.png)
Kur blerësit hynë në dyqanin e flamurit të H&M në Londrën qendrore verën e kaluar, gjëja e parë që ata do të shihnin ishte një minifund blu e errët, me lule që varej përpara dhe në qendër. Në shitje për vetëm 4 £ (ose 4,80 dollarë amerikanë), veshja paraqiste më shumë sesa një çmim të ulët. Gjithashtu bartte një etiketë të gjelbër me fjalën "Ndërgjegjje".
Mandej, gjatë korridorit koshat e riciklimit qëndronin pranë një koleksioni bluzash dhe fustanesh me vija.
Ky konfigurim nuk është i rrallë në zinxhirin e 4,473 dyqaneve H&M në të gjithë botën. Kjo pasi kompania dëshiron të shihet si një kampion i klimës.
Perandoria Suedeze e veshjeve drejton një sërë programesh të qëndrueshmërisë, duke inkurajuar klientët të rikthejnë rrobat e padëshiruara për ripërdorim. H&M publikon raporte vjetore të qëndrueshmërisë që nga viti 2002 dhe ka filluar koleksionin e parë “Ndërgjegje” “Conscious” që në 2010-ën duke përdorur si material për veshjet pambukun organik dhe materiale të riciklueshme.
Kohët e fundit, Grupi H&M njoftoi një plan për të bërë të gjitha veshjet e saj nga materialet e ricikluara ose me burim të qëndrueshëm deri në vitin 2030. Ajo gjithashtu ka provuar të shtojë stacione "riparimi dhe rimarrjeje" në dyqane të zgjedhura, dhe është duke provuar veshjet me qira në Stokholm.
Ashtu si rivalët e tjerë të saj të modës, modeli bazë i biznesit H&M është nxitur nga çmimet e ulëta, konsumi i shpejtë dhe tendencat me ndryshim të shpejtë - të gjitha janë në tension të drejtpërdrejtë me misionin e saj të qëndrueshmërisë. Industria globale e modës gjeneron një sasi të madhe mbetjesh - një kamion i plotë mbetjesh me rroba është djegur ose dërguar në depo çdo sekondë, sipas një raporti nga fondacioni Ellen MacArthur, një udhëheqës jofitimprurës që punon për të përmirësuar rekordin e qëndrueshmërisë së industrisë .
H&M është e vetëdijshme për problemin. Menaxheri i Angazhimit të Qëndrueshmërisë së kompanisë, Hendrik Alpen pranoi se industria e modës së shpejtë po lufton të balancojë angazhimin e saj për klimën me dëshirën e saj për të përmbushur kërkesat e konsumatorit.
"Nuk është saktësisht shkenca e raketave, nëse shikoni se si do të zhvillohet popullsia globale, deri në vitin 2040, ne mund të jemi 9 miliardë njerëz. Kjo është sigurisht diccka e shkëlqyer nga perspektiva e të pasurit më shumë klientë të mundshëm", tha Alpen. "Por nëse shikojmë kufijtë planetarë ... ekuacioni nuk po funksionon".
Si rrobat po dëmtojnë planetin
Në mënyrë kolektive, industria globale e modës prodhon gati 4 miliardë tonë metrikë emetimesh të gazit serë, ose 8.1% të totalit të botës, sipas Quantis, një konsulencë klimaterike që analizon ndikimin mjedisor të industrisë së modës. Kjo përllogaritje përfshin shtatë fazat e jetës së një rrobe, duke filluar me krijimin e fibrave të përdorura për ta bërë atë - duke rritur pambuk, për shembull - për të montuar veshjen dhe përfundimisht, duke transportuar dhe shitur atë. Llogaritjet konsiderojnë si veshje ashtu edhe këpucë.
Kur jeni duke qëndruar në një qendër tregtare ose duke bërë blerje në internet dhe të gatshëm të klikoni "blej", është e vështirë të kuptoni pasojat globale të blerjeve individuale. Por merrni parasysh ndikimin e një bluze të vetme pambuku ose një palë xhinsesh si shembuj.
Procesi i bërjes së një bluze pambuku lëshon rreth 5 kilogram dioksid karboni – gati të njëjtën saso që prodhon një makinë kur përshkon 12 milje. Përdor gjithashtu 1,750 litra ujë. Kjo është për shkak se pambuku është një kulturë ujore, tha Quantis për CNN Business.
