Si do ta ndryshojë Europën kriza ukrainase e emigrantëve

Në perëndim të Ukrainës, jo pranë frontit të luftës, por brenda rrezikut të bombave ruse, ndodhet Yana Suprunik, një 29-vjeçare që punon si interior designer. Ajo thotë se mund të shikojë bombat që hidhen nga apartamenti i saj. Kur rishikon videot, tronditet përsëri. Mëngjesin e 23 marsit ajo u largua me shoqen e saj në kufirin polak për të qëndruar në Berlin.

Supruniuk dhe shoqja e saj janë prurjet e reja të valës së refugjatëve që po lënë Ukrainën që ka kaluar 4 mln persona.

Kjo nuk llogarit 6.5 milionë njerëz të zhvendosur brenda për brenda Ukrainës nga pushtimi rus. Gati ¼ e popullsisë është detyruar të shpërngulet. Nëse lufta zgjat dhe burrat, të cilëve aktualisht u ndalohet të largohen nga vendi nëse janë më të rinj se 60 vjeç, fillojnë të bashkohen me gratë dhe fëmijët tashmë jashtë vendit, numri i refugjatëve mund të trefishohet. Kjo do ta bënte eksodin e Ukrainës ndër më të mëdhenjtë në histori, të krahasueshëm me atë nga vendet e botës së parë.

Ata po lëvizin shpejt, 1 mln njerëz po ikin çdo javë. Një zyrtar i Kombeve të Bashkuara e përshkruan situatën duke thënë “po ndërtojmë urën ndërkohë që po kalojmë në të”.

Pasojat për Europën janë të paqarta, por të mëdha. Varet se sa gjatë do të qëndrojnë të larguarit. Nëse, siç duket e mundshme, konflikti vazhdon dhe radhët e refugjatëve rriten, ata do të ndryshojnë në mënyra të qëndrueshme politikën, ekonominë dhe të menduarin e Europës mbi emigracionin. Deri më tani, përgjigja perëndimore ka qenë e qartë dhe bujare. Por kjo mund të ndryshojë nëse qeveritë keqmenaxhojnë pritjen dhe integrimin e refugjatëve, dhe nis zhgënjimi.

Tashmë, kriza i ka hedhur poshtë reagimet e mëparshme të Europës ndaj flukseve të mëdha të njerëzve. Eksodi ukrainas është gati trefishi i madhësisë së valës së sirianëve dhe të tjerëve që arritën në Europë në 2015. Gjermania dhe Suedia fillimisht ishin mikpritëse, por më pas pati një rritje të mbështetjes për politikanët anti-emigrues në të gjithë Europën. Kjo çoi në një ngurtësim të kufijve të Europës, një marrëveshje me Turqinë për të parandaluar refugjatët sirianë që të shkonin në pjesë të tjera të Europës.

Në përgjigje të krizës ukrainase, Europa ka hapur dyert e mirëseardhjes, si metaforike ashtu edhe fjalë për fjalë. Më 3 mars, Bashkimi Europian thirri për herë të parë direktivën e tij të mbrojtjes së përkohshme, duke u dhënë ukrainasve të drejtën për të jetuar, punuar dhe për të marrë përfitime në 26 nga 27 vendet e tij anëtare. (Danimarka, e cila përjashtohej, miratoi një ligj të ngjashëm mbrojtjeje.)

Ata nuk do të përballen me procesin e stërzgjatur dhe të pasigurt të aplikimit për azil që i priste ata që mbërritën në vitin 2015, ose izolimin në kampe. Disa nga vendet që më parë ishin më të urryer ndaj azilkërkuesve janë tani ndër destinacionet kryesore për ukrainasit. Polonia ka marrë 2.2 mln. Hungaria, kryeministri i së cilës, Viktor Orban, ishte lideri i parë europian që ndërtoi një gardh për të mbajtur larg refugjatët në vitin 2015, ka pranuar 340.000. Amerika po bashkohet. Më 24 mars, Presidenti Joe Biden tha se vendi i tij do të pranojë deri në 100.000 refugjatë ukrainas dhe do të kontribuojë me 1 miliard dollarë për të ndihmuar Europën të përballet me fluksin. Kanadaja, e cila ka diasporën më të madhe ukrainase në botë jashtë Rusisë, ka thënë se do të pranojë aq ukrainas sa do të shkojnë.

