Nga Kim Gattas-Rrethimi i Gazës ka filluar dhe kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ka premtuar “hakmarrje të fuqishme”, duke u zotuar se do të “eliminojë” Hamasin pas tmerrit që militantët e tij nisën në Izrael në fundjavë.
Hamasi mund të dëbohet nga Rripi i varfër i Gazës; Netanyahu pretendon se veprimet e tij do të “ndryshojnë Lindjen e Mesme”.
Ka pasur katër luftëra midis Izraelit dhe Hamasit që kur grupi mori me dhunë territorin në vitin 2007, secila duke përfunduar me një kthim në status quo-në e paqëndrueshme.
Por ka jehonë të verës së vitit 1982, kur ministri i atëhershëm i mbrojtjes Ariel Sharon u zotua të spastronte Organizatën Çlirimtare Palestineze(PLO) nga Libani jugor. Ai gjithashtu donte të ndryshonte Lindjen e Mesme.
Me një tundje koke dhe një shkelje syri nga sekretari amerikan i shtetit Alexander Haig, Sharon dërgoi trupat e tij deri në Bejrut, duke e rrethuar qytetin për dy muaj.
Edhe pse PLO përfundoi duke u larguar nga Libani, lufta e parë tokësore në shkallë të gjerë të Izraelit kundër një entiteti joshtetëror ishte një nga gabimet më të mëdha strategjike të tij – dhe çoi në masakrën e Sabras dhe Shatilës nga aleatët e krishterë libanezë të Izraelit.
Ne ende po jetojmë me pasojat e mendjemadhësisë së Sharonit dhe shkeljes së syrit të Haig, duke përfshirë lindjen e një boshti rezistence nga Damasku në Teheran.
Izraeli donte jo vetëm të dëbonte PLO-në, por edhe të ndihmonte në instalimin e një qeverie miqësore në Bejrut, me të cilën do të bënte paqe, duke e gjunjëzuar Sirinë dhe ndoshta në tryezë, duke goditur forcat e saj të armatosura në Liban.
Dhe e gjithë kjo pa bërë asnjë lëshim për palestinezët.
Nëse Netanyahu mendon se këtë herë ai mund të bombardojë Gazën dhe më pas t’i kthehet bisedimeve të normalizimit me sauditët pa ofruar asgjë thelbësore për palestinezët, ai do ta keqlexonte rëndë Riadin.
Mësimi i katër dekadave të fundit është gjithashtu se çdo përpjekje për të zhdukur grupet e armatosura palestineze ka prodhuar vetëm përsëritje më ekstreme dhe enigma më të këqija.
Dy ditë pas pushtimit të Libanit nga Izraeli, një aeroplan i Gardës Revolucionare iraniane mbërriti në Damask dhe u nis për në Luginën Bekaa të Libanit me bekimin e presidentit sirian Hafez al-Assad. Që kur Irani mbërriti në Levant, nuk është larguar kurrë.
Hezbollahu – eksporti më i suksesshëm i Teheranit që nga revolucioni iranian i vitit 1979 – u formua dhe me Iranin u zotua të dëbonte Amerikën nga Libani dhe Lindja e Mesme.
Në vitin 1983, SHBA pësoi një goditje shkatërruese kur kamionët vetëvrasës hodhën në erë fillimisht ambasadën e saj në Bejrut dhe më pas kontigjentin e marinës të një Force shumëkombëshe amerikano-franceze. Presidenti Ronald Reagan tërhoqi marinsat, duke mbajtur për pak kohë anijet luftarake amerikane në brigjet e Libanit.
Siria e kaloi kohën e saj, ndërsa sovjetikët plotësuan arsenalin e saj, duke u bërë zjarrvënësja përfundimtare e planeve amerikane në rajon, ndërkohë që u paraqit si një zjarrfikës.
Damasku përmbush një rol të ndryshëm sot pasi Irani, Hazbollahu dhe Rusia mbajnë një prani të madhe në tokën e tij.
Me qytetarët amerikanë që tani janë në mesin e të vdekurve dhe pengjeve nga sulmi i rrufeshëm i Hamasit, dhe një grup sulmues ajror amerikan në rrugën e tij, Amerika tani është e përfshirë përtej të qenit thjesht aleate e Izraelit – ashtu siç ishte në Liban, minus trupat në terren.
Izraeli po kërkon hakmarrje, por SHBA-ja duhet t’u kushtojë vëmendje paralajmërimeve më të gjera nga viti 1982.
Në atë kohë, sovjetikët po kërkonin mënyra për të rifituar ndikimin në Lindjen e Mesme, ku kishin humbur terren të konsiderueshëm pasi Egjipti ndërroi anën për t’u bërë aleat i SHBA-së. Ambasadori sovjetik në Bejrut, Alexander Soldatov, e bëri të qartë se Moska ishte kundër çdo suksesi amerikan në Lindjen e Mesme dhe punoi për të prishur marrëveshjen e ndërmjetësuar nga SHBA midis Libanit dhe Izraelit.
Soldatov u zotua gjithashtu të ndalojë daljen e sigurt të SHBA nga Libani, ndërsa administrata e Reganit po ndihmonte muxhahedinët anti-sovjetikë në Afganistan.
Nuk ka asnjë provë që sovjetikët kishin një dorë në sulmin shkatërrues kundër marinsave në tetor 1983, por axhendat ishin të lidhura nga Moska në Teheran dhe Damask. Në mënyrë të ngjashme, nuk ka asnjë provë që Rusia ka ofruar ndonjë lloj mbështetjeje për tmerrin që u shpalos në Izrael të shtunën dhe Moska mban lidhje të mira me Tel Avivin – deri më tani.
Por axhendat anti-amerikane ende përputhen, veçanërisht ndërsa Uashingtoni mbështet Ukrainën dhe po shtyn për të normalizuar lidhjet midis Izraelit dhe Arabisë Saudite. Irani ka furnizuar Moskën me drone.
Krerët e Hamasit kanë bërë disa vizita në Rusi kohët e fundit.
Në thelbin e tij, konflikti aktual ka të bëjë me pushtimin më të gjatë në historinë moderne, ai që i lë palestinezët të shpronësuar ndërsa Izraeli kërkon pamëshirshëm sigurinë e tij.
Por tabloja më e madhe është ajo e ndryshimeve rajonale dhe aleancat globale që arrijnë një pikë kritike. Rreziku tani është nga gabimet më strategjike që vetëm do të përjetësojnë dhunën për vitet në vijim.
Burimi: Financial Times/Përshtati Gazeta Si
Shkrimtari është autor i “Black Wave” dhe bashkëpunëtor i shquar në Institutin e Politikës Globale të Universitetit të Kolumbisë*
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
