Autokratët modernë, kanë më shumë dobi të gënjejnë, se sa të vrasin

Rusia nuk e pushtoi Ukrainën. Ukrainasit po i shkatërrojnë vetë qytetet e tyre. Një president hebre është në fakt nazist. Diktatorët kanë gënjyer gjithmonë, ashtu si po bën Kremlini tani. Diktatorët kanë përdorur terrorin po ashtu, njësoj si Vladimir Putin në Ukrainë. Asgjë e re. Por balanca midis vrasjeve dhe gënjeshtrave ka ndryshuar. Autokratët modernë, i kushtojnë më shumë rëndësi gënjeshtrave.

Në librin "Spin Dictators" nga Sergei Guriev, një ekonomist rus në azil dhe Daniel Treisman, një studiues politik, tregohet se si ka ndodhur zëvendësimi. Hitleri, Stalini dhe Mao vranë miliona. Përbindësh të tjerë si ai Kongolias, vari ministrat e kabinetit në publik. Qëllimi ishte terrorizimi i qytetarëe dhe punonjësve.

Autorët bëjnë dallimin e këtyre "diktatorëve të frikësuar" me "diktatorët spin", të cilët vrasin më pak njerëz dhe e mohojnë atë kur e bëjnë këtë. Këto të fundit tani janë më të zakonshëm. Midis autokratëve që morën pushtetin në vitet 1960, afërsisht 1/4 vriste më shumë se 100 disidentë në vit; mes atyre që morën pushtetin në vitet 2000, më pak se 1/10 kryen vrasje.

Diktatorët spin pretendojnë se janë demokratë. Ata mbajnë zgjedhje shumëpartiake dhe rrallë pretendojnë se kanë fituar më shumë se 90% të votave, siç ishte norma për vendet jodemokratike në vitet 1960, 1970 dhe 1980. Ata manipulojnë më pak dhe gërryejnë më shumë. Në vitin 2018, Viktor Orban, kreu i Hungarisë, mori më pak se gjysmën e votave për partinë e tij në një masë prej 2/3 në parlament. Ai do të jetë vështirë për t'u larguar në zgjedhjet e 3 prillit.

Propaganda e diktatorëve të frikës ishte e vrazhdë dhe e pamëshirshme. Buste të Stalinit u vendosën në 38 maja malesh në Azinë Qendrore. U prodhuan aq shumë stema Mao sa industria e avionëve të Kinës kishte mungesë alumini. Ishte gjithashtu absurde. Musolini dhe Kim Jong Il supozohej se mund të sillnin shi dhe teleport nga një vend në tjetrin, respektivisht. Ky absurditet ishte në vetvete një armë, duke demonstruar "kapacitetin e regjimit për t'i detyruar njerëzit të besojnë marrëzira".

Diktatorët spin kanë dëshirë të projektojnë një figurë konkurruese. Nursultan Nazarbayev u drejtohej kazakëve nga prapa një pirg letrash, duke lexuar listat e politikave për bukë e gjalpë dhe duke qortuar ministrat e tij që nuk i shërbenin më mirë publikut. Diktatorët spin rrallë kanë një ideologji koherente, por përdorin humorin për të përshkruar veten si fisnikë dhe kundërshtarët e tyre si të poshtër. Ata madje kishin armë dhe format e argëtimit. Në Peru nën drejtimin e Alberto Fujimori, një shfaqje e stilit të Jerry Springer shfaqi të ftuar që bërtisnin, akuza për pabesi, por që lavdëronin presidentin.

Censura nën frikën e diktatorëve ishte totale. Kur një copëz e papastër gjeti rrugën e saj në një letër bujqësore në Bashkimin Sovjetik, censuruesit u përpoqën të gjurmonin çdo kopje të shitur, duke përfshirë 50 të ngjitura tashmë në letër-muri dhe 12 të përdorura si letër higjienike. Në të kundërt, diktatorët spin lejojnë të mbijetojnë disa gazeta disidente me agresion të ulët, për të treguar se respektojnë lirinë e fjalës. Ndërkohë, transmetuesit e pavarur janë të gjymtuar me kërkesa të rreme tatimore dhe më pas blihen nga miqtë e presidentit. Kritikët ngacmohen me padi për shpifje ose gjobiten për përhapjen e "lajmeve të rreme".

