.png)
Një shekull më parë, në vitin 1923, tromanet kriminale po lulëzonin vërtet. U botua romani i dytë i Agatha Christie me detektivin e saj belg Hercule Poirot, “The Murder on the Links”. Dorothy L Sayers doli në skenë me romanin e saj debutues “Whose Body?”, dhe prezantoi botën me lordin Peter Wimsey. Ndërkohë, autori detektiv i lindur në Dublin, Freeman Wills Croft, botoi “The Groote Park Murder”, romanin e tij të katërt, dhe shkroi 30 të tjerë.
Kjo periudhë njihet për adhuruesit si Epoka e Artë e Fiksionit Detektiv. Megjithatë, vitet e fundit, librat e atyre autorëve kanë fituar një emërtim të ri: “krim komod” (krime pa shumë skena të dhunshme).
Megjithatë, ajo që është interesante është se si ky lloj krimi po lulëzon edhe në duart e autorëve bashkëkohorë britanikë. Romanet e grupuara në këtë nën-zhanër të ri nga njerëz si Richard Osman, Reverend Richard Coles, Janice Hallett, Ian Moore dhe JM Hall kanë pasur lulëzim në Mbretërinë e Bashkuar. I publikuar të martën, romani i Richard Osman “The Last Devil to Die” është bërë romani më i shitur nga një autor britanik në historinë e shitjeve në Mbretërinë e Bashkuar. Dhe kjo fillesë letrare tani mund të jetë e vendosur të magjepsë edhe SHBA-në. Osman ka lënë gjurmë në listën e librave më të shitur të The New York Times dhe aktualisht është në një turne publicitar ku promovon “The Last Devil to Die”.
Pra, çfarë është saktësisht “komode” për një histori vrasjeje? Terminologjia i dallon këto romane nga llojet e tjera të trillimeve kriminale, të tillë si thrillerët psikologjikë, të cilët shpesh janë të errët, të ashpër dhe shqetësues.
Krimi komod, nga ana tjetër, tenton të mos vonojë në vdekjen që shpesh është në qendër të historisë.
Ky lloj krimi ka të bëjë më shumë me emocionin e hetimit. Policia në përgjithësi është e hutuar dhe vrasjet janë me imagjinatë. Denoncimet bëhen dhe e lënë lexuesin me ndjenjën se krimi nuk paguan dhe në fund të fundit, gjithçka është mirë me botën.
Osman i thotë BBC Culture me email se kur filloi të shkruante librin e parë në 2017, ai me siguri nuk po vendoste me vetëdije të shkruante një roman të këtij lloji krimi. “Kur fillova të shkruaj ‘The Thursday Murder Club’, librat e suksesshëm të krimit të kohës ishin kryesisht thrillerë të errët psikologjikë me tregimtarë jo të besueshëm”, thotë ai. “Unë thjesht doja të shkruaja një thriller të stilit të Agatha Christie, por me pak humor dhe me një kthesë moderne. Një libër që do të doja ta lexoja, por nuk mund ta gjeja. Nuk e kisha dëgjuar kurrë termin ‘krim komod’”.
“Shumë gjëra jashtëzakonisht të këqija ndodhin nën pamjen e jashtme komode”, thotë ai.
Këtë javë u publikua gjithashtu “Murder in the Blitz”, misteri debutues i grupeve të Luftës së Dytë Botërore nga Flic Everett.
Ajo mendon gjithashtu se ka keqkuptime se çfarë mund të përfshijë “krimi komod”. “Me ‘komod’, ne shpesh nënkuptojmë ‘jo të rënduar’ – d.m.th. asnjë ndërhyrje mjeko-ligjore, pa sulm seksual ose vrasje të fëmijëve”, i tha ajo BBC Culture.
