Libra

4 vjet pas vdekjes, Umberto Eko “flet” edhe për gjeneratat e reja

Katër vjet pas vdekjes së tij më 19 shkurt 2016, madhështia e kritikut, mendimtarit dhe shkrimtarit me famë ndërkombëtare, Umberto Eko flet edhe për gjeneratat e reja.

Dhe, 40 vjet pas botimit të parë në 1980, bestselleri i tij në mbarë botën, “Emri i trëndafilit” kthehet për herë të parë në librari, në maj të vitit 2020 për një shtëpi botuese në Itali me vizatimet përgatitore që do të krijoheshin herët nga vetë shkrimtari.

Është botuesja Elisabetta Sgarbi, e cila së bashku me Umberto Eco e ka themeluar shtëpinë botuese që flet për këtë ribotim të kryeveprës së tij. 

“Është mirë të dallosh dy nivele të një njeriu si Umberto. Ajo e shkrimtarit, eseistit, romancierit që nuk mund të humbasë sepse është aty. Është me ne, në veprat e tij të panumërta, që një jetë nuk do të ishte e mjaftueshme për t'i lexuar ato dhe për të kuptuar të gjitha kuptimet e tyre. Mendoni për “Fashizmi i përjetshëm” dhe “Migracioni e toleranca” që datojnë në vitet ’90 dhe kanë pasur një bum shitjesh, duke u kthyer në libra simbolikë”.

“Atëherë ekziston një nivel personal: kurioziteti që kishte Eko, pasioni dhe ndjenja e argëtimit që ai ishte në gjendje të ndërthurte magjikisht me ashpërsinë profesionale dhe etike të pakonkurrueshme. Dhe entuziazmi i tij, gati si fëmijë, kur themeluam shtëpinë botuese”, shton ajo. “Sigurisht që gjithçka po shkon drejt një përqendrimi gjithnjë e më të madh, por këtë rrezik Eko e kishte parë shumë mirë", vijon ajo.

Por ai kishte një besim të patundur te botuesit dhe librat, më e rëndësishmja për të, të kompanive të mëdha që rrethojnë këto libra dhe këta autorë. Me fjalë të tjera, një libër i mirë dhe një botues i mirë bëjnë ndryshime.

2020-ta do të jetë viti i “Emrit të trëndafilit”. Ky ribotim përmban disa vizatime përgatitore që Eko kishte bërë nga mjedise, objekte, rroba, karaktere, etj. Një botim, - shpjegon Sgarbi, - i cili jep një tregim të mendimit dhe studimit që qëndron pas ndërtimit të një romani të shkëlqyeshëm. “Emri i trëndafilit” mbetet një libër i lexuar dhe i dashur, është një libër revolucionar, i cili ka ndryshuar idenë e një romani. Dhe madje edhe sot mbetet një shembull i patejkalueshëm në kuptimin e një kulture të pakufishme që shkrihet në një narrativë bindëse, në një ngacmues.

“Para se të shkruante ‘Emri i trëndafilit’, Eko kishte hedhur disa skica. Ai imagjinonte personazhet, siç do të ishte Abbey, biblioteka. Ai e quajti atë mobilie para se të shkruante. Është një dokumentim vizual i mënyrës së tij për të punuar. Kjo bandë e vizatimeve të mbetura në sirtarin e tij është bërë me sa duket midis viteve 1976-‘77. Më 1978 ai filloi të shkruante “Emrin e trëndafilit” dhe e botoi në vitin 1980. Do të jetë njëzet faqe dhe do të vendosen pas shënimeve”, shprehet ajo.

Romani është një mister historik i vendosur në një manastir të shekullit të 15-të. Prifti françeskan Uilliam i Baskervilit, i ndihmuar nga asistenti i tij Adso, një rishtar, heton një seri vrasjesh në manastir ku po zhvillohet një debat i rëndësishëm fetar. Eko është veçanërisht i zoti në përkthimin e debateve të jetës fetare të mesjetës dhe herezive në një debat modern politik e ekonomik, i cili bëhet i kuptueshëm edhe për lexuesin që nuk është teolog.

Romani "Emri i trëndafilit"

Qysh në batutat e para, lexuesi kupton se ka të bëjë me një tekst të shkruar nga një intelektual i madh, por, në të njëjtën kohë, edhe kompleks, që prek dy tradita: atë të letërsisë së verdhë dhe atë të romanit historik.

Personazhi është një referencë mirënjohëse për Jorge Luis Borges, i cili ka ushtruar ndikim të madh tek Eko. Borges bëri një jetë murgu dedikuar pasionit të tij për librat deri sa u verbua. Uilliami, personazhi i Eko-s, është njëkohësisht një murg dhe një hetues.

Romanin “Emri i trëndafilit” e kemi edhe në gjuhën shqipe nga shtëpia botuese "Dituria" nën përkthimin e Donika Omarit, një libër voluminoz prej 600 faqesh.

Romani është transformuar edhe si film me të njëjtin titull me aktorët Sean Connery, F. Murray Abraham dhe Christian Slater.


Copyright © Gazeta “Si”


Më Shumë