Qindra mijëra europianë u kanë ofruar dhoma në shtëpitë e tyre ukrainasve në nevojë. Qeveria e Polonisë inkurajon një bujari të tillë duke u ofruar mikpritësve 40 zloty (9 dollarë) në ditë për refugjat për dy muaj. Britania po jep 350 £ (460 dollarë) në muaj për familje, megjithëse burokracia e saj ndaluese e ka bërë të vështirë ardhjen e shumë ukrainasve. Italia, e cila ka një diasporë të madhe ukrainase, ka qenë gjithashtu mikpritëse. Në provincën veriore të Modenës, popullsia ukrainase e paraluftës prej gati 5.000 ishte rritur me më shumë se 2.200 që nga 23 mars. Autoritetet po gjejnë vende në shkollat lokale për fëmijët refugjatë.

Kontrasti me reagimin ndaj sirianëve në vitin 2015 nuk është vetëm për shkak të lëkurës më të bardhë dhe fesë së krishterë të shumicës së ukrainasve, megjithëse kjo është sigurisht pjesë e shpjegimit. Është gjithashtu se mirëpritja e refugjatëve është pjesë e një mobilizimi për një luftë të afërt, në të cilën NATO dhe Europa mund të përfshihen. Aktivistët e të drejtave të njeriut luten që fryma e mirëseardhjes e Europës të zgjasë më shumë se lufta dhe përfundimisht të shtrihet tek refugjatët që ikin nga konfliktet më të largëta. "Kjo është një kohë e pedagogjisë," thotë Harlem Désir i Komitetit Ndërkombëtar të Shpëtimit, një OJQ.

Por shpresa të tilla varen nga integrimi i suksesshëm i ukrainasve në vendet pritëse për sa kohë është e nevojshme dhe kjo nuk është aspak e garantuar. Fqinjët më të afërt të Ukrainës tashmë po ndihen të tensionuar. Moldavia, e cila ka pranuar 370.000 refugjatë, e barabartë me rreth 1/10 e popullsisë së saj, është e mbingarkuar. Shumica e ukrainasve synojnë të shkojnë në vende të tjera, por më shumë se sa pritej po qëndrojnë, pjesërisht sepse shumica e moldavëve flasin rusisht. Refugjatët e rinj, të cilët priren të jenë më të varfër dhe kanë më pak gjasa të kenë familje tashmë në Europën Perëndimore, mund të qëndrojnë gjithashtu në një numër më të madh. Moldavia është një shesh lojrash për trafikantët e njerëzve, të cilët mund të duken dhe tingëllojnë si vullnetarët që sjellin njerëz si Supruniuk në një vend të sigurt.

Pjesë të Polonisë, gjithashtu, janë duke u luhatur. Rreth 300.000 refugjatë kanë ardhur në Varshavë, kryeqytet, duke rritur popullsinë e saj me 17%. Më shumë se 100.000 janë në Krakov, qyteti i dytë më i madh, i cili zakonisht është shtëpia e 780.000 njerëzve. “Sa më shumë njerëz, aq më keq do të jenë kushtet”, thotë Rafal Trzaskowski, kryebashkiak i Varshavës. Në stacionin e trenit të qytetit, një hartë e madhe në ngjyrën blu dhe të verdhë të flamurit ukrainas tregon 20 qytete polake dhe kohën që duhen për t'i arritur ato. Teksti inkurajon refugjatët "të mos kenë frikë" për të shkuar në qytete më të vogla.

Trzaskowski mendon se nevojitet një "sistem europian apo edhe global" për të zhvendosur refugjatët në vende me kapacitet për t'i akomoduar ata. Pothuajse 3/4 e polakëve pajtohen me të, sipas një sondazhi të kohëve të fundit, megjithëse qeveria kombëtare është në vështirësi të thotë se refugjatët duhet të vendosin vetë se ku do të vendosen. Lutja e Trzaskoëski është pjesë e një kori: Annalena Baerbock, ministrja e Jashtme e Gjermanisë, propozon "nyje humanitare" për të transportuar refugjatët nëpër BE dhe në Amerikë dhe një transport ajror për të lehtësuar Moldavinë. Ajo që nevojitet, thotë Désir, është një mekanizëm për të përshtatur ofertën e madhe të refugjatëve me kërkesën e madhe në të gjithë Europën për t'i pranuar ata, përpara se ky entuziazëm të zbehet.

