.png)
Rreth 85% e njerëzimit do të jetojnë në qytete deri në vitin 2100. Shumë do të banojnë në megaqytetet e përhapura me më shumë se 10 milionë njerëz. Por këto xhungla urbane janë vrasës të klimës dhe ndotësit kryesorë. Të ndërtuara me çelik dhe beton me emetim të lartë, me energji dhe ngrohje me naftë, qymyr dhe gaz, qytetet janë përgjegjëse për rreth 75% të emetimeve globale të CO2.
Raporti i fundit i OKB-së që propozon mënyra për të adresuar krizën klimatike përmendi veçanërisht qytetet. Emetimet e ndërtesave urbane janë rritur me rreth 50% që nga viti 1990, sipas raportit. Kjo do të thotë se sektori duhet të dekarbonizohet me shpejtësi nëse ngrohja globale do të mbetet brenda 1.5 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale.
Emetimet urbane mund të reduktohen në afërsisht zero deri në vitin 2050 nëse qytetet furnizohen me energji nga burimet e rinovueshme, ndërtesat izolohen dhe bëhen me efikasitet energjie dhe transporti rregullohet. Qytetet e gjelbëruara do të kapin gjithashtu CO2 dhe do të ndihmojnë në luftimin e efekteve vdekjeprurëse të bllokimit të nxehtësisë që janë veçanërisht problematike në metropolet e mëdha.
Por me rreth 60% të ndërtesave që do të përbëjnë qytetet në vitin 2050 ende për t’u ndërtuar, ëndrra e qytetit neutral ndaj klimës, me emetime shumë të ulëta deri në zero, është e arritshme, thonë ekspertët.
Qytetet mund të çojnë në zbutjen e klimës
Qytetet mund të jenë një mikrokozmos i zbutjes së suksesshme të klimës, thotë Rogier Vandenberg, drejtor global i Qendrës Ross për Qytetet e Qëndrueshme në Institutin e Burimeve Botërore, një organizatë jofitimprurëse në SHBA.
“Një mundësi e madhe qëndron në qytete për shkak të përqendrimit të madh të njerëzve, që do të thotë se ju mund të dekarbonizoni në shkallë”, tha ai. “Zgjidhja është në qytete”.
Por mbeten sfida të rëndësishme, kryesisht në krijimin e një zhvendosjeje drejt qyteteve me densitet të lartë dhe me njerëz që jetojnë më afër së bashku dhe reduktimin e nevojës për makina.
“Qëllimi është që të arrijmë të gjitha lehtësitë me këmbë ose biçikletë brenda 15 minutave”, tha Vandenberg.
Eksperimentet janë zhvilluar tashmë në vazhdën e pandemisë për të reduktuar kohën e udhëtimit dhe për t’u mundësuar njerëzve të jetojnë dhe punojnë në vend, duke përfshirë lagjet 20-minutëshe të Melburnit dhe lagjet 15-minutëshe të Parisit.
“Ne e dimë tashmë për dekada që qytetet funksionojnë më mirë, janë më të pastra, më të qëndrueshme, më të barabarta, nëse krijoni shërbime në afërsi të vendit ku jetojnë njerëzit”, tha Vandenberg.
Një vizion i ri urbanistik
Por kjo do të kërkojë një vizion të guximshëm të planifikimit urban që largohet nga shtrirja horizontale e dukshme në shumë qytete të mëdha globale. “Ju duhet të mendoni ndryshe për mënyrën se si planifikoni, si i rinovoni qytetet”, tha Vandenberg.
Qasja e barabartë në transportin urban do të jetë gjithashtu thelbësor nëse komunitetet urbane më të varfra do të transformohen në qytete neutrale ndaj klimës.
Qytetarët në vendet me të ardhura të ulëta shpenzojnë aktualisht rreth 35% të të ardhurave të tyre në transport, pjesërisht për shkak të shtrirjes urbane dhe mungesës së aksesit në strehim në zonat ku njerëzit punojnë, vuri në dukje Vandenberg.
