të financuar nga Brukseli zyrtar. E cilësuar nga disa si "momenti Hamiltonian" i BE-së, kjo marrëveshje shënoi një hap të madh përpara për Europën në kapërcimin e ngurrimit tradicional të Gjermanisë për të marrë pjesë në programet fiskale europiane.

Në vjeshtë, krizat në Bjellorusi, Mesdheun lindor dhe Kaukazin e Jugut kanë ngritur një pyetje të ngjashme: A mund të thotë fjalën e fundit Bashkimi Europian politikën e jashtme?

Deri më tani përgjigja nuk është premtuese. Përgjigja e ngadaltë e Bashkimit Europian ndaj Bjellorusisë ilustron mangësitë e politikës së saj të jashtme. Dy muaj pasi udhëheqësit u BE-së u zotuan së pari të vendosnin sanksione kundër zyrtarëve Bjellorusë për vjedhjen e zgjedhjeve dhe shtypjen pasuese të demonstruesve paqësorë, Brukseli ende nuk kishte ndërmarrë asnjë masë, pavarësisht se ishte dakord në parim. Arsyeja kryesore: Një shtet i vetëm anëtar, Qipro, po bllokonte sanksionet, derisa kërkesat e tij të plotësoheshin për sanksione ndaj zyrtarëve turq përgjegjës për kërkimet për naftë në ujërat e diskutueshme në Mesdheun lindor. Megjithëse sanksionet europiane kundër Bjellorusisë u miratuan më në fund, vonesa bëri që disa shtete anëtare dhe Mbretëria e Bashkuar të ndërmarrin veprime të pavarura, e cila në fund të fundit dëmton imazhin e unionit europian në botë.
Sigurisht, kjo nuk është hera e parë që Bashkimi Europian nuk arrin unanimitetin në një çështje të ngutshme të politikës së jashtme për shkak të ushtrimit të vetos së një vendi anëtar. Për shembull, të dyja Greqia dhe Hungaria kanë bllokuar deklaratat e BE-së për të dënuar veprimet e Kinës në Detin Jugor ose shkeljet e të drejtave të njeriut në të kaluarën. Italia bllokoi një deklaratë për Venezuelën.
Por reagimi kundër Qipros ka qenë jashtëzakonisht i ashpër. Ministri i Jashtëm Letonisht Edgars Rinkēvičs akuzoi Qipron për "pengmarrje", dhe ish-Ministri i Jashtëm i Suedisë Carl Bildt e quajti një veprim"thellësisht të turpshëm". Përfaqësuesi i Lartë Josep Borrell pranoi se "besueshmëria e unionit është në rrezik".
Në të vërtetë, paaftësia e Bashkimit Europian për të ndërmarrë një veprim të shpejtë dhe vendimtar mbi Bjellorusinë, një vend i etiketuar shpesh "diktatura e fundit e Europës", qëndron në kontrast të ashpër me ambicien e saj për të qenë më gjeopolitik dhe dëshirën e saj për të kultivuar "autonomi strategjike" më të madhe. Bashkimi Europian nuk mund të jetë gjeopolitik nëse nuk mund të veprojë shpejt. Me rritjen e paqëndrueshmërisë në lagjen e saj, një Rusi revanshiste, një Kinë të fuqishme dhe një marrëdhënie të ashpër transatlantike gjatë administratës Trump, ekziston një urgjencë e ngutshme që Bashkimi Evropian të ketë një politikë të jashtme të fortë dhe koherente që mund të mbrojë interesat e saj.

Nëse ajo që e pengon BE-në për marrjen e një vendimi të shpejte në politikën e jashtme është vetoja e një vendi anëtar, udhëheqësit duhet të paktën të marrin në konsideratë heqjen e të drejtës së vetos të një vendi të vetëm ose pranimin e deklaratave të përbashkëta nga vetëm 25 ose 26 shtete anëtare, siç sugjeroi kohët e fundit Borrell. Kjo lëvizje do të qetësonte shqetësimet e disa vendeve më të vogla anëtare ndërsa siguronte gjithashtu që se një aktor i jashtëm armiqësor nuk mund të ndikojë tek një shtet anëtar individual për të penguar BE-në të marrë masa.
Ajo që është e sigurt është se një administratë e dytë e Trump ose një administratë e Biden do të dëshironte që Europa të mbante një pjesë më të madhe të barrës për të mbrojtur veten nga kërcënimet e sigurisë në lagjen e saj.
Sigurisht, ekziston shqetësimi i pashmangshëm në Uashington që përqendrimi në Bashkimin Eiropian mund të heqë vëmendjen nga NATO. Aleanca mbetet themeli i sigurisë transatlantike por është më pak e përshtatshme se Bashkimi Europian për t'u përballur me shumëllojshmëri të gjerë të sfidave ekonomike, teknologjike dhe diplomatike me të cilat përballen Shtetet e Bashkuara dhe Europa. Kur bëhet fjalë për Kinën, NATO ka një rol në adresimin e disa çështjeve, por është Bashkimi Europian ai që ka mjetet e duhura për të adresuar shumicën e të tjerave, veçanërisht ato që lidhen me teknologjinë dhe praktikat ekonomike.
Frika se Bashkimi Europian do të ishte në gjendje të kundërshtojë me forcë Shtetet e Bashkuara sesa ka në të kaluarën duhet të peshohet nga nevoja që Europa të qëndrojë më fort kundër ndikimit rus dhe kinez.
Pavarësisht nga jo-popullariteti i Trump në Bruksel, Shtetet e Bashkuara ende kanë fuqi diplomatike brenda Europës dhe duhet ta përdorin atë për të inkurajuar dhe ndoshta shtyrë shtetet anëtare të veprojnë më shpejt dhe me guxim për çështjet e politikës së jashtme.
Uashingtoni duhet ta bëjë të qartë se kërkon të ndërtojë një partneritet të ri strategjik me Bashkimin Europian. Administrata e re amerikane duhet të angazhojë kryeqytetet europiane nga Varshava në Paris, Stokholmin në Madrid, Berlinin, Bratislavë dhe të mbështesë BE-në në politikën e jashtme.
Ringjallja e marrëdhënies transatlantike do të kërkojë më shumë mund nga Shtetet e Bashkuara sesa nga Europa. Do të kërkojë që zyrtarët amerikanë të përveshin mëngët dhe të futen në punë, duke krijuar qasje të përbashkëta për çështje të vështira. Por pa vendimmarrje efektive të politikës së jashtme dhe një diskutim më të thellë strategjik, aftësia e Europës për të qenë një partner i fortë për Shtetet e Bashkuara mund të jetë afatshkurtër.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.