Ëndrrat e Jared Kushner për të bërë projekte madhështore në Ballkan, po përballen me realitetin në rajon.
Affinity Partners, fondi privat që drejton dhëndri i Donald Trump, dy ditë më parë hoqi dorë nga planet e ndërtimit të një hoteli luksoz në Serbi, për shkak të tensionit politik që shkaktoi. Në Shqipëri, projekti për të transformuar një ishull në brigjet e Adriatiku po vazhdon, por vendi ka hyrë në një spirale skandalesh dhe korrupsioni që po lekund qeverinë.
Trump Toëer në Beograd ka qenë investimi kryesor për presidentin serb Aleksandar Vuçiç, i cili, me partinë e tij politike, miratoi legjislacion të veçantë për të hequr çdo pengesë, edhe pse kjo nxiti protestat që vazhdojnë prej më shumë se një viti.
Ndërkohë, investimi më i madh i huaj direkt perëndimor gjatë 12-vjeçarit të qeverisjes së kryeministrit shqiptar Edi Rama në Shqipëri, është pjesë e vendimit të tij për të treguar se vendi është i hapur për kapital të huaj të madh.
Qeveria në Tiranë thotë se miratimi i punimeve për projektin luksoz prej 1.4 miliardë dollarësh është thelbësor për transformimin e një zone të izoluar në një destinacion turistik që mund të konkurrojë me Greqinë fqinje. Trashëgimia e më shumë se katër dekadave si diktatura më e izoluar e Europës është e vështirë për t’u larguar, edhe pse Shqipëria tani është ndër vendet më pro-amerikane në botë.
Zyra e prokurorit të posaçëm, SPAK, ka nisur hetime për projektet më të mëdha të infrastrukturës në Vlorë, bashkia ku është planifikuar zhvillimi. Hetimet përfshijnë një aeroport ndërkombëtar të ri dhe një tunel rrugor.
“Ky projekt nuk është thjesht një tjetër resort,” tha Julian Adili, drejtori ekzekutiv i Albanian State Development and Real Estate, në një intervistë në zyrën e tij në qendër të Tiranës. “Është një nga investimet më ambicioze në vitet e fundit në Shqipëri, me potencialin për të ndryshuar perceptimin ndërkombëtar të vendit.”
Affinity deklaroi se projekte si ai në Beograd “duhet të bashkojnë, jo të ndajnë” dhe u tërhoq nga projekti nga respekti për qytetarët serbë. Vendimi erdhi gjithashtu pasi një zyrtar qeveritar që ndihmoi në hapjen e rrugës për zhvillimin u aktua penalisht.
Vuçiç fajësoi aktivistët për pengimin e planeve. “Disa kombësi janë dukshëm më të gatshme për të kuptuar vendimet e udhëheqësisë së tyre sesa ata në Serbi,” tha ai. “Shqipëria tani do të marrë vëmendjen dhe publicitetin sepse e gjithë familja Trump do të lavdërojë projektin. Ne serbët jemi mjeshtër të mundësive të humbura.”
Kushner planifikon të ndërtojë një resort luksoz së bashku me një marinë në ishullin e Sazanit, një ish bazë ushtarake shqiptare. Interesi i tij fillestar erdhi nga vizita në vend në 2021. Një zëdhënës i Affinity tha se tërheqja nga projekti në Serbi nuk ka “ndikim” mbi Shqipërinë. Asher Abehsera, CEO i Affinity Global Development, nuk u përgjigj ndaj kërkesave për komente.
Ky vit solli një numër të paprecedent hetimesh mbi projekte dhe zyrtarë të lartë në Tiranë, përfshirë disa nga bashkëpunëtorët më të afërt të Ramës.
Si shumë vende të rajonit, Shqipëria ka pasur vështirësi për të hequr korrupsionin. Në indeksin e fundit të korrupsionit të Transparency International, vendi renditet i 80-ti. Ky ishte një përmirësim krahasuar me vitin e kaluar dhe mbi Serbinë, Hungarinë dhe Ukrainën, por ende poshtë Bullgarisë, e cila kohët e fundit u përfshi nga protesta.