"Shumë vende thonë se janë gati," thotë Désir, por refugjatëve shpesh u mungon informacioni për të ditur se ku të shkojnë. Problemi do të rritet pasi përqindja e refugjatëve me lidhje në Eropë bie në mënyrë të pashmangshme.

Vendet në rrugën e marrë nga refugjatët në vitin 2015, nga Greqia në Belgjikë, kanë përmirësuar shumë aftësinë e tyre për t'i regjistruar dhe përpunuar ata. Disa, si Gjermania, miratuan ligje dhe ngritën institucione për integrimin e refugjatëve. Shkollat në Berlin, për shembull, po rifillojnë "klasat e mirëseardhjes" duke futur të rinjtë në gjuhën dhe mënyrën e jetesës gjermane. Por meqenëse procedurat e azilit janë hequr, përgjegjësia bie menjëherë mbi ministritë dhe bashkitë që janë të papërdorura ndaj rritjeve të papritura të kërkesës për shërbime. Në Belgjikë, e cila pret rreth 200.000 ukrainas, "agjencitë përgjegjëse për përfitimet e mirëqenies janë thjesht në panik", thotë Hanne Beirens nga Instituti i Politikave të Migracionit në Bruksel.

Për ekonomitë, refugjatët mund të jenë edhe barrë edhe ndihmë. Goldman Sachs, një bankë, vlerëson se katër vendet më të mëdha të BE-së do të shpenzojnë gati 0.2% të PBB-së për të mbështetur fluksin, duke supozuar se 4 milionë refugjatë vijnë në rajon. Kjo është një shumë modeste, është shpenzimi më i madh lidhur me luftën. Gjithsesi, deficitet buxhetore ka të ngjarë të rriten me 1.1% të PBB-së këtë vit.

Megjithatë, në një kuptim më të gjerë, koha është e përshtatshme. Shkalla e papunësisë në Eurozonë ra në një rekord të ulët prej 7% në fund të vitit të kaluar. Në Gjermani dhe Poloni shkalla e papunësisë është më pak se gjysma e saj. ¼ e ndërmarrjeve thanë në janar se mungesa e fuqisë punëtore po frenonte prodhimin e tyre, sipas Komisionit Europian , përqindja më e lartë ndonjëherë. Ekonomistët kanë frikë se plakja dhe tkurrja e popullsisë së Europës do të ulë përfundimisht standardet e jetesës. Ukrainasit mund të ofrojnë një nxitje të papritur demografike.

Ukrainasit tashmë në Gjermani kanë kualifikime më të larta se refugjatët sirianë, gjë që duhet t'i ndihmojë ata të gjejnë punë. Bollëku relativ i punës do të thotë se ka pak rrezik që gjermanët t'i akuzojnë të sapoardhurit për marrjen e vendeve të punës. Shkalla e papunësisë ka të ngjarë të rritet vetëm disa të dhjetat e një pikë përqindjeje përpara se të bjerë përsëri, sipas një raporti të fundit nga Deutsche Bank. Në planin afatgjatë, ukrainasit taksapagues mund të japin një kontribut neto në buxhet në vend që ta mbarojnë atë.

Por parashikime të tilla pozitive supozojnë se ekonomitë do të mbeten të forta dhe papunësia e ulët. Parashikuesit mund të mbivlerësojnë gjithashtu se sa punë do të mund të bëjnë nënat beqare, të traumatizuara nga ikja e tyre nga Ukraina dhe të shqetësuara për burrat që lanë pas.

Nëse lufta vazhdon, ekonomitë ngadalësohen dhe qeveritë dështojnë t'u ofrojnë të ardhurve strehim, shërbime dhe punë, rrotat e mirëseardhjes së Europës mund të ecin mbrapsht. Mospranimet tashmë mund të dëgjohen në disa vende të mbingarkuara. Në Rumani, një skaj nacionalist pretendon se Ukraina, jo Rusia, është armiku. Në Moldavi, disa makina të ukrainasve janë dëmtuar. Filippo Grandi, kreu i agjencisë së OKB-së për refugjatët, ka frikë se armiqësia do të përhapet. “Solidariteti mund të shterojë veten dhe të provokojë një reagim të ashpër,” paralajmëroi ai në një intervistë me Politico. Kjo do të ishte një fitore për Putin. Dhe do të ishte një tjetër sprovë për Supruniuk dhe miliona të tjerë që ikin nga një luftë e pakuptimtë.

Burimi: The Economist/ Gazeta “SI”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.