Lajme

Burgjet po dështojnë. Ka ardhur koha për një alternativë tjetër

Në vitet e fundit, përdorimi i burgimit si përgjigje ndaj krimit dhe dhunës është rritur në mënyrë të qëndrueshme në të gjithë globin. Më shumë se 10 mln njerëz rreth botës janë aktualisht mbrapa hekurave. Ndërsa sistemet tona sociale po riformulohen prej Globalizimit 4.0; ka ardhur koha të konsiderohet nëse qasja jonë aktuale ndaj burgut dhe ndëshkimit po na ruan sigurinë.

Shumica e sistemeve të drejtësisë penale në mbarë botën janë gjithnjë e më shumë të varura nga burgjet. Globalisht, numri i të burgosurve është rritur me gati 20% që nga fillimi i mijëvjeçarit dhe vazhdon të rritet.

Aktorët e përfshirë në industrinë e burgut përfshijnë fondet e mbrojtura, arkitektët, shërbimet dhe kompanitë e ndërtimit, si dhe një numër shumëkombëshesh që punësojnë njerëz në burgje me punë të lirë ose të reduktuar.

Mbi të gjitha, shpenzimet për burgjet përbëjnë një pjesë të rëndësishme të buxheteve qeveritare: në SHBA, 81 mld $ shpenzohet çdo vit vetëm për agjencitë korrektuese publike (duke mos përfshirë burgjet private).

A është investimi në burgje i justifikuar?

Një dilemë e madhe ekziston nëse burgjet janë efektivë ose jo në arritjen e qëllimit të tyre të deklaruar për ta mbajtur shoqërinë të sigurtë. Në shumë vende, është e qartë se nuk janë. Në SHBA, dy në tre (68%) e njerëzve janë arrestuar brenda tre viteve nga dalja e burgut. Në Angli dhe Uells, dy në tre (66%) të rinj dhe gati gjysma e të rriturve që lënë burgun, kryejnë një tjetër krim brenda vitit.

Megjithatë, një pjesë e vogël e vendeve po e pengojnë këtë prirje. Në Norvegji, vetëm një në pesë (20%) e të rriturve që lirohen nga burgu, ridënohen brenda vitit. Norma rikthimi të ngjashme janë parë në vendet skandinave. Në Qendrat Kombëtare të Rehabilitimit në Uruguai, norma e rikthimit është 12%; në Gjermani 33% brenda tre viteve.

Çfarë e shkakton ndryshimin e rikthimit mes vendeve?

Kërcënimi i zakonshëm është se burgjet më efektive janë ato që duken më pak si burgje.
Në shumë vende, përfshirë SHBA-të dhe Mbretërinë e Bashkuar, burgjet kanë përparësi ndëshkimin: ata kufizojnë takimin me familjet, edukimin dhe punësimin. Të burgosurit kyçen në qelitë e tyre për 23 orë në ditë. Të mbipopulluar, drogë, banda dhe trazira, janë fenomene të zakonshëm brenda burgjeve, dhe ushqimi e qasja ndaj kujdesin shëndetësor janë themelore.

Por normat e kthimit janë më të ulta në burgjet me lehtësira të cilat minimizojnë fokusin tek ndëshkimi: ata që përpiqen për të pasqyruar jetën në botën e jashtme.
Gjatë këtyre ngjarjeve, të burgosurit mund të veshin rrobat e tyre, të jetojnë në dhomat e tyre me dushe personale, të gatuajnë vetë, të bëjnë punë të paguar dhe të presin vizita bashkëshortore. Disa kanë qasje në internet gjatë gjithë kohës.

Këta burgje kanë prioritet marrëdhëniet dhe mirësjelljen: ata fokusohen në rehabilitimin e të burgosurve përmes terapive, punësimit dhe edukimit. Ata janë shumë larg qendrave të dënimit.

Disa qytete kanë filluar tashmë të aplikojnë këtë logjikë për institucionet e tjera publike të projektuara për të luftuar krimin, duke i'u larguar ndëshkimit si qasje në burgje.
Glasgou, për shembull, u shenjua si kryeqyteti europian i vrasjeve nga Organizata Botërore e Shëndetësisë në 2005-ën. Gjatë dekadës së fundit, krimi me armë të ftohta ka rënë.
Ndryshimi nuk është si rezultat i rritjes në dënim por, i një ndryshimi të madh në rolin e forcave policore skoceze. Gjatë dekadës së kaluar, ata prezantuan një qasje të re ndaj shëndetit publik, duke punuar në bashkëpunim për shëndetin, edukimin dhe shërbimet sociale.
Para arrestimit dhe ndjekjes penale të kryerësve të veprimeve që bien ndesh me ligjin, ata i pyesin çfarë e shkaktoi aktin e dhunshëm, se si ata mund të zvogëlojnë rreziqet, dhe cilat praktika më të mira do të parandalonin veprat e ardhshme të dhunshme.

Në Eugene, qyteti i tretë më i madh i Oregonit, mjekët dhe punonjësit e emergjencës janë ata që u përgjigjen të parë thirrjeve urgjente - jo policia. Kjo qasje është e duhura, më shumë efektive dhe më e lirë, që i siguron banorëve të qytetit përfitime financiare dhe sociale.

Një zgjerim i kësaj qasjeje mund të shohë një zëvendësim gradual të të gjithë shërbimit tradicional policor me një ekip që përgjigjen për emergjencat, me njësi të specializuara për shëndetin mendor, mosmarrëveshjet në lagje, dhunën në familje, krimin e drogës dhe dhunën serioze.

Shërbimet e lokalizuara dhe të përqendruara tek personat do të trajtonin shkaqet rrënjësore të fenomenit, duke zvogëluar në mënyrë të qëndrueshme krimin dhe duke përmirësuar sigurinë për të gjithë.

