Fondi i rimëkëmbjes është i vendosur të nxisë rikuperimin e ekonomisë së BE

Vendet më të mëdha europiane kanë paraqitur plane për të shpenzuar pjesën e tyre të shumave të mëdha të granteve dhe huave që Brukseli po ofron për të ndihmuar në riparimin e dëmit ekonomik të shkaktuar nga pandemia e Covid-19.

Planet, të mbështetura nga një program i pashembullt i huazimeve kolektive të Komisionit Europian të nënshkruara nga vendet anëtare, janë përqendruar kryesisht në investime në projekte të gjelbërta dhe digjitale, si dhe reforma për të përmirësuar efikasitetin e sektorit publik.

Morgan Stanley, një bankë globale investimesh, vlerëson se projekti i BE do të rrisë prodhimin e brendshëm bruto të zonës euro me 3.5% dhe Jacob Nell, kreu i ekonomisë europiane në bankën e investimeve të SHBA-së, tha se kjo do të ndihmonte bllokun "të kthehej në trendin para-pandemik të rritjes".

Komisioni do të paraqesë vlerësimin e tij të perspektivës ekonomike në 12 maj. Fondi i rimëkëmbjes u përjashtua kryesisht nga vlerësimi i tij i mëparshëm i lëshuar në shkurt sepse kishte detaje të pamjaftueshme në dispozicion nga vendet anëtare.

Parashikimet e ekonomistëve ndryshojnë shumë, por shumica e atyre që kanë ekzaminuar planet nacionale të paraqitura në Bruksel deri më tani besojnë se ato do të prodhojnë një nxitje thelbësore të rritjes që mund të jetë më e madhe sesa BE-ja ose vetë vendet kanë parashikuar.

"Ekzistojnë supozime konservatore nga qeveritë e BE se sa shumëzues fiskal do të kenë këto investime," tha Marion Amiot, ekonomist i lartë europian në S&P Global Ratings, agjencia e vlerësimit të kredisë. "Kështu që mund të ketë një rrezik të përmbysur."

Ndërsa shumica e vendeve kanë supozuar se çdo 100 € e investuar do të prodhonte një ngritje prej 40 € në PBB, S&P supozoi se paratë do të gjeneronin të paktën një ngritje një për një, ndoshta më shumë.

S&P parashikoi që gati 400 miliardë euro grante nga BE do të rrisnin PBB-në e rajonit me ndërmjet 1.5 dhe 4.1% gjatë pesë viteve të ardhshme, në varësi të sa prej fondeve janë shpenzuar në të vërtetë dhe sa mirë përdoren ato.

Por Amiot tha se ndikimi i përgjithshëm kishte të ngjarë të ishte më i lartë sepse S&P nuk ka supozuar se ndonjë prej 386 miliardë eurove të huave të BE në ofertë do të merret, as nuk ka llogaritur në ndonjë rritje nga reformat e sektorit publik.

Kjo tashmë duket konservatore sepse nga 14 vendet që kanë paraqitur plane në Bruksel deri më tani, pesë kanë kërkuar më shumë se 150 miliardë euro në kredi. Disa që nuk kërkuan kredi, të tilla si Spanja, kanë thënë se planifikojnë ta bëjnë këtë në një fazë të mëvonshme.

Për më tepër, disa vende po plotësojnë paratë nga Brukseli me fonde nga buxhetet e tyre kombëtare, duke përfshirë rreth 60 miliardë euro në Francë dhe pak më shumë se 30 miliardë euro në Itali.

FMN shtoi vetëm një rritje relativisht konservatore të PBB-së, 0.75 pikë përqindje në parashikimin e saj të fundit europian për të mbuluar financimin e BE. Por thuhej se "ndikimi i vërtetë i PBB-së mund të jetë dy herë më shumë se sa paratë shpenzohen mirë dhe shoqërohen nga reformat e nevojshme strukturore".

Nell në Morgan Stanley tha se disa vende duket se kishin "ulur" sasinë e rritjes shtesë që planet e tyre mund të prodhonin, duke shtuar: "Unë e kuptoj pse e kanë bërë atë, sepse është më mirë të nënvlerësoni se të mbivlerësoni.

Plani i Greqisë, i cili fitoi vlerësime në Bruksel për hartimin e tij, parashikoi një rritje prej 7% të PBB-së deri në 2026. Megjithatë Morgan Stanley vlerësoi se Greqia do të përjetonte një ngritje afër 12%, ndërsa S&P tha se mund të ishte deri në 18% - më e larta e çdo vendi.

Nell tha se disa nga pasiguritë më të mëdha mbi programin përfshinin sa efektivisht dhe sa nga paratë do të shpenzoheshin. Në gjashtë vitet deri në vitin 2020, vendet e BE-së mesatarisht shpenzuan vetëm pak më shumë se gjysmën e parave që u akorduan nga Brukseli.

Por e ashtuquajtura shkalla e thithjes së fondeve të BE ishte afër 90% në gjashtë vitet pas krizës financiare të vitit 2008, duke sugjeruar që vendet janë më të mira në vënien e fondeve për të punuar në rënie të ngjashme me atë aktuale.

Sidoqoftë, perspektiva për ekonominë europiane është ndriçuar kohët e fundit, pjesërisht për shkak të programi të stimulit fiskal të SHBA.

Me fushatat europiane të vaksinimit që përshpejtohen pas një fillimi të dobët të vitit dhe bllokimeve në disa vende, sondazhet e fundit të bizneseve dhe familjeve të BE-së tregojnë që besimi i tyre po rritet shumë më tepër se nivelet para-pandemisë. Si rezultat, ekonomistët po shikojnë nëse komisioni azhurnon parashikimin e tij për rritjen e BE prej 3.7%në 2021 dhe 3.9% në 2022.

Sapo komisioni të marrë të gjitha planet e "rimëkëmbjes dhe qëndrueshmërisë" së vendeve të BE-së, ka dy muaj kohë për t'i vlerësuar ato. Shteteve anëtare u kërkohet të përcaktojnë piketa dhe detaje shumë të hollësishme që duhet të përmbushen për të bërë disbursimet e parave të gatshme të BE-së. Për disa, të tilla si Spanja dhe Italia, reformat përfshijnë rregullime të rregullave të prokurimit qeveritar duke siguruar që paratë janë shpenzuar mirë.

Por programi vjen në një kohë shqetësimesh në rritje për korrupsionin dhe sundimin e ligjit në disa shtete anëtare. Për shembull, skandalet e shpenzimeve në vitet e fundit të lidhura me fondet europiane kanë përfshirë zyrën e BE-së kundër mashtrimit që i bën thirrje Hungarisë të ripaguajë para për një linjë metroje për shkak të mashtrimit dhe korrupsionit.

Muajin e kaluar, nënkryetari ekzekutiv i komisionit Valdis Dombrovskis këmbënguli në një intervistë me Financial Times se një "sistem i fortë" ishte duke u instaluar për të siguruar përdorimin e duhur të fondeve të BE. Monitorimi i programit do të përfaqësojë një barrë masive për komisionin duke pasur parasysh zgjerimin dramatik të fluksit të parave të gatshme nga Brukseli në arkat e vendeve anëtare.

Programi i BE-së lidhet me një maksimum prej 800 miliardë €, nga të cilat gjysma do të jetë në formën e granteve. Madhësia totale do të varet nga marrja e kredive nga komisioni, i cili mund të mos u pëlqejë disa vendeve që kanë kosto më të ulët huazimi.

Burimi: Financial Times

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.