Ish-presidenti i Ekuadorit, Rafael Correa, detyroi që disa dokumentarë të hiqen nga interneti duke paditur për përdorim të paautorizuar të fotografisë së tij. Udhëheqësit autoritarë që manipulojnë, në vend që të censurojnë, mediat janë zakonisht më të popullarizuar se sa ata demokratë që përballen me një shtyp vërtetë të lirë.

Qëllimi i një diktatori spin është të duket se lejon konkurrencën politike duke e bërë atë pothuajse të pamundur në praktikë. Në vend që të kriminalizojë mospajtimin, ai i burgos kundërshtarët e tij për krime jopolitike, të tilla si mashtrimi ose përdhunimi, për të cilat ata janë të pafajshëm. Nganjëherë i mbyll për periudha të shkurtra, që të mos bëhen dëshmorë dhe shpeshherë, puna e tyre ndërpritet vazhdimisht. Në vend që t'i ndalojë partitë opozitare, ai i shndërron ato në burokraci ose i falimenton me gjoba dhe padi. Për më tepër, detyra për ta bërë jetën e disidentëve në ferr i kalon një milicie të rinjsh ose një ushtrie trollësh në internet, të cilët mund t'i dhunojnë, të publikojnë adresat e tyre ose të nxjerrin fotografi të turpshme.

Në disa aspekte, argumenti i autorëve është optimist. Vrasjet politike kanë rënë sepse janë bërë më të vështira për t'u përthithur. Ndërsa njerëzit bëhen më të arsimuar, ata presin më mirë nga qeveritë e tyre. Siç tha ish-udhëheqësi i Singaporit, Lee Kuan Yeë: "Thjesht nuk mund t'i kërkohet një fuqie punëtore me arsim të lartë të ndalojë së menduari kur të largohet nga fabrika". Kjo është arsyeja pse diktatorët spin përpiqen kaq shumë të shtiren se janë demokratë.

Guriev dhe Treisman sugjerojnë një politikë të "angazhimit kundërshtar". Bota e lirë duhet të shikojë më nga afër për shenjat se liderët, duke përfshirë edhe të sajin, po rrëmbejnë pushtete të pajustifikuara ose po minojnë institucionet. Ajo duhet të mirëpresë modernizimin edhe në diktatura, pasi zhvillimi ekonomik dhe social në fund të fundit mund të krijojë më shumë kërkesa për liri. Ajo duhet të ndalojë së ndihmuari diktatorët duke pastruar paratë dhe reputacionin e tyre - kompanitë anonime guacka duhet të ndalohen dhe paditë e kota kundër disidentëve refugjatë duhet të frenohen.

Fatkeqësisht, arsenali i mashtrimit është shumë efektiv në mbajtjen e liderëve keqdashës në pushtet, kjo është ndoshta arsyeja pse demokracia globale ka qenë në rënie gjatë dekadës së fundit. Dhe nëse këta liderë qëndrojnë në pushtet për një kohë të gjatë, ata shpesh bëhen më represivë. Putin mund të jetë më pak brutal se Stalini, por në dekadën e tij të tretë në detyrë ai ka kaluar fort nga "spin" në "frikë". Xi Jinping, i cili gjithashtu nuk tregon asnjë shenjë pensioni, e ka kthyer Kinën në një shtet mbikëqyrjeje. Ky është një aspekt i represionit të shekullit të 21-të që ky libër përndryshe i admirueshëm nuk arrin ta eksplorojë siç duhet. Në shumë vende njerëzit as nuk mund t'u besojnë sunduesve të tyre dhe as të fshihen prej tyre.

Burimi: The Economist/ Gazeta "SI"

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.