A u përkasin vërtet yjet e muzikës festivaleve letrare?

Nga Gazeta Si - Me dy poetë laureatë dhe katër fitues të Çmimit Booker në formacionin e tij, Festivali Hay i këtij viti do të jetë dobiprurës për dashamirësit e librit – për sa kohë që ata e kuptojnë se autorët e tyre të preferuar po shfaqen. Me publicitetin e fokusuar në faktin se Stormzy dhe Dua Lipa po shfaqen në festivalin e sivjetmë – në krye të një morie muzikantësh, humoristësh dhe të famshmëve të ndryshëm – njerëzit që në fakt sigurojnë jetesën nga vendosja e fjalëve në letër duket se rrezikojnë të mbeten jashtë vëmendjes.

Festivali Hay është larguar tashmë nga rrënjët e tij që kur u themelua në vitin 1988. Në vitet e para, fokusi ishte te peshat e rënda letrare – Salman Rushdie, VS Naipaul, Pat Barker, Kazuo Ishiguro. Festivali ishte më shumë për librat sesa për bisedën - Ted Hughes dhe William Trevor lexuan nga veprat e tyre, por nuk morën pjesë në pyetje dhe përgjigje. Richard E Grant ishte aty në 1996 siç do të jetë këtë vit, dhe në të njëjtin vit Eddie Izzard performoi.

Por theksi është zhvendosur gjatë 20 viteve të fundit, me politikanë dhe njerëz të tjerë të famshëm, të cilët mund të kenë shkruar një kujtim, por nuk janë tamam shkrimtarë. A është ky formati i festivalit në zhvillim, apo në rënie?

Kjo nuk do të thotë se Stormzy dhe Dua Lipa nuk janë të denjë për një vend në skenën Hay. Stormzy, si themelues i #Merky Books, do të përshtatet mirë. Dua Lipa do të intervistojë romancierin Douglas Stuart për podcastin e saj, i vlerësuar shumë si një forum për diskutime inteligjente. Puna që këta dy superyje kanë bërë në promovimin e fuqisë së leximit te fansat e tyre është e admirueshme.

Megjithatë, nuk mund të mos kujtoj se në ceremoninë e çmimit Booker të vitit të kaluar, ne u trajtuam me një fjalim mbi letërsinë nga Dua Lipa, por nuk kishte kohë të mjaftueshme që fituesi aktual, Shehan Karunatilaka dukshëm i frustruar, të përfundonte fjalimin e tij të fitores përpara se transmetimi i drejtpërdrejtë në Radio 4 duhej të përfundonte. Dua Lipa foli edhe për shkrimtarët aktualë qw shpesh mënjanohen.

Argumenti shkon, natyrisht, se të famshmit sjellin lojtarët, dhe për këtë arsye Hay mund të përballojë të shpërblejë autorët profesionistë me diçka më shumë se verën e ngrohtë që marrin në shumicën e festivaleve letrare. Dhe diçka duhet bërë për të joshur një audiencë të re për të zëvendësuar klientelën kryesisht të moshuar të këtyre tubimeve.

Por Hay dhe festivalet e tjera duhet të jenë të kujdesshëm që të mos shkojnë në rrugën e Radio 4 për të tjetërsuar audiencën e tyre kryesore duke ndjekur një demografik më të ri që nuk reagon. Shumë njerëz vijnë në Hay-on-Wye për të rrëmuar në legjionin e tij të pakrahasueshëm të librarive të dorës së dytë dhe për të kapur një paraqitje magjike jo të personazheve të famshëm të ekspozuar të tepërt që mund të shohin në TV, por të autorëve të preferuar - atyre figurave më pak të ndotura, pak misterioze që rrallë lejohen një moment në diell.

Nëse ky kontingjent fillon të ndiejë se ekuilibri i autorit të famshëm është i parregullt dhe zgjedh të qëndrojë në shtëpi në vend që të shkojë në Hay, a do të ketë mjaft njerëz për t’i kompensuar? /The Telegraph/