Qendra Ross për Qytetet e Qëndrueshme, e cila synon të mbështesë neutralitetin klimatik në qytete deri në vitin 2050, është pjesërisht e fokusuar në elektrifikimin e transportit urban, përfshirë autobusët, në qytetet afrikane me rritje të shpejtë. Dixhitalizimi i infrastrukturës së transportit do të jetë gjithashtu kyç në përpjekjen për të përshtatur më mirë transportin me nevojat e udhëtarëve.
Por ndërsa transporti është përgjegjës për 20% të emetimeve të qytetit, sipas Vandenberg, problemi mbeten ndërtesat, të cilat lëshojnë tre herë më shumë karbon dhe janë ndotësit kryesorë.
Nevojitet më shumë mbështetje nga tregu i kapitalit dhe investitorët për të ndërtuar ndërtesa me emetim të ulët dhe për të rinovuar të tjerat për të përmirësuar efikasitetin e energjisë, shpjegoi ai.
Në qytetet europiane si Kopenhaga, ëndrra tashmë po realizohet. Kryeqyteti danez është në rrugën e duhur për të qenë neutral ndaj klimës deri në vitin 2025, duke punuar mbi 10 vjet për të hequr gjurmën vjetore të karbonit prej 2 milionë tonësh të qytetit përmes një rrjeti të ri inteligjent të energjisë së rinovueshme.
Ndërkohë, është nisur një program për t’i bërë 100 qytete të Bashkimit Europian neutral ndaj klimës deri në vitin 2030. Objektivi përfundimtar është të arrihet neutraliteti klimatik në të gjitha qytetet deri në vitin 2050.
Vlerësimet nga Material Economics, një konsulencë suedeze për qëndrueshmërinë, sugjerojnë se kostoja mund të jetë deri në 1 miliard euro (1.1 miliardë dollarë) për një qytet mesatar prej 100,000 banorësh që të bëhet neutral ndaj klimës deri në vitin 2030. Ndihma në aksesin në financa dhe njohuri do të jetë siguruar nga konsorciumi i BE-së, Net Zero Cities.
Qytetet më të shëndetshme
Me 85% të europianëve që vlerësohet të jetojnë në zona urbane deri në vitin 2050, kryebashkiakët e qyteteve po kuptojnë “bashkëpërfitimet” e neutralitetit të klimës, duke përfshirë ajrin më të pastër, përmirësimin e shëndetit të qytetarëve dhe reduktimin e ndotjes nga zhurma, tha Mattheë Baldëin, menaxher i Projektit të qyteteve neutrale klimatike.
“Njerëzit që jetojnë në qytete janë shumë të ndërgjegjshëm për klimën”, shtoi ai. Kjo është pjesërisht sepse banorët e qytetit i shohin kostot e ndotjes të parët.
Programi i BE-së për klimën nga poshtë-lart angazhohet me qytetarët për t’i bërë ata më të vetëdijshëm për përfitimet e përbashkëta të veprimit klimatik. “Nuk mund të bësh një projekt neutral ndaj klimës nëse nuk angazhohesh me qytetarët,” tha Baldëin. Një ndërgjegjësim i tillë shtrihet në nevojën për pavarësi energjetike në vazhdën e luftës në Ukrainë, si nëpërmjet rritjes së kapaciteteve të rinovueshme dhe rregullimit të efikasitetit që mund të zbatohen shpejt.
“Komisioni Europian po shikon të gjitha mënyrat se si ne mund të kalojmë urgjentisht energjinë tonë nga hidrokarburet ruse në burime të rinovueshme”, tha Baldwin. “A ka vend më të mirë për të filluar sesa qytetet, për shkak të dendësisë së popullsisë së tyre”.
Qytetet në mbarë botën po rritin ambicien e tyre për t’u bërë neutrale ndaj klimës në përputhje me objektivat e emetimeve të Marrëveshjes së Parisit.
Rreth 30 qytete tashmë kanë arritur kulmin e emetimeve të dioksidit të karbonit në vitin 2020 si pjesë e nismës C40 Cities që synon të mbështesë mijëra qytete që të reduktojnë dioksidin e karbonit deri në vitin 2050, mes tyre Athina, Austin, Barcelona, Berlin, New York City, San Francisco, Los Angeles, Stokholm dhe Varshavë.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
