.png)
Nga Gazeta Si - Është e dhimbshme prania e grave në shkencë. Nëse mendojmë për çmimin Nobel, për shembull, vetëm një grua fiton në çdo pesëmbëdhjetë burra. Duket se nderimi prestigjioz ka një problem gjinor.
Ajo që denoncon dhe analizon këtë pabarazi është Elisabetta Strickland në esenë e saj “Nënat e ideve. Gratë shkencëtare dhe çmimi Nobel”, e cila paraqet profilin biografik dhe profesional të grave shkencëtare që janë vlerësuar me çmimin Nobel.
“Në më shumë se 120 vjet, - shkruan matematikania dhe akademikja - vetëm gjashtëdhjetë e një gra kanë marrë këtë njohje të lakmuar: duke qenë se fituesit ishin pothuajse nëntëqind deri në vitin 2022, kjo do të thotë se në çdo 15 burra ka fituar vetëm një grua”. Dhe fituesit, sipas të dhënave të publikuara në faqen e Fondacionit Nobel, “janë kryesisht burra të bardhë amerikanë”.
Tashmë profesoreshë e rregullt e algjebrës në Departamentin e Matematikës të Universitetit të Romës Tor Vergata, Strickland ishte gruaja e parë që u emërua nënkryetare e Institutit Kombëtar të Matematikës së Lartë. Një kurrikulë që krenohet me mësimet në Universitetin e Harvardit dhe Institutin e Teknologjisë në Massachusetts.
Pabarazia gjinore është një temë që ajo e ka shumë për zemër, pasi ajo është bashkëthemeluese e Observatorit Universitar Gjinor të tri universiteteve romake, i cili ka qenë aktiv që nga viti 2009. Në vitin 2013, Strickland u nderua nga administrata e Kapitolinës me Çmimin e Grave të shkëlqyera të Romës.
Arsyet e pabarazisë
Por për çfarë shkaktohet kjo pabarazi? A është vërtet i dominuar nga meshkujt Komiteti që jep Nobelin? “Sipas Institutit të Statistikave të UNESCO-s, gratë përfaqësojnë më pak se 30% të shkencëtarëve të përgjithshëm në botë”, shpjegon Strickland. Ndërkohë që ka pasur progres, lufta për përfshirjen e grave në këto fusha mbetet urgjente.
Pandemia e ka përkeqësuar këtë situatë, pasi shumë gra janë detyruar të marrin më shumë përgjegjësi shtëpiake për shkak të izolimit, duke reduktuar kohën e tyre për kërkime shkencore dhe botime.
Iluzioni i vitit 2020
“Nobeli dukej se kishte regjistruar një ndryshim në vitin 2020 – shkruan Strickland, – kur afro katër çmime iu dhanë grave, pas dekadash dhe nënvlerësimit të padrejtë të talenteve dhe rezultateve.
Shkencëtaret e shquara mes katër fituesve (Louise Gluck fitoi çmimin Nobel për letërsinë) ishin Andrea Ghez për fizikën, Emmanuelle Charpentier dhe Jennifer Doudna për kiminë: dy të fundit përfaqësonin rastin e parë në histori të çmimit kushtuar shkencës i ndarë mes dy grave”.
Pse kuotat e femrave nuk janë zgjidhje
Si të korrigjohet kjo pabarazi? Disa kanë propozuar gjithashtu një “kuotë të grave” për Nobelin, por sipas Göran Hansson, sekretar i përgjithshëm i Akademisë Mbretërore Suedeze të Shkencave, një kuotë nuk do të ishte e dëshirueshme për të korrigjuar çekuilibrin gjinor, sepse nuk do të ishte në përputhje me vullnetin e Alfred Nobel, sipas të cilit gratë duhet të fitojnë sepse përmirësohen dhe jo sepse janë gra. Por çfarë ndodh kur puna e grave shpërfillet dhe u jepen çmime kolegëve të tyre për kërkime të ngjashme?
Jeta dhe bëmat e shkencëtareve femra kundër stereotipeve
Nga Marie Curie te Gerty Cori (Nobel për Mjekësi 1947), nga Maria Goeppert Mayer (Nobel për Fizikë 1963) te Rita Levi Montalcini (Nobel për Mjekësi 1986), eseja e Strickland tregon karakteristikat që i bashkojnë këto njëzet e tre “Nënat e ideve”, duke nxjerrë në pah gjithë vendosmërinë e tyre, pasionin për zbulimet, të cilat janë thelbësore për tejkalimin e stereotipeve gjinore: “Edhe nëse disave u ishte thënë se shkenca ishte për meshkujt, - shkruan Strickland, - ata vazhduan rrugën e tyre të patrembura. Megjithatë, duhet thënë edhe se rruga në fjalë në shumicën e rasteve është shtruar nga familje largpamëse, prindër të duruar, mësues të ndërgjegjshëm”.
Nëse vendosmëria dhe pasioni nuk mjaftojnë
Me gjithë vështirësitë në botën e punës shkencore, shumë studente shpesh shfaqin kuriozitet për shkencën që në moshë të vogël, por po aq shpesh humbasin interesin për shkak të mungesës së motivimit ose mësimeve jofrymëzuese. Por ka gjithashtu nevojë për një cilësi të mëtejshme që të shkëlqejë: “Margherita Hack tha se gratë kanë të gjitha aftësitë për të qenë shkencëtare të vlefshme, - përfundon Strickland, - megjithatë, ato duhet të shtojnë vendosmërinë në sfondin e tyre kulturor”. /La Stampa/
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
