.png)
Duke u përballur me pagat më të ulëta dhe kostot më të larta të jetesës në Ballkan, gratë dhe nënat “e braktisura” po kujdesen për veten e tyre.
Rreth një sobe me dru në një dyqan në Bajram Curri, në veri të Shqipërisë, një grup grash punojnë, bisedojnë dhe u tregojnë njëra-tjetrës foto të djemve dhe burrave të tyre, pothuajse të gjithë në Londër. Nga 12.310 emigrantë shqiptarë që shkuan në Britaninë e Madhe vitin e kaluar me varka, shumica dërrmuese ishin burra nga ky vend malor. Ata u larguan për shkak të mungesës së punës, shpresën dhe ndjenjës së mërzisë.
Ky eksod po transformon jetën e grave dhe nënave që lanë pas. Në dyqanin në Bajram Curri, gratë mblidhen për të bërë ushqime, për të prodhuar rroba dhe stoli të bëra me dorë dhe për të vizatuar harta ecjeje për t'ua shitur turistëve. Duke mbajtur zjarrin e shtëpisë të ndezur, ato kanë krijuar pikërisht atë që u mungonte njerëzve të tyre: një jetë sociale, një burim të ardhurash dhe shpresë.
Pavarësisht një bumi të fundit në turizëm, mungesa e vendeve të punës në Shqipëri vazhdon t’i largojë njerëzit. Kushtet ekonomike nuk janë aq të dëshpëruara sa ishin në komunizëm, por tranzicioni drejt një ekonomie tregu të begatë po rezulton i gjatë dhe i vështirë.
Të joshur nga fjalët se mund të sigurojnë një jetesë më të mirë, fermerët kanë zhvendosur familjet e tyre në qendra të vogla urbane si Bajram Curri. Menaxherja e faqes së internetit të dyqanit, Gerta, jetonte në fshat duke kultivuar perime dhe duke rritur dele derisa babai i saj vendosi të zhvendosej në një shtëpi të zymtë në qytet në vitin 2007. Kur ai nuk ishte në gjendje të gjente punë, familja vuante nga uria.
“Është e zakonshme në këto raste që gratë të bëhen “shpëtimi i familjes” duke përdorur “aftësi të tjera” si pastrimi apo puna në dyqane”, shpjegon Catherine Bohne, një italiano-amerikane që ka jetuar në këto male për 15 vjet dhe ka ndihmuar në ngritjen e dyqanit në Bajram Curri.
“Ndërkohë burrat ulen duke pirë raki dhe duke u ndjerë të dobët, në pamundësi për të bërë diçka më shumë”.
Nën komunizëm, gratë ishin aktive në tregun e punës, por në vitet 1990 normat patriarkale u rishfaqën, duke i shtyrë gratë të kthehen brenda shtëpive, veçanërisht në pjesë më të largëta të vendit.
Tani, burrat po largohen në heshtje, shumë prej tyre që largohen me një bluzë në një qese plastike dhe nuk kthehen më.
“Shpesh burrat nuk kthejnë para për shumë vite, sepse u kanë borxhe trafikantëve të qenieve njerëzore ose nuk mund të bëjnë mjaftueshëm duke bërë punë fizike. Gratë e mbetura vetëm duhet të vazhdojnë jetën”, thotë Bohne.
Kjo ka sjellë edhe liri të reja për gratë. Gerta ka mësuar aftësi teknologjike nga drejtimi i faqes së internetit dhe do të shkojë në universitet vitin e ardhshëm. Lida, menaxherja e dyqanit, u mbyll në shtëpi nga burri i saj derisa ai u largua për të gjetur punë në Belgjikë. Me katër fëmijë për t'i rritur vetëm, ajo bëri bizhuteri për të shitur, fitoi besim dhe përfundimisht ndaloi së dërguari mesazhe burrit të saj për të kërkuar leje për të dalë.
Projekti tjetër i dyqanit është krijimi i një rrjeti për gratë që fitojnë para duke rritur ose mbledhur produkte si boronica të egra, manaferra ose gështenja. Më parë, këto gra fitonin vetëm 10 euro për tre ditë punë nga një pikë grumbullimi. Gratë në dyqan i inkurajuan që në vend të kësaj ato të bënin reçel, të cilin mund ta shesin për 5 euro një kavanoz.
Për çdo histori suksesi, ka ende gra që ende vuajnë nga uria, që bëhen viktima të skllavërisë moderne, ose që duhet të paguajnë borxhet për djalin që mori një varkë për në Londër. Megjithatë, ka disa gjëra pozitive për gjeneratën e ardhshme. Nënat që presin që djemtë e tyre të largohen, tani kanë më shumë gjasa të përqendrohen në studimet e vajzave të tyre.
Dy orë larg Bajram Currit, në fshatin Shtiqën jashtë Kukësit, jeton Naze, 89 vjeç, me vajzën dhe tre mbesat. Duke qenë se djemtë dhe nipërit e saj janë të gjithë në Londër, ajo i përqendron energjitë e saj tek vajzat e saj, dhe "jo vetëm t'u gjejë një burrë të pasur", thotë ajo me krenari.
Mbesa 9-vjeçare e Nazes e di shumë mirë anglishten dhe Naze thotë se ajo mëson shumë.
“Një ditë ajo do të jetë presidente e Shqipërisë”, thotë Naze me krenari.
Burimi: Financial Times. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
