.png)
Nga Gazeta “Si”– Musine Kokalari lindi më 10 shkurt 1917 në Adana të Turqisë, në familjen e njohur Gjirokastrite, të etur për dije dhe të përkushtuar ndaj vlerave kombëtare. Në vitin 1920, ajo u rikthye në Gjirokastër së bashku me familjen. Si fëmija më i vogël i familjes, Musineja u rrit me përkujdes të veçantë dhe shpejt tregoi një pasion të jashtëzakonshëm për letërsinë dhe folklorin shqiptar. Libraria “Venus”, e zotëruar nga vëllai i saj Vesim Kokalari në Tiranë, u bë një vend i rëndësishëm ku Musineja zhvilloi interesat e saj kulturore gjatë viteve ’30.
Shkollimin fillor dhe të mesëm e kreu në Tiranë, duke studiuar fillimisht në institutin “Qiriazi” dhe më pas në institutin e ciklit të mesëm “Nëna Mbretëreshë”. Në vitin 1937, artikujt e saj mbi problemet sociale u publikuan në gazetën “Shtypi” nën pseudonimin “Muza”. Më 1938, Musineja nisi studimet në Fakultetin e Letërsisë Moderne në universitetin “La Sapienza” në Romë, ku një vit më vonë botoi veprën e saj të parë letrare, “Siç më thotë nënua plakë”, një koleksion rrëfenjash të frymëzuara nga kultura popullore e Gjirokastrës, duke vendosur në qendër figurën e gruas dhe sfidat e saj në një shoqëri patriarkale. Ky libër konsiderohet vepra e parë e publikuar nga një grua shqiptare.
Gjatë qëndrimit në Itali, Musineja shkroi gjithashtu një fjalor Italisht-Shqip dhe një ditar të njohur si La Mia Vita Universitaria, ku përjetoi përvojat e saj si studente në një vend të përfshirë nga lëvizja fashiste. Në vitin 1942, ajo diplomoi me rezultate të shkëlqyera dhe u rikthye në Shqipëri, duke u angazhuar në lëvizjet antifashiste dhe antikomuniste.
Në Tiranë, Musineja kontribuoi në gazetën “Gruaja Shqiptare” dhe u bë pjesë e themelimit të Partisë Social Demokrate të Shqipërisë. Në vitin 1944, bashkë me Prof. Isuf Luzi, publikoi numrin e parë të gazetës së partisë, “Zëri i Lirisë”, dhe vazhdoi të promovojë idealet demokratike përmes librarisë “Venus”, një qendër intelektuale ku mblidheshin dijetarë dhe dashamirës të letërsisë.
Veprimtaria e saj letrare u pasurua me botimin e veprave “Rreth Vatrës” dhe “Sa u tunt Jeta”, si dhe me mbledhjen e legjendave dhe rrëfenjave nga mbarë Shqipëria, duke dokumentuar trashëgiminë folklorike kombëtare. Por, kjo periudhë frytdhënëse përkon me një kohë tragjike: forcat komuniste nisën një përndjekje të egër ndaj intelektualëve dhe patriotëve, duke vrarë dy vëllezërit e saj më të mëdhenj, Vesim dhe Muntaz, më 12 nëntor 1944.
Për bindjet e saj demokratike dhe përpjekjet për pluralizëm, Musine Kokalari u arrestua dy herë në nëntor 1945 dhe më 23 janar 1946, duke iu nënshtruar torturave të vazhdueshme. Gjatë procesit gjyqësor, ajo qëndroi e palëkundur, duke mbrojtur të drejtën për zgjedhje të lira dhe pluralizëm politik. U dënua me 25 vjet burg, nga të cilat kaloi 16 vite, si dhe u internua më pas në Rrëshen, ku punoi në kushte të vështira nën vëzhgimin e rreptë të regjimit.
Edhe nën tortura dhe persekutim, Musineja nuk e ndërpreu aktivitetin intelektual. Në fshehtësi, më 1972 përfundoi librin “Si lindi Partia Social Demokrate”, duke dokumentuar vizionin e saj demokratik dhe alternativën e progresit për Shqipërinë. Ajo vdiq në gusht të vitit 1983, e sëmurë dhe e braktisur nga shërbimet shëndetësore, duke lënë pas një trashëgimi të pasur kulturore dhe politike. Ndërroi jetë si sot 42 vjet më parë, në 13 Gusht të vitit 1983.
Musine Kokalari mbetet simbol i rezistencës intelektuale dhe politike, si disidentja e parë shqiptare, e cila guxoi të sfidonte tiraninë dhe të mbrojë liritë demokratike në një kohë kur ato ishin në rrezik të madh.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
