.png)
Tregjet ushqimore të brendshme dhe produktet lokale janë tepër të rëndësishme kur bëhet fjalë për mënyrën e të ushqyerit dhe sigurinë ushqimore.
Në Shqipëri ata kanë rëndësi edhe më të madhe për kompanitë vendase, për sa kohë që qasja në tregjet e eksportit është e pazhvilluar, pjesërisht edhe si rezultat i boshllëqeve në sigurinë ushqimore dhe standardet e cilësisë.
Kjo është ajo çfarë vërehet në një studim të kohëve të fundit mbi cilësinë dhe sigurinë ushqimore në vendet e Ballkanit Perëndimor, që sjell të dhëna mbi perceptimin e konsumatorëve në Shqipëri, si dhe në Kosovë.
Studimi bazohet në një sondazh të strukturuar të konsumatorëve me 300 kosovarë dhe 349 shqiptarë që analizojnë perceptimet e tyre për çështje që lidhen me sigurinë dhe cilësinë e ushqimit.
Ajo që vihet re në studim, përkundër problemeve tashmë të ditura dhe të përhapura me sigurinë e ushqimit, është se, konsumatorët shqiptarë e veçanërisht ata nga Kosova e konsiderojnë ushqimin e brendshëm si më të sigurt, si dhe me cilësi më të lartë se produktet e importuara.
“Kosovarët kanë më shumë gjasa sesa shqiptarët të perceptojnë produktet ushqimore vendase të jenë dukshëm më të mira se produktet e importuara. Femrat dhe konsumatorët e arsimuar më mirë përdorin më shpesh informacione në lidhje me sigurinë e ushqimit. Data e skadimit, origjina e brendshme dhe lokale dhe reputacioni i markës janë shenjat më të përdorura për sigurinë dhe cilësinë”- vërehet në raport, ku vijohet se “është e rëndësishme të forcohet korniza institucionale në lidhje me sigurinë dhe cilësinë e ushqimit duke ndjekur praktikat më të mira nga vendet e BE-së.”
Sa të sigurta janë ushqimet në Shqipëri?!
Në raport theksohet se vendet e Ballkanit Perëndimor, ku bën pjesë edhe Shqipëria, u përkasin vendeve me korrupsion më të lartë dhe PBB më të ulët (Prodhimi i Brendshëm Bruto) në Evropë.
Për këtë arsye “nuk është për t'u habitur që sistemet e tyre kombëtare të kontrollit të sigurisë ushqimore karakterizohen nga legjislacioni jo koherent dhe mungesa e burimeve njerëzore dhe kapitale, si dhe nga mungesa e të dhënave të besueshme, duke rezultuar në zbatim të dobët të ligjit”.
“Edhe pse legjislacioni përmirësoi rregulloret e sigurisë ushqimore gjatë viteve të fundit (gjithashtu për shkak të mbështetjes dhe presionit në rritje që del nga procesi i integrimit në BE, si dhe kërkesës së ndërmarrjeve ndërkombëtare të ushqimit që kërkojnë çertifikime të standardeve të sigurisë ushqimore, këto probleme ende ekzistojnë dhe krijojnë rreziqe reale dhe të perceptuara të sigurisë për konsumatorët”.
Probleme me produktet blegtorale
Raporti vëren se vendet në zhvillim dhe në tranzicion përballen me sfida serioze në lidhje me sigurinë e ushqimit për shkak të kontrolleve të dobëta të sëmundjeve të kafshëve, që rezultojnë në një prevalencë më të lartë të sëmundjeve endemike të kafshëve infektive.
Problemet në shëndetin bujqësor dhe sistemet e sigurisë ushqimore janë identifikuar nga disa studime, veçanërisht në sektorin e produkteve të mishit dhe të qumështit.
Kështu, bruceloza ka qenë një shqetësim i madh shëndetësor në Shqipëri dhe Kosovë, ndërkohë që aflatoksina në misër për ushqim u raportua në vende të tjera të Ballkanit Perëndimor.
Aflatoksina përfaqëson gjithashtu një problem serioz për fermerët e vegjël të qumështit në Shqipëri dhe Kosovë dhe shqetësime të ngjashme raportohen edhe në Serbi.
