.png)
I mbani mend skenat kur në rubinetat tona mungote uji dhe vinte me orar (kjo ndodh edhe tani) dhe ne vërenim rrugëve lavazhot që keqpërodrnin ujin, biznese të ndryshme që linin zorrën me ujë përpara hapësirës së tyre dhe harronin të mbyllnin rubinetin?
Keqpërdorimi dhe keqmenaxhimi i ujit ndër vite e ka bërë Shqipërinë të renditet ndër 44 vendet me stres të lartë për mbarimin e ujit.
World Resources Institute, një institut që merret me kërkime për burimet natyrore e rendit Shqipërinë në vendin e 33 nga 164 vende për problematikat e thekshme për keqshfrytëzimin e burimeve ujore të cilat rrezikojnë mbarimin e ujit.
Të dhënat më të fundit i takojën gushtit 2019.
Studimi i ndan përjetimet e stresit në lidhje me ujin sipas shteteve në 5 fasha, ku niveli i përballjes me stresin për mbarimin e ujit si pasojë e keqshfytëzimit të tij është Stres ekstremisht i lartë në 17 shtete. Në fashën e dytë renditen 27 vende të cilat kanë stress të lartë të nevojave bazike për ujë, mes tyre edhe Shqipëria. Vendi ynë lë pas shtete si Belgjika, Greqia, Spanja, etj.
Raporti i rankimit në lidhje me problematikat e ujirt thotë se Roma racionoi ujin për të ruajtur burime e pakta në dispozicion.
Arsyet për këto kriza shkojnë shumë më thellë sesa thatësira: Përmes modeleve të reja hidrologjike, Instituti ka zbuluar se përdorimi i ujit në botë është më shumë se dyfishuar që nga vitet 1960 për shkak të kërkesës në rritje - dhe ato nuk tregojnë shenja ngadalësimi.
Të dhënat e reja zbulojnë se 17 vende - shtëpia e një të katërtës së popullsisë së botës - përballen me nivele "jashtëzakonisht të larta" të stresit për ujin, ku bujqësia, industritë dhe komunat përdorin më shumë se 80% të furnizimit të tyre në dispozicion mesatarisht çdo vit. Dyzet e katër vende, shtëpia e një e treta e botës, përballen me nivele "të larta" të stresit, ku mesatarisht më shumë se 40% e furnizimit në dispozicion konsumohet çdo vit. Në këtë fashë bën pjesë edhe Shqipëria, e cila përballet me shfrytëzim të lartë të burimeve ujore.
Një hendek i tillë i ngushtë midis furnizimit dhe kërkesës i lë vendet të pambrojtura ndaj luhatjeve si thatësira ose rritja e përdorimit të ujit, prandaj po vërehen gjithnjë e më shumë komunitete që po përballen me "Ditën zero" për ujin dhe kriza të tjera.
Stresi i ujit krijon efekte të valëzimit në të gjitha shoqëritë dhe ekonomitë
Stresi i ujit paraqet kërcënime serioze për jetën njerëzore, jetesën dhe stabilitetin e biznesit.
Raporti sugjeron se vendet duhet të veprojnë: Rritja e popullsisë, zhvillimi socio-ekonomik dhe urbanizimi po rrisin dhe do të rrisin mandej kërkesat për ujë, ndërsa ndryshimi i klimës mund t'i bëjë reshjet dhe kërkesat më të ndryshueshme. Në këtë mënyrë
Lindja e Mesme dhe Afrika e Veriut (MENA) është rajoni më i stresuar për ujë.
Dymbëdhjetë nga 17 vendet më të stresuara për ujin janë në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut (MENA). Rajoni është i nxehtë dhe i thatë, kështu që furnizimi me ujë është i ulët, por kërkesat në rritje i kanë shtyrë vendet më tej në stres ekstrem. Ndryshimi i klimës komplikon më tej çështjen.
Banka Botërore zbuloi se ky rajon ka humbjet më të mëdha ekonomike të pritura nga mungesa e ujit në lidhje me klimën, vlerësuar në 6-14% të PBB-së deri në 2050.
