The Economist: Fluksi i turistëve në Shqipëri po vë në provë një pasuri të pakët, ujin

Nga Gazeta Si- “Harkëtarët”, një serial radiofonik i BBC-së rreth jetës rurale angleze, arrin më shumë se 4 milionë dëgjues në një javë normale. Këtë verë, grupi me të njëjtin emër po shqyrtonte mundësinë e një vizite në Shqipëri. Deri vonë, vendi konsiderohej i rrezikshëm. Udhëtimi i mundshëm i “Harkëtarëve” pasqyron transformimin e Shqipërisë në një destinacion turistik kryesor.

Në komunizëm, Shqipëria kishte rreth 5,000 turistë në vit. Tirana kishte dy hotele për të huajt dhe në restorantet jashtë qytetit, menuja mund të përbëhej nga një konservë me ton me një qepë të njomë.

Megjithatë, deri në vitin 2014, Shqipëria pati rreth 3.4 milionë vizitorë të huaj, dhe vitin e kaluar numri zyrtar arriti në 11 milionë. Por kjo shifër është mashtruese: shumë janë qytetarë të diasporës që kanë pasaporta të huaja. Ata vizitojnë vendin disa herë në vit dhe numërohen nga e para çdo herë. Megjithatë, është e qartë se turizmi po shpërthen.

Hotelet dhe komplekset e vilave po mbijnë si kërpudha përgjatë bregdetit. Një aeroport i ri do të hapet së shpejti për t’i shërbyer Vlorës, një destinacion jugor plazhi. Shqiptarët e diasporës mund të mos jenë turistë klasikë, por ata blejnë apartamente pushimi, shkojnë në plazh dhe hanë jashtë njësoj si kushdo tjetër.

Agjencitë e pronave reklamojnë në rusisht, italianët vijnë për shërbime të lira dentare, kosovarët tani ankohen se Turqia është më e lirë. Turizmi i tepërt po bëhet shqetësim, pasi vendpushimet dikur të vogla si Saranda dhe Ksamili po mbushen me njerëz. Hotelet, të cilave u mungon stafi i kualifikuar, po rekrutojnë filipinas.

Kjo valë ka nisur të krijojë edhe tensione për një pasuri të pakët: ujin. Në parim, Shqipëria ka mjaft burime ujore. Por pas një shekulli me investime të pamjaftueshme, qytetet e saj po përballen me mungesa.

Ndërkohë që ndërtimet përgjatë bregut shtohen me ritme të vrullshme, po vendosen tuba për të sjellë ujë nga zonat e brendshme. Banorët aty thonë se mezi kanë ujë për vete dhe për bujqësi; tani ai po kanalizohet për të mbushur pishinat e turistëve.

Një rast i bujshëm lidhet me planet për të devijuar ujin e lumit Shushicë drejt rajonit bregdetar të Himarës. Pjesa më e madhe e lumit ndodhet brenda një parku kombëtar.

Astrit Balilaj, kryeplaku i fshatit Kuç, një nga mbi 30 komunitetet që po protestojnë, thotë se lumi ka gjithnjë e më pak ujë për shkak të ndryshimeve klimatike. Ai shton se autoritetet lokale i kanë informuar instancat më të larta për shqetësimet, “por janë injoruar”.

Olsi Nika, drejtues i organizatës mjedisore EcoAlbania, paralajmëron se humbja e ujit do të dëmtonte ekosistemin lokal. Ai thekson gjithashtu se brenda parkut janë ndërtuar restorante turistike pa leje dhe se në afërsi ka rrjedhje nafte nga puse të amortizuar.

Vitin e kaluar, banorët e fshatit Dukat në jug të Vlorës bllokuan punimet për një projekt 9 milionë eurosh për devijimin e ujit drejt zonave turistike luksoze. Në mars, edhe fshatarët e Tragjasit fqinj u përleshën me policinë për të njëjtin projekt. Kryeministri Edi Rama deklaroi se ka ujë për të gjithë.

Por sipas Olsi Nikës, kjo do të ishte e vërtetë vetëm nëse shteti do të kishte planifikuar në mënyrë afatgjatë.

“Qeveria kujdeset vetëm për interesat e veta,” thotë Salibe Daupi, pronare restoranti lokal. “Ata duhet të kujdesen për ne.”

Edhe kufizimi i turizmit mund të nxisë zemërim. Javën e kaluar në Theth, një fshat malor në veri, protestuesit hodhën koktej Molotovi ndaj fadromave që po prishnin kabina të ndërtuara pa leje për turistët. Pronarët thonë se qeveria u kishte premtuar legalizimin e tyre.

Ndërkohë, Jared Kushner, dhëndri i Donald Trump-it, ka pasur më shumë fat me qeverinë shqiptare. Ai ka shprehur interes për të ndërtuar një resort në Zvërnec, një zonë e virgjër mes detit Adriatik dhe lagunës së Nartës, e njohur për kolonitë e flamingove.

Gjithashtu dëshiron të zhvillojë ishullin e Sazanit, 10 kilometra larg. Pak përpara betimit të Trump-it si president, qeveria shqiptare miratoi një plan fillestar që i hapte rrugë një investimi prej 1.4 miliardë eurosh në Sazan. Por Zvërneci ndodhet në një zonë të mbrojtur. EcoAlbania ka çuar në gjykatë qeverinë për një ligj të ri që lejon zhvillimet luksoze në këto zona të mbrojtura.

Nëse planet e tij ecin përpara, Kushner do të presë që qeveria të gjejë burime uji edhe për këto projekte. Nika thotë se të luftosh të pasurit dhe të fuqishmit në Shqipëri është dekurajuese, sepse zakonisht e marrin çfarë duan. Por shpresa, njësoj si uji, buron gjithmonë. Përveç në rastet kur devijohet.

Burimi: “The Economist”