Prodhimi i një palë xhinsesh konsumon edhe më shumë ujë - rreth 3,000 litra - për shkak të ngjyrosjes dhe zbardhimit të përfshirë, sipas llogaritjeve të Quantis. Të prodhosh një palë të vetme xhinse lëshon rreth 20 kg CO2, e njëjta sasi e prodhuar gjatë një udhëtimi me makinë 49 milje.
Ekzistojnë mënyra më të qëndrueshme për të rritur pambukun, që përfshijnë mbështetjen kryesisht në ujërat e shiut, rotacionin e kulturave për të ruajtur cilësinë e tokës dhe për të kufizuar përdorimin e pesticideve. Sidoqoftë, pambuku i qëndrueshëm mbetet një produkt i ngrohtë, që përfshin vetëm rreth 15% të totalit global 2017, sipas nismës CottonUp.
Në vitin 2017, industria e modës përpiu rreth 79 miliardë metra kub ujë, të mjaftueshme për të mbushur gati 32 milion pishina me madhësi olimpike. Dhe vetëm pritet të përkeqësohet. Axhenda Global Fashion Agenda dhe Boston Consulting Group presin që përdorimi i ujit të industrisë së modës të rritet 50% të tjera deri në vitin 2030.
Ata paralajmërojnë një kërcënim, veçanërisht për vendet prodhuese të pambukut, të cilat po mbarojnë shpejt ujin. Studiuesit në Qendrën Ujore Twente në Universitetin e Twente në Hollandë thonë se 4 miliardë njerëz pësojnë mungesë të theksuar të ujit për të paktën një muaj çdo vit. Pothuajse gjysma e atyre njerëzve jetojnë në Indi dhe Kinë, dy prodhuesit më të mirë të pambukut në botë.
Në Azinë Qendrore, një tjetër rajon i madh pambuku, bujqësia e pambukut është pjesërisht përgjegjëse për tharjen e Detit Aral, dikur një nga katër liqenet më të mëdhenj të ujërave të ëmbla në botë.
Nuk mbaron me prodhimin. Larja e rrobave gjithashtu mund të ketë një efekt të dëmshëm në mjedis, veçanërisht për shkak të materialeve sintetike si poliesteri që përmbajnë fibra plastike. Pas larjeve të shpeshta, fibrat prishen dhe kthehen në mikroplastikë, të cilat përshkojnë rrugën e tyre drejt oqeanëve dhe të dëmtojnë jetën e egër detare.
"60% e materialeve të përdorura nga industria janë fibra plastike [dhe] ekuivalenti i 50 miliardë shisheve plastike derdhen në oqean përmes larjes së rrobave çdo vit," tha Francois Souchet, i cili drejton programin e Fondacionit Ellen MacArthur's Make Fashion Circular, i cili sjell së bashku të gjithë aktorët kryesorë për të krijuar një modë më të qëndrueshme.
Prodhuesi i xhins Levi Strauss është në një mision për ta ndryshuar këtë.
Për vite me radhë, kompania ka inkurajuar klientët e saj që të zvogëlojnë numrin e herëve që lajnë xhinset. Një raport i vitit 2013 i porositur nga kompania zbuloi se kujdesi ndaj konsumatorit ishte përgjegjës për 23% të ujit të përdorur në ciklin jetësor të xhinseve të tij.
Levi gjithashtu gjeti një mënyrë për të krijuar firmën e saj xhins të venitur, duke përdorur vetëm pak ujë dhe gaz ozoni në vend të metodës tradicionale, e cila mund të përdorë deri në 42 litra ujë.
Kompania përdor gurë në vend të ujit për të arritur pamjen e xhinseve të grisura. Kjo teknikë ka zvogëluar vëllimin e ujit të përdorur me 96% që nga viti 2011, thotë ndërmarrja.
Qëndrueshmëria vjen me një çmim të lartë
H&M e filloi Koleksionin e saj të “Ndërgjegje” në 2010. Për t'u kualifikuar me një etiketë të tillë, rrobat duhet të përmbajnë së paku 50% materiale të qëndrueshme, të tilla si pambuku organik ose poliester të ricikluar, sipas faqes së internetit të H&M.
Kompania u akuzua për konsumatorët "greenëashing" duke qenë e paqartë në lidhje me kredencialet e qëndrueshmërisë së koleksionit. Verën e kaluar, Autoriteti Kroat i Konsumatorëve i dërgoi një letër H&M, duke akuzuar kompaninë se mashtronte konsumatorët me pretendime tepër të përgjithshme të qëndrueshmërisë, të lidhura me Koleksionin e saj të “Ndërgjegje”. NCA i tha CNN Business se informacionet në faqen e internetit të H&M nuk specifikonin sasinë e materialit të ricikluar të përdorur në secilën veshje.
