“Kini kujdes, mos u integroni në një shtëpi që djeg”

"Arti është pasqyra, mbase e vetmja, në të cilën mund të shohim fytyrën tonë të vërtetë kolektive", shkruan shkrimtarja Alice Walker. Ribotimi i “Ngjyrës së purpurt” nga shkrimtarja amerikane dhe pamfleti “Rreziku i një tregimi të vetëm” nga shkrimtarja nigeriane ndihmojnë për të dhënë një zë për ata që nuk e kanë.

“Fuqia është mundësia jo vetëm për të treguar historinë e një personi tjetër, por për ta bërë atë të bëhet histori përfundimtare”, shkruan Chimamanda Ngozi Adichie në një broshurë të sapobotuar “Rreziku i një tregimi të vetëm”. “Tregoje një popull si një gjë të vetme, si një gjë unike, dhe njerëzit do bëhen ajo gjë”, shton autorja nigeriane, duke shpresuar për një “ekuilibër historish”.

“Tregimet u përdorën për shpronësim dhe shpifje. Por tregimet mund të përdoren gjithashtu për të dhënë forcë dhe për t’u humanizuar”, shton ajo. Nuk është rastësi që, para se të konkludojmë se “kur e hedhim poshtë historinë e vetme, kur kuptojmë se nuk ka asnjëherë histori të vetme për asnjë vend, ne rimarrim një lloj parajse”, citon shkrimtarja Alice Walker, me Toni Morrison eksponentja më e madhe e “rilindjes letrare të grave të zeza”, në të cilat vetëdija për gratë afrikano-amerikane arriti kulmin në vitet '70 të shekullit të kaluar. Një autore që e ka treguar Amerikën, jo vetëm nga pikëpamja e zezakëve, por edhe nga ajo e grave të zeza, të shtypur jo vetëm nga dhuna e të bardhëve dhe perëndia e tyre, por edhe nga burrat e tyre, dhe më në fund nga këndvështrimi i grave të zeza lezbike, që ka ngjallur kritika dhe debat.

“Arti është pasqyra, mbase i vetmi, në të cilin mund të shohim fytyrën tonë të vërtetë kolektive” shkruan Walker në librin “I njëjti lum dy herë”, një libër në të cilin ajo tregon jetën e saj pasi fitoi çmimin “Pulitzer” dhe “National Book Award” për librin “Ngjyra e purpurt” (1982) dhe realizimi i filmit homonim të Steven Spielberg. Duke portretizuar disa gra afrikano-amerikane të lindura në Gjeorgjinë rurale në fillim të shekullit të kaluar, “Ngjyra e purpurt”, e ripropozuar në përkthimin e ri nga Andreina Lombardi Bom, akoma surprizon për modernitetin e saj, në këto vite të përtëritjes së kërkesave femra, ku vihet re se ende janë të shtypura nga pushteti mashkullor. Është e hidhur të shihet se sa një zë i tillë i fortë dhe i qartë ka humbur në hapësirë dhe kohë.

“Ngjyra e purpurt” është historia e Celie, e përdhunuar në moshën 14 vjeç nga ai që ajo besonte se ishte babai i saj; nga të dy fëmijët, fryti i agresionit, që u zhdukën menjëherë nga babai i saj, dhe e martoi me forcë me një të ve; të Nettie, e cila shpëtoi nga përdhunimi falë sakrificës së motrës së saj të madhe Celie dhe që kjo e fundit do të besojë se ka vdekur duke mos marrë lajme nga ajo, pasi iku nga shtëpia. Por është gjithashtu historia e Shug, femrës fatale, e dashura e parë e burrit të Celie-s, dhe e vetë Celie-s.

E përbërë në formën e një romani epistolar, në librin “Ngjyra e purpurt”, Celie ia drejton së pari letrat e saj Zotit. E burgosur pasi ajo është në heshtjen e saj nga ndjenja paradoksale e fajit që dhunimi dhe ngacmimi shkaktojnë viktima, ajo nuk është në gjendje të flasë për këtë me askënd, madje as me Zotin, vetëm në formë të shkruar. Pastaj, kur zbulon se Nettie i kishte dërguar asaj qindra letra që ishin fshehur prej saj nga burri i saj, ajo fillon t'i dërgojë mesazhe motrës së saj, pa marrë parasysh ato, duke gjeneruar kështu një rrjedhë paralele të letrave që kurrë nuk arrijnë marrësin.

Në këtë drejtim korrespondenca e letrave tregon për jetën shumë të vështirë të Celie në Gjeorgjinë raciste, të Nettie, e cila përfundoi në Liberi. Edhe këtu burrat i dëgjojnë gratë “vetëm sa për të dhënë urdhra”, dhe këtu do të vijë edhe shtypja e të bardhëve.

Rrëfimi emocionues i bëmave të grave që, herët a vonë, vendosin të jenë vetë dhe të jetojnë jetën e tyre dhe jo atë që të tjerët përpiqen t’u imponojnë atyre, qofshin ata njerëz të bardhë, baballarë, burra, shoqëria e tyre (jeta nga të cilat Celie do të përshtatet, më në fund, pasi të ketë mundësi të tregojë dhimbjen dhe abuzimet që ka pësuar) rezulton të jetë një roman për “ligësinë që vret”, për urrejtjen që deformon mendjen. Një tekst shumë aktual mbi nevojën për një ndryshim rrënjësor në mënyrën e të menduarit për shoqërinë dhe çështjet gjinore, sepse paralajmërimi i autorit James Baldwin është gjithmonë i vlefshëm: “Kini kujdes që të mos integroheni në një shtëpi që djeg”.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.