Në përgjithësi, mikotoksinat dhe aflatoksinat raportohet të kenë një rëndësi të lartë në lidhje me sigurinë e ushqimit në këto ekonomi në tranzicion.
Ndotja e tokës dhe bimëve
Studime të tjera raportojnë nivele të larta të ndotjes së bimëve dhe tokës me kadmium, plumb dhe metale të tjera të rënda në këto vende.
Në raport merren për baza edhe studime të ngjashme përgjatë vitit 2021, siç është përshembull një studim mbi rolin e kooperativave agrikulturale në raport me sigurinë ushqimore dhe vlerën e koordinimit të zinxhirëve ushqimorë në kontekstin e një ekonomie në tranzicion dhe vërehet se “Agjencitë publike janë përgjegjëse për sigurimin e zbatimit të sigurisë ushqimore; megjithatë, kapaciteti i tyre në kontekstin e vendeve në zhvillim ose në tranzicion (si Shqipëria ose Kosova) është i kufizuar, i kushtëzuar nga korniza e dobët institucionale dhe korrupsioni.”
Ky zbulim, sipas autorëve të studimit, është veçanërisht i rëndësishëm sepse konsumatorët kanë tendencë të marrin sigurinë e ushqimit bazuar në besimin e tyre te rregullatorët dhe prodhuesit e ushqimit.
“Për shkak të mungesës së kapacitetit të agjencive publike konsumatorët shqiptarë kanë më shumë besim tek shitësit me pakicë sesa tek rregullatorët qeveritarë për garantimin e sigurisë ushqimore. Për shkak të këtij konteksti, konsumatorët shqiptarë gjithashtu preferojnë të blejnë ushqim direkt nga prodhuesit”,- vërehet në raportin studimor.
“Në Shqipëri dhe Kosovë, shumica e fermerëve në të gjithë sektorët agro-ushqimorë nuk kanë informacion ose ndërgjegjësim në lidhje me standardet e sigurisë ushqimore”, -shkruhet në raport.
Më konkretisht, në rastin e sektorit të bagëtive (i cili është gjithashtu fokusi i këtij dokumenti dhe gjithashtu i cili ndër sektorët më të ndjeshëm në lidhje me sigurinë e ushqimit), shumica e fermerëve nuk kanë informacion në lidhje me institucionet që janë të ngarkuar me kontrollin e standardeve themelore në lidhje me sigurinë e ushqimit. ose mirëqenia e kafshëve - mungesa e vetëdijes për standardet rezulton në mospërputhje të standardeve.
“Duke marrë parasysh këto çështje të sigurisë ushqimore, konsumatorët në pa dyshim e perceptojnë sigurinë e ushqimit si kritike. Sidoqoftë, konsumatorët në përgjithësi nuk janë të njohur me standardet ndërkombëtare të sigurisë ushqimore”.
Ndjeshmëria më e madhe për produktet e qumështit
Njerëzit janë të ndjeshëm sidomos përsa i përket cilësisë dhe sigurisë ushqimore te produktet e qumështit dhe djathit. Këta produkte shërbejnë si një kategori përfaqësuese e produkteve ushqimore për të matur perceptimin e konsumatorëve për standardet e cilësisë dhe sigurisë.ë
Një studim sasior, i strukturuar me konsumatorë urbanë nga Shqipëria dhe Kosova u krye në vitin 2019, me të dhënat që u mblodhën në Prishtinë dhe Tiranë. Në bazë të intervistave në natyrë në vendet e tregut dhe sheshet publike, konsumatorët e vlerësonin cilësinë dhe sigurinë e ushqimit të importuar më të lartë se cilësia dhe siguria e ushqimit të brendshëm. Në të dy vendet, importi i djathit dominohet nga vendet e BE-së, ku standardet e sigurisë ushqimore priren të jenë shumë më të larta (importet nga vendet jo-BE janë të papërfillshme).
Megjithatë, është për t’u vërejtur se konsumatorët nga Prishtina kanë dukshëm më shumë besim në produktet vendase. Në përgjithësi, ata i vlerësojnë produktet vendase si më të sigurta dhe me cilësi më të lartë sesa produktet e importuara, ndërkohë, që duhet vërejtur se patriotizmi i konsumatorit është i rëndësishëm edhe për konsumatorët shqiptarë, pavarësisht perceptimit të tyre për produkte të caktuara. Blerina Goce
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
