.png)
Një raketë u qëllua në qiell të premten në bregdetin e Detit të Zi, ku ushtria po testonte sistemet mbrojtëse S-400 të prodhuara nga Rusia. Përdorimi i armëve ruse nga një vend anëtar i NATO-s ka shkaktuar një paralajmërim të fortë nga Shtetet e Bashkuara dhe ka alarmuar fqinjën e Turqisë si Greqia dhe Siria, për faktin e thjeshtë se Ankaraja zotëron tanimë një nga armët më të përparuara në botë.
Testimi i S-400 duket se është parë si një provokim nga SHBA-ja, e cila ka kundërshtuar ashpër blerjen e armëve nga Moska nga Ankaraja duke theksuar se ato komprometojnë sistemet e përbashkëta të mbrojtjes së NATO-s.
Zëdhënësi i Departamentit të Shtetit Morgan Ortagus tha se Shtetet e Bashkuara kanë shprehur në nivelet më të larta të qeverisë turke se blerja e sistemeve ushtarake ruse të tilla si S-400 është e papranueshme, duke shtuar se Uashingtoni ka qenë i qartë në pritjet e tij që sistemi nuk duhet të vihet në funksion.
"Nëse konfirmohet, ne do të dënonim në termat më të fortë lëshimin e raketës S-400 si të papajtueshme për Turqisë si një vend i NATO-s dhe një partner strategjik i Shteteve të Bashkuara," shtoi Ortagus. Pentagoni, veç e veç nga ana tjetër tha se S-400 nuk duhet të aktivizohet.
Vitin e kaluar, Turqia bleu sistemin rus mbrojtjes anti-ajrore, duke sfiduar haptazi Shtetet e Bashkuara.
I njohur si "triumfi" në Rusi dhe "growler" nga anëtarët e NATO-s, S-400 është një nga sistemet më të përparuar në botë.
Radari i tij i zbulimit mund të dallojë dhe gjurmojë avionët në hyrje, duke drejtuar një breshëri raketash në objektivat e tyre në një distancë prej 400 kilometrash. Por sistemi i mbrojtjes ajrore amerikane, i njohur si Patriot mund të kapë vetëm një raketë në të njëjtën kohë dhe ta sulmojë në një të katërtën e distancës.
S-400 mund të sulmojë si objektiva me fluturim të ulët, ashtu edhe ata në lartësi të mëdha, dhe mund të shkatërrojë raketat hyrëse që lëvizin me shpejtësi të lartë. Raketat e këtij sistemi janë shumë të manovrueshme, duke arritur shpejtësi 14 herë më të madhe se shpejtësia e zërit. Me pak fjalë, është vdekjeprurës.
Shqetësimet e SHBA-së dhe NATO-s
Si një anëtar kyç i NATO-s dhe një aleat i rëndësishëm i SHBA, Turqia u konsiderua një pjesë integrale e programit ushtarak amerikan F-35 dhe u caktua të ishte një nga vendet e para që pranoi këto avionë luftarakë të përparuar. Por presidenti Erdogan kërkoi të blinte një sistem të mirë mbrojtës ajrore. Vendimi i Uashingtonit për të mos e shitur sistemin e mbrojtjes ajrore të SHBA-së në Turqi, e detyroi Turqinë të kërkonte të tjera alternativa.
Ankaraja nënshkroi marrëveshjen me Rusinë në vitin 2017 me dërgesat e para të katër baterive të raketave me vlerë 2.5 miliard dollarë që mbërritën në korrik të vitit 2019.Dënimi nga ana e SHBA-së për vendimin e Turqisë për të blerë sistemin rus të mbrojtjes ajrore ka qenë i zhurmshëm dhe i palëkundur.
SHBA përjashtoi zyrtarisht Turqinë nga programi i saj i avionëve luftarakë F-35 në korrik të vitit të kaluar.
Uashingtoni është i shqetësuar se të qenit pjesë e një programi luftëtar të fshehtë amerikan është e papajtueshme me zotërimin e armëve të një kundërshtari të mundshëm që është projektuar, pjesërisht, për të rrëzuar avionët e bërë nga SHBA.
Me personel ushtarak rus në terren, të cilët janë duke vepruar si mbështetje për aktivizimin e S-400, ky informacion jetësor mund ta binte lehtë në dorën e Rusisë. Për shkak të kësaj, Presidenti Donald Trump ka kërcënuar Turqinë me sanksione nëse vazhdon dhe përdor S-400.
Të dëshpëruar për të zgjidhur krizën, senatorët amerikanë kanë paraqitur si mundësi blerjen e S-400 nga SHBA si kompensim dhe për t’i mbyllur gojën turqve, me kusht që sistemi të mos përdoret kurrë.
Në provën e parë operacionale në nëntor të vitit 2019, aeroplanët turq F-16 dhe F-4 u vunë në shënjestër të radarëve S-400 ndërsa fluturonin mbi kryeqytetin Ankara.
Në gusht, një flotë ajrore greke e avionëve F-16 u vu në shënjestër të radarit S-400 kur po ktheheshin nga një stërvitje ushtarake shumëkombëshe, me Turqinë që po qortohej ashpër për veprimet e saj kundër një aleati tjetër të NATO-s.
Shqetësimet e fqinjëve
Ka shqetësime të shtuara se S-400 mund të përdoret kundër vendeve fqinje. Ndryshe nga Patrioti, S-400 mund të sulmojë shumë aeroplanë në të njëjtën kohë në një distancë prej 400 km.
Kjo do të thotë që mund të mbulojë pjesën më të madhe të ishujve grekë dhe Sirisë. Më një bateri e vendosur në kufirin pranë Gaziantep, Turqia mund të angazhojë aeroplanë deri në Damask dhe Bejrut dhe sigurisht mund të arrijë çdo avion rus që ngrihet ose zbret në bazën ruse në Khmeimim afër Latakia, Siri.
Një sistem raketash që dominon hapësirën ajrore të një kundërshtari është një armë e fuqishme dhe mund të prishë ekuilibrin ushtarak të rajonit. Sido që përdoret, S-400 i shqetëson fqinjët e Turqisë.
Greqia, e cila operon një version më të vjetër, S-300, me pak ose aspak ankesa nga SHBA-ja, është veçanërisht e shqetësuar duke qenë se ishte një avion luftarak grek ndaj të cilin u testua për herë të parë S-400, ndërkohë që tensionet ziejnë midis dy anëtarëve të NATO-s.
S-400 do të lejojë Turqinë të mbulojë të gjithë Egjeun dhe Mesdheun lindor. Ky ishte pikërisht kundërshtimi që Turqia pati ndaj Qipros kur ajo bleu S-300 në fund të viteve 1990. Turqisë Jugore.
Greqia ishte e detyruar të merrte sistemin dhe ta zhvendoste në ishullin e Kretës për të shmangur veprimet ushtarake nga Turqia kundër Qipros. Por S-400 do të ketë një efekt çaktivizues ndaj sistemit që përdor Greqia.
Është ende e paqartë se si do të reagojë Rusia nëse ajo vendoset kundër avionëve rusë, një skenar shumë i mundur në të ardhmen e afërt pasi të dy vendet e gjejnë veten duke mbështetur palët e kundërta në Siri dhe Libi.
Burime: "Bloomberg", "Al Jazeera". Përshtati Gazeta "Si"
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
