E Hëna Blu, e quajtur shpesh “dita më dëshpëruese e vitit”, është një fenomen që ka fituar vëmendje të madhe. Dita që bie të hënën e tretë të janarit, karakterizohet nga një ndjenjë kolektive melankolie dhe një ndjenjë zymtësie. Megjithatë, koncepti i të hënës blu nuk është pa polemika, pasi origjina, vlefshmëria dhe mitet përreth kanë qenë objekt debati.
Cliff Arnall, ish-pedagog në Universitetin e Cardiff në Uells, fillimisht konceptoi të hënën blu. Në vitin 2005, Arnall krijoi një formulë matematikore që konsideronte faktorë të ndryshëm që kontribuonin në një rritje të perceptuar të trishtimit dhe stresit gjatë janarit. Këta faktorë përfshinin kushtet e motit, nivelin e borxhit, kohën që nga Krishtlindjet, kohën që nga dështimi i vendimeve të Vitit të Ri dhe nivelet e motivimit.
Edhe pse formula e Arnallit tërhoqi vëmendjen fillestare, komuniteti shkencor e ka diskretituar kryesisht idenë e të hënës blu si një fenomen të vërtetë. Formula është kritikuar për mungesë provash empirike dhe rigorozitet shkencor. Ekspertët e shëndetit mendor argumentojnë se një ekuacion matematikor nuk mund të parashikojë me saktësi depresionin dhe luhatjet e humorit dhe thjeshtëzime të tilla mund të banalizojnë kompleksitetin e çështjeve të shëndetit mendor.
Me kalimin e viteve, e hëna blu ka evoluar në një mashtrim marketingu, me kompanitë dhe mediat që kanë kapitalizuar në konceptin për të promovuar produkte dhe shërbime që pretendojnë të zbusin zymtësinë e perceptuar që lidhet me këtë ditë. Nga agjencitë e udhëtimit që ofrojnë oferta “Arratisje të së hënës blu” deri te markat e mirëqenies që promovojnë produkte për rritjen e humorit, komercializimi i të hënës blu ka bërë që disa ta shohin atë si një ngjarje të prodhuar.
Por koha e të hënës blu në janar nuk është e rastësishme. Shumë njerëz përjetojnë një rënie të humorit gjatë dimrit për shkak të zvogëlimit të dritës së ditës, motit të ftohtë dhe zhgënjimit pas pushimeve. Kjo kohë e vitit shoqërohet shpesh me mungesën e dritës së diellit, duke çuar në një gjendje të njohur si Çrregullimi Afektiv Sezonal (SAD), i cili mund të kontribuojë në ndjenjat e trishtimit dhe letargjisë.
Pasojat e sezonit festiv gjithashtu mund të kontribuojnë në perceptimin e së hënës blu. Ndërsa gëzimi i festave shuhet, njerëzit mund të përballen me realitetin e kthimit në punë, përballjes me borxhin e akumuluar dhe përpjekjes për të vazhduar me vendimet e Vitit të Ri.
Një mit i zakonshëm është se të gjithë e përjetojnë të hënën blu në të njëjtën mënyrë. Në realitet, individët reagojnë ndryshe ndaj faktorëve të jashtëm dhe jo të gjithë do të ndjejnë një rënie të ndjeshme të humorit në këtë ditë të veçantë. Ideja që një popullatë e tërë mund të përjetojë kolektivisht ndjenja trishtimi të shtuara në një datë specifike, thjeshton natyrën komplekse të shëndetit mendor.
Pavarësisht origjinës së saj në një formulë matematikore, të hënën blu i mungon një mbështetje thelbësore shkencore. Ideja që një datë specifike mund të identifikohet si dita më dëshpëruese e vitit thjeshton shumë natyrën e shumëanshme të shëndetit mendor dhe nuk merr parasysh dallimet individuale që ndikojnë në mirëqenien emocionale.
Vlefshmëria shkencore e konceptit mbetet e diskutueshme, megjithatë, pavarësisht nga çdo provë reale, koncepti i të hënës blu mori hov dhe shumica prej nesh mund të bien dakord se mesi i janarit shpesh ndihet si një periudhë e mjerueshme.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