“Shpesh ‘komod’ thjesht do të thotë që ne kujdesemi për personazhet dhe ne e dimë se do të zgjidhet deri në fund të episodit ose romanit. Të preferuarat e mia në zhanër janë The ABC Murders dhe The Mirror Crack'd, nga Agatha Christie”.
Opinionet kundër
Me sa duket, nuk e duan të gjithë këtë lloj krimi.
Vitin e kaluar, gazetari dhe shkrimtari James Greig shkroi një artikull të ashpër rreth romaneve të Osman për uebsajtin Gawker me titull “The Thursday Murder Club është libër kriminal”.
“Unë mendoj se problemi është nëse përpiqeni në mënyrë aktive për komoditet, efekti është zakonisht shumë i dobët dhe i pakuptimtë”, thotë ai. “Mendoj se shumë nga këta shkrimtarë po përpiqen të imitojnë Agatha Christie-n pa e kuptuar se çfarë e bën atë të mirë: padyshim që po, ka një element komoditeti në mjediset e romaneve të saj, pa dyshim i shtuar nga koha që kalon, por ka edhe dhimbje, humbje, keqdashje, dhe elementët satirikë shpesh janë mjaft të mprehtë”.
“Megjithatë, ndërsa disa lexues mund të kenë preferuar atë modë të romanit kriminal, nuk ka asnjë shenjë të rënies së popullaritetit të krimit komod në të ardhmen e afërt – dhe sigurisht që ka shumë autorë që sapo kanë filluar këtë nën-zhanër”, thotë analisti.
“Ndjej një lidhje të fortë me këtë zhanër tani, pasi nuk dua veçanërisht të shkruaj krime ‘të rënda’”, thotë Everett. “Më pëlqen të jem në gjendje të shtoj shaka të vogla dhe detaje historike dhe nuk më interesojnë detajet e zymta – jam e fokusuar te personazhet dhe misterin që duhet të zgjidhin”.
Pse krimi komod është bashkues
“Krimi komod, në thelb, manifeston më të mirën e njerëzve krahas më të këqijave – trimërinë, mirësjelljen, këmbënguljen krahas errësirës – dhe dyshoj se thellë brenda vetes, unë jam një optimiste që në thelb beson se njerëzit janë zakonisht të mirë”, vazhdon ajo. “Nuk dua të shkruaj për vrasës serialë dhe trauma, më dëshpëron, më duhet të kaloj muaj me këta njerëz imagjinarë, kështu që më ndihmon nëse më pëlqejnë dhe kënaqem me shoqërinë e tyre”.
Everett mendon se krimi komod flet për nevojën tonë për zgjidhje dhe përfundime të rregullta në një botë shpesh të çrregullt, të pafokusuar, dhe dëshirën për t’u besuar njerëzve që përfundimisht të bëjnë gjënë e duhur. Në shumë filma të tjerë bashkëkohorë të krimit, për krahasim, djemtë e mirë nuk fitojnë domosdoshmërisht – në fakt, shpesh është e vështirë të thuash, veçanërisht në thrillerët psikologjikë është e paqartë dhe madje edhe procedurat policore, se cilët janë djemtë e mirë.
“Veçanërisht në këtë moment, kur është kaq e vështirë t’u besosh politikanëve, policisë, shtypit - është e natyrshme që ne do t’i drejtoheshim një bote imagjinare për të parë rivendosjen e rendit dhe për të na dhënë njëfarë sigurie se krimet zgjidhen, njerëzit e këqij pendohen ose po ndëshkohen dhe njerëzit e mirë shpërblehen”.
Ndërkohë, Richard Osman, klasifikimet e zhanreve i sheh të tepërta. “Askush nuk duhet të shkruajë kurrë në një zhanër”, thotë ai. “Vetëm shkruani atë që dëshironi të lexohet. Argëtoni dhe befasoni njerëzit. Kjo është ajo që bëri Agatha Christie, dhe kjo është arsyeja pse ne ende po flasim për të 100 vjet më vonë”. /BBC/
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