"Ne mendojmë se ky është informacioni që konsumatori duhet të ketë në dispozicion pasi veshjet tregtohen si të ricikluara", tha Elisabeth Lier Haugseth, drejtori i përgjithshëm i NCA. "Duhet ta dini nëse kjo nënkupton 2% të materialit të veshjeve ose 50%."
Kur u pyet për këtë, Alpen, menaxheri i qëndrueshmërisë H&M, tha që kompania do të vlerësojë kritikat dhe do të mësojë të "komunikojë atë vlerë shtesë" për konsumatorët.
Koleksioni “Ndërgjegje” përfshin produkte si një xhaketë rozë vegane të bërë nga Piñatex, një material lëkure, i bërë nga mbeturinat e ananasit dhe poliesteri i ricikluar.
Etiketa 299 dollarë.
Ky çmim, i cili qëndron në një det me rroba super të lira, ilustron një të vërtetë të vështirë; megjithëse H&M po bën më shumë përpjekje për të folur rreth ndryshimit të klimës, është e vështirë të shkallëzosh praktikat e qëndrueshme dhe të mbash ende çmimet e ulëta.
Zhvilluar nga specialisti i mallrave të lëkurës Carmen Hijosa, Piñatex është bërë një material i kërkuar. Hijosa është bashkuar me një numër të stilistëve luksozë, duke përfshirë Hugo Boss, Trussardi dhe Edun, përveç bashkëpunimit të saj H&M. Ajo shpreson të shkallëzojë kompaninë e saj në mënyrë që Piñatex përfundimisht të sigurojë më shumë prodhues të veshjeve me një alternative lëkure bimore me çmimmë të ulët. Tani për tani, ajo pranon që xhaketa H&M prej 299 dollarë është ndoshta jashtë mundësive për shumë konsumatorë, klientë të kësaj kompanie.
Por ajo gjithashtu i tha CNN Business se i takon blerësit të luajë rolin e tij - duke blerë më pak mallra që zgjasin më gjatë.
"Ne konsumatorët kemi shumë fuqi. Unë mendoj se të gjithë e dimë se nuk kemi nevojë për 20 bluza," tha ajo. "Ndoshta është më mirë të paguani pak më shumë dhe të keni dy bluza."
"Unë mendoj se jemi shumë, shumë më të vetëdijshëm", shtoi ajo. "Njerëzit ndalen për pesë sekonda dhe mendojnë: 'nëse e blej këtë, do të jetë humbje brenda gjashtë muajsh, nëse e blej këtë, do të zgjasë më shumë, do të kushtojë më shumë, por unë do ta përdor më shumë '. "
Moda për tu hedhur
Kompanitë e modës së shpejtë prodhojnë miliarda veshje çdo vit për t'u siguruar konsumatorëve të tyre tendencat e fundit. Kritikët, duke filluar nga Greenpeace në Parlamentin e Mbretërisë së Bashkuar, thonë se prodhimi i tillë masiv promovon idenë që rrobat janë të disponueshme dhe inkurajon mbeturinat e tepërta.
Mbi gjysma e artikujve të modës së shpejtë hidhen brenda një viti, sipas vlerësimeve nga gjigandi i konsulencës McKinsey & Company.
Problemi po bëhet i dukshëm. Në raportin e saj për "Fixing Fashion" për vitin 2019, Komiteti i Kontrollit Mjedisor i Shtëpisë së Komunave të Mbretërisë së Bashkuar propozoi që qeveria të fuste një taksë për modën e shpejtë për të luftuar mentalitetin e konsumatorëve. Titulli i hetimit: "Moda: nuk duhet ti kushtojë Tokës".
Mesazhi gjithëpërfshirës i komitetit ishte se: Njerëzit duhet të rimendojnë mënyrën e veshjes duke blerë më pak artikuj me cilësi më të lartë që do të zgjasin në kohë.
"A nuk është problemi i vërtetë me industrinë e shpejtë të modës që nëse po shisni sende me 5 £ njerëzit nuk do ta trajtojnë atë me asnjë respekt dhe në fund të jetës së saj do të shkojë në kosh?" e pyeti Mary Creagh, parlamentarin që kryesoi komitetin.
Taksa e propozuar ishte e vogël, vetëm një pence (ose rreth 1 cent amerikan) për artikull. Ligjvënësit donin të përdorin të ardhurat për të ndaluar rrobat për të shkuar në një landfill.