Një qasje tjetër popullore për dhënien e llogaridhënies jashtë sistemit tradicional të drejtësisë penale është drejtësia restauruese. Në këtë proces, që e ka origjinën në komunitetet vendase, viktima zgjedh të takohet me individët ose përfaqësuesit që i kanë shkaktuar atyre dëm.

Në një konferencë ballë për ballë, ata dakortësohen për një marrëveshje, riparojnë dëmin e shkaktuar dhe gjejnë një rrugëzgjidhjeje - për shembull, një falje të përzemërt, angazhim për të marrë trajtim profesional, shërbim në komunitet ose një donacion.
Drejtësia "restauruese" siguron ata që kryejnë veprimet të marrin përgjegjësinë për dëmin që kanë shkaktuar dhe se viktimat e krimeve janë të autorizuar të jenë pjesë e procesit.
Një studim i financuar nga qeveria në Mbretërinë e Bashkuar në 2001 zbuloi se në një gjykim të kontrollit të rastësishëm, drejtësia restauruese reduktoi frekuencën e rikthimit me 14% dhe shumica e viktimave ishin të kënaqur me këtë proces.

Një studim tjetër tregoi se devijimi i të rinjve që kryen krime, në një proces të drejtësisë restauruese para gjykimit, do të prodhonte kursime të shpenzimeve për jetën prej 7,000 paund për person dhe do ti shpëtonte shoqërisë 1 miliardë paund gjatë një dekade.

Si mund të shkojmë drejt një paradigme të re për dhënien e dënimit?

Duke rimenduar qasjen tonë tradicionale ndaj ndëshkimit për të reduktuar krimin përmes diversioneve të shëndetit publik, drejtësisë restauruese apo mjeteve të tjera, mund të na japin fitime të mëdha në rritjen e sigurisë publike, zvogëlimin e krimit dhe uljen e kostove.

Ndërkohë që do të kërkojë një angazhim gjithëpërfshirës ndër-digasterial për të arritur ndryshimin e sistemeve, shumica e punës tashmë është bërë. Hulumtimi akademik, vlerësimet jo fitimprurëse dhe gjykimet e qytetit zbulojnë praktika më të mira që mund të zbatohen dhe të shkallëzohen në nivel global.

Përparimet teknologjike mund të na ndihmojnë të bëjmë disa nga këto ndryshime në mënyrë më efikase. Sjellja e mjeteve dixhitale të shekullit 21 në sektorin publik do t'u mundësonte departamenteve qeveritare shpesh të mbyllura për të komunikuar, për të ndarë të dhëna dhe për të njohur modelet përmes inteligjencës artificiale.

Integrimi i bazës së të dhënave do të mundësonte një sistem të bashkuar të shërbimeve sociale dhe një ekip të koordinuar të reagimit ndaj emergjencave. Zhvillimet në teknologjinë e shëndetit publik mund t'u mundësojnë individëve të menaxhojnë më mirë nevojat e tyre fizike, mendore dhe të kujdesit social.
Teknologjia nuk është, megjithatë, një ilaç dhe këto risi mund të kenë pasoja të padëshiruara. Ka pasur përpjekje për të zëvendësuar vendimmarrjen e drejtësisë penale të njeriut me algoritme, për shembull me dënimin gjyqësor ose dërgimin e policisë. Ndërsa kjo ka efikasitet të qartë dhe përfitime të kostos, është parë se algoritmet në gjykime përkeqësojnë paragjykimet dhe paragjykimet racore para-ekzistuese.

Disa vende janë përpjekur të zvogëlojnë numrin e të burgosurve duke përdorur etiketimin elektronik, monitorimin dhe kufizimin e lëvizjeve gjeografike dhe të përkohshme të kriminelëve. Kritikët e kanë quajtur atë një ndryshim të rremë strukturor: në vend që të merren me shkaqet rrënjësore të ofendimit për të reduktuar në mënyrë të qëndrueshme rishkrimin. Thjesht është zëvendësuar një burg me një tjetër, duke mbajtur njerëzit të mbyllur në shtëpitë e tyre dhe komunitetet lokale.

Përsa i përket zgjidhjeve teknologjike brenda burgjeve, nuk është ndonjë arritje e madhe. Përmirësimi i një sistemi dështues nuk është përgjigjja, kur vetë institucioni është me të meta. Ka shumë gjëra që mund të bëjmë për të reformuar burgun, kur dëshmitë tregojnë se zgjidhja më e mirë është një sistem krejtësisht i ndryshëm.

Globalizimi 4.0 është një thirrje për ne që të ri-imagjinojmë se si duhet të duken institucionet tona publike. Me rritje të dhunës dhe kërcënimeve të reja si siguria kibernetike dhe terrorizmi, krahas nevojave të ngutshme për të shkurtuar shpenzimet qeveritare, ne kemi shumë më shumë për të humbur nëse nuk veprojmë së shpejti.
Si një shoqëri që krijoi internetin dhe ka dërguar një anije kozmike në Mars, ne jemi më shumë se të aftë për të zbatuar një zgjidhje më të mirë për të zvogëluar krimin, sesa një model i burgosur viktorian.

Burgjet tona dhe mënyra se si i qasemi dënimit dhe ndëshkimit duhet të jetë në krye të listës për një rishikim. Duke përditësuar qasjen tonë globale për të luftuar krimin, ne kemi një mundësi unike për ta bërë botën tonë një vend më të sigurtë dhe më të mirë për të gjithë ne.

Baillie Aaron/ Burimi: Forumi Ekonomik Botëror


Copyright © Gazeta “Si”


Më Shumë