Muajin e kaluar, SPAK nisi një ndjekje penale për Belinda Ballukun, ministre e Infrastrukturës dhe Energjisë dhe zëvendëskryeministre e Ramës, për “shkelje të barazisë së pjesëmarrësve në tendera ose ankande publike,” në bashkëpunim me zyrtarë të tjerë. Ajo është zyrtarja më e lartë nga rrethi i brendshëm i Ramës që përballet me akuza.
Balluku u pezullua nga rolet e saj në kabinet dhe i ndalohet të largohet nga vendi. Ajo mohon çdo shkelje dhe e përshkroi akuzën si “përçarje, insinuata, gjysmë të vërteta dhe gënjeshtra.” Premtoi të bashkëpunojë plotësisht me autoritetet. SPAK gjithashtu po heton për përfshirjen e saj në shtatë procedura të tjera prokurimi publik që lidhen me projekte të mëdha infrastrukturore në Tiranë.
Kryetari i Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj, gjithashtu bashkëpunëtor i ngushtë i Ramës, u arrestua më herët gjatë vitit për akuza korrupsioni, pastrim parash dhe fshehje pasurie.
Rama mirëpriti hetimet, por paralajmëroi kundër “dënimeve në gjyqin e politikës ose mediave.” Ai kritikoi pezullimin e Ballukut si një “ndërhyrje të rëndë” që pengon funksionimin e qeverisë.
SPAK po heton gjithashtu Aeroportin Ndërkombëtar të Vlorës, një nga projektet kryesore infrastrukturore të Shqipërisë, duke u fokusuar në kontratën e koncesionit. Aeroporti duhej të ishte në funksion gjatë verës për të pritur një numër rekord turistësh, por ndërtimi është pezulluar. Aeroporti do të shërbejë gjithashtu për resortin luksoz të Kushner në ishullin Sazan. Zyrtarët shqiptarë thonë se projekti nuk do të pengohet nga hetimet.
“Shqipëria po bëhet më e njohur në botë për këtë investim,” tha Agron Shehaj, sipërmarrës dhe themelues i Partisë Mundësia. “E vetmja gjë që na duhet është transparenca. Kjo është në interes të të gjithëve.”
Që nga rrëzimi i regjimit të diktatorit Enver Hoxha në fillim të viteve 1990, Shqipëria ka kaluar një bum të paprecedent në pasuri të paluajtshme, që shtrihet nga kryeqyteti deri në bregdet, duke ndryshuar imazhin e saj të izoluar dhe të pazhvilluar.
Megjithatë, ky bum, së bashku me trafikun e drogës, ka ushqyer korrupsionin. Rama arriti që vendi të dalë nga lista gri e Financial Action Task Force në 2023 pas përforcimit të rregullave kundër pastrimit të parave dhe përmirësimit të zbatimit të ligjit.
Konkurrenti kryesor i Ramës, Sali Berisha, i cili drejton Partinë Demokratike që nga 1990, është sanksionuar nga SHBA dhe MB për përfshirje në korrupsion dhe është gjithashtu nën hetim në vend. Ai mohon çdo shkelje.
Ishulli i Sazanit gjithashtu ka pasur probleme. Një numër i vogël ushtarësh ende jetojnë atje, duke ndjekur turistët që vizitojnë ndërtesat ushtarake të braktisura. Policia më herët gjatë vitit zbuloi mbi 3.000 litra karburant të dyshuar për përdorim në trafikun e drogës. Nuk ka pasur akuzime.
Sipas Adilit nga fondi shtetëror i pasurive të paluajtshme, projekti i Kushner është mundësia e Shqipërisë për të lënë pas të kaluarën dhe për të ecur përpara.
“Nëse ka sukses, do të hapë rrugën për investime të tjera ndërkombëtare në turizëm, infrastrukturë dhe hotelieri,” tha ai. “Do të përmirësojë reputacionin e vendit si destinacion investimesh.”/Bloomberg
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