Dhe në fund të fundit qeveria e hodhi poshtë idenë, duke thënë se dëshironte të përqëndrohej në eliminimin e plastikës.
Shumica e veshjeve të përdorura nuk riciklohen
Në një përpjekje për të luajtur rolin e vet, H&M nisi një program riciklimi në vitin 2012, duke lejuar klientët të shkëmbejnë rrobat që nuk i duan më për kuponë zbritjeje për rrobat e reja që do të blinin.
Raporti i fundit i qëndrueshmërisë së H&M deklaroi se për rrobat e përdorura që mblodhën, 50% deri 60% ishin të targetuara për veshje ose ripërdorim. Rreth 35% deri 45% u ricikluan për t'u bërë produkte jo-mode si pëlhura pastrimi ose materiale izoluese ose fibra të reja tekstili. Pjesa tjetër prej 3% deri 7% që nuk mund të riciklohej u dogjën për prodhimin e energjisë. 0% përfundon në landfill.
Kompania synon të operojë një model biznesi 100% cirkular deri në vitin 2030, që do të thotë të sigurojë që nuk ka "fund jete [për materialet] por krijimin e një qarku të mbyllur, ku gjithçka përdoret sa më gjatë dhe sa më shpesh që të jetë e mundur dhe në fund të riciklohet," Tha Alpen.
Por disa kritikë e quajnë këtë edhe një shembull tjetër të larjes së gjelbër nga ana e kompanisë.
Orsola de Castro, një stilist dhe bashkëthemelues i Fashion Revolution, një lëvizje globale jofitimprurëse, tha që përqendrimi i industrisë në qarkullim është një shenjë që kompanitë më të mëdha janë "të përkulura për të vazhduar" me modelin e tyre aktual të biznesit.
"Këto marka e dinë shumë mirë se të hedhin nja dy milion në ndonjë projekt biznesi cirkular eksperimental, nuk do të zgjidhë problemin, por do t'iu jepte atyre mundësinë për të thënë" në të ardhmen, ne mund të prodhojmë sa më shumë dëshironi, ju do të jeni në gjendje të blini sa të doni, sepse në fund të fundit, ne do të riciklojmë gjithçka ', por kjo nuk është absolutisht e vërtetë, "tha ajo.
E ardhmja për të cilën kompanitë flasin, tha ajo, është aq larg dhe nuk do të ndryshojë së shpejti. "Ne duhet të sjellim dhe promovojmë një sjellje të ndryshme duke ndryshuar zakonet e blerjes ndërkohë, dhe kjo për mua po ngadalësohet," shtoi ajo.
H&M Group thotë se mblodhi më shumë se 29,005 tonë metrikë veshje të padëshiruar në vitin 2019, por pranon se për shumë lloje të tekstileve, zgjidhje të vlefshme riciklimi ose nuk ekzistojnë ose nuk janë të disponueshme në shkallë të gjerë.
Në mbarë botën që nga viti 2015, 73% e rrobave përfunduan në landfille ose inceneratorë sepse ato nuk mund të riciklohen, sipas fondacionit Ellen MacArthur, një fondacion jofitimprurës që punon për të përmirësuar rekordin e qëndrueshmërisë së industrisë.
Sfida kryesore është mungesa e infrastrukturës ricikluese për tekstilet. Teknologjia aktuale lejon që më pak se 1% e veshjeve të riciklohen në veshje të reja, i tha CNC Business Francois Souchet, i cili drejton programin Make Fashion Circular të fondacionit Ellen MacArthur.
Ai tha se industria e modës duhet të krijojë rroba me fund të përdorimit në mendje duke integruar materiale të riciklueshme, të tilla si lyocell, një fije e bërë nga tul druri i biodegradueshëm.
"Produktet nuk janë krijuar për tu shndërruar në [artikuj] të rinj ose të rifreskohen në stil ... materialet që përdoren nënkupton se nuk mund të riciklosh ekonomikisht rrobat," shtoi ai.
Shumica ekspertë dhe ndërmarrje të modës pranojnë se detyra për tu kryer është e madhe dhe kërkon një mori zgjidhjesh dhe teknologjie që nuk janë ende në dispozicion.
"Unë nuk mendoj se ka një biznes me të vërtetë të qëndrueshëm të modës, por duke parë pjesën tjetër të industrisë sot, mund të them me shumë besim se H&M është një nga opsionet më të qëndrueshme në këtë drejtim," tha Alpen./CNNbusiness/
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
