.png)
Llogaritë e fundit të bëra nga The Economist tregojnë se vdekjet shtesë të paraportuara nga Covid në Shqipëri janë shtuar përsëri deri në 450 humbje jete për 100.000 banorë nga 102 për 100.000 që është raportuar zyrtarisht në vendin tonë. Në hartën e publikuar Shqipëria është në ngjyrë të kuqe të errët që tregon shifrat më të larta. Nga raporti i fundit i The Economist, në vendin tonë vdekjet nga Covid raportoheshin 350-400 për 100.000 banorë.
Mesatarisht në Shqipëri, ndodh 1 vdekje shtesë për 100.000 banorë në ditë, që përllogaritet në mbi 20 viktima në 24 orë.
Botërisht, The Economist tregon se janë 19.5 mln viktima nga Covid dhe jo 5 mln siç thuhet zyrtarisht.
Kur Covid-19 goditi për herë të parë Italinë e Veriut në shkurt 2020, The Economist vuri re se diçka e çuditshme po ndodhte. Kishte 1.140 vdekje që i atribuohen virusit në pjesë të provincës Bergamo në mars, por rritja e përgjithshme e vdekjeve krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë ishte 2.420. Fenomene të ngjashme u vunë re shumë shpejt në Amerikë, Britani, Spanjë dhe vende të tjera.
Numri zyrtar i vdekjeve nga Covid ishte dhe vazhdon të jetë i pasaktë. Ata zakonisht mbështeten në testimin për virusin, i cili mund të jetë i pjesëzuar dhe përdorin përkufizime që përjashtojnë pasojat indirekte të pandemisë, siç janë vdekjet shtesë në spitalet e mbingarkuar. Për fat të mirë, ekziston një mënyrë më e mirë për të llogaritur numrin e vdekjeve. Për të matur ato të ngjarjeve të tilla si luftërat, studiuesit nuk kontrollojnë se sa njerëz të vdekur kanë plumba, por në diçka shumë më të besueshme: sa më shumë vdiqën gjatë luftës sesa do të pritej në vitet normale. Kjo njihet si "vdekje të tepërta".
Hendeku midis numrave zyrtarë dhe të besueshëm të vdekjeve të lidhura me Covid do të thotë se numri global zyrtarisht kaloi 5 milion më 1 nëntor, numri aktual i jetëve të humbura nga virusi është, sipas numërimit të The Economist, më afër 17 milion.
Nën-numërimi është shumë më i rëndësishëm në vendet më të varfra. Në Bullgari, vdekjet nga pandemia janë ndoshta gati dy herë më të larta se shifra zyrtare. Në Rusi, statistikat zyrtare duket se nënvlerësojnë numrin e vërtetë të vdekjeve nga Covid me raport 3.5. në Indi, numri i qeverisë nënvlerëson numrin e vdekjeve me 10. Përveçse çon në një keqkuptim të përhapjes së vërtetë të virusit, ky fenomen do të thotë se ndikimi i pandemisë nënvlerësohet më së shumti në vendet me burimet më të pakta për ta luftuar atë.
Ka ende disa arsye për të përdorur numërimin zyrtar të vdekjeve. Ata mund të tregojnë tendenca me kalimin e kohës brenda një vendi. Por shumë shpesh ato përdoren për të krahasuar vendet e pasura dhe të varfra ose për të vlerësuar numrin global të vdekjeve, metrika për të cilat ato janë të padobishme. Megjithatë, ato përdoren ende, sepse janë më të përditësuara sesa numri i vdekjeve të tepërta dhe ndryshe nga ato, janë të disponueshme për të gjitha vendet.
The Economist fillimisht mblodhi të dhëna të vdekshmërisë për të gjitha vendet ku ishte në dispozicion (me ndihmën e studiuesve dhe vullnetarëve), dhe më pas ndërtoi një model të mësimit të makinerive për ta parashikuar atë aty ku nuk dihet. (Ne i kemi bërë këto vlerësime, si dhe të dhënat, kodin dhe modelet tona, të disponueshme lirisht dhe ia kemi paraqitur punën tonë Organizatës Botërore të Shëndetësisë, ndër të tjera.) Vlerësimet tona, në kohën e shkrimit, gjejnë numrin më të mundshëm të vdekjeve globale në të jetë 16.8 m, me një interval besimi midis 10.3 m dhe 19.5 m. Data më e mundshme kur vdekjet për shkak të pandemisë kaluan 5 milion ra në javën e parë të dhjetorit 2020.
Burimi:The Economist/Përktheu: Gazeta “SI”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