Megjithatë ka mundësi të pashfrytëzuara për të rritur sigurinë e ujit në MENA. Rreth 82% e ujërave të zeza të rajonit nuk përdoren përsëri; shfrytëzimi i këtij burimi do të gjeneronte një burim të ri të ujit të pastër.
Stresi i ujit nuk është fati juaj
Stresi i ujit është vetëm një dimension i sigurisë së ujit, citon raporti. Si çdo sfidë, edhe kjo varet nga menaxhimi. Edhe vendet me tension relativisht të lartë në lidhje me ujin, kanë siguruar në mënyrë efektive furnizimet e tyre me ujë përmes menaxhimit të duhur.
Arabia Saudite, e renditur në vendin e 8 për stresin e ujit, çmon ujin për të stimuluar ruajtjen. Programi i tij i ri Qatrah ("pikëz" në arabisht) përcakton synimet e ruajtjes së ujit dhe synon të zvogëlojë përdorimin e ujit 43% brenda dekadës së ardhshme. Namibia, një nga vendet më të thata në botë, ka kthyer ujin e ujërave të zeza në ujë të pijshëm për 50 vitet e fundit. Dhe Australia gati e përgjysmoi përdorimin e brendshëm të ujit për të shmangur momentin e saj “Day Zero” gjatë Thatësirës së Mijëvjeçarit. Skema e tregtimit të ujit të vendit, më e madhja në botë, lejon shpërndarjen inteligjente të ujit midis përdoruesve përballë furnizimeve të ndryshueshme.
3 mënyra për të ulur stresin e ujit
Ka zgjidhje të panumërta, por këtu janë tre prej tyre:
1. Rritja e efikasitetit në bujqësi: Bota duhet të bëjë që çdo pikë uji të shkojë më tej në sistemet e saj ushqimore. Fermerët mund të përdorin fara që kërkojnë më pak ujë dhe të përmirësojnë teknikat e tyre të ujitjes duke përdorur vaditje precize në vend se të përmbyten fushat e tyre. Financuesit mund të sigurojnë kapital për investime në produktivitetin e ujit, ndërsa inxhinierët mund të zhvillojnë teknologji që përmirësojnë efikasitetin në bujqësi. Dhe konsumatorët mund të zvogëlojnë humbjen e ushqimit dhe mbeturinat, të cilat përdorin një të katërtën e të gjithë ujit që shkon për bujqësinë.
2. Investoni në infrastrukturën gri dhe jeshile: Të dhënat e reja nga Instituti tregojnë se stresi në lidhje me mbarimin e ujit mund të ndryshojë jashtëzakonisht gjatë vitit. Kërkimet e Institutit Bankës Botërore tregojnë se infrastruktura e ndërtuar (si tubacionet dhe impiantet e trajtimit) dhe infrastruktura e gjelbër mund të funksionojnë së bashku për të trajtuar çështjet e furnizimit me ujë dhe cilësisë së ujit.
3. Trajtoni, ripërdorni dhe ricikloni: Ne duhet të ndalojmë së menduari për ujërat e zeza si mbeturina. Trajtimi dhe ripërdorimi i tyre krijon një burim uji "të ri". Ekzistojnë gjithashtu burime të dobishme në ujërat e zeza që mund të mblidhen për të ndihmuar në uljen e kostove të trajtimit të ujit. Për shembull, bimët në Xiangyang, Kinë dhe Uashington, D.C ripërdorin ose shesin nënproduktet e pasura me energji dhe lëndë ushqyese të mbledhura gjatë trajtimit të ujërave të zeza.
“Të dhënat janë të qarta: Ka prirje shqetësuese në mënyrë të padiskutueshme në lidhje me pakësimin e ujit në botë. Por duke ndërmarrë veprime tani dhe duke investuar në menaxhim më të mirë, ne mund të zgjidhim çështjet e ujit për të mirën e njerëzve, ekonomive dhe planetit.”- thekson raporti.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
