.png)
Shenjat treguese se vjeshta është këtu janë të qarta për ne; ditët bëhen më të shkurtra dhe temperatura ulet. Ne i marrim këto si një shenjë për të nxjerrë rrobat e dimrit dhe të mendojmë ndezjen e kondicionerëve por si e dinë insektet se po vjen dimri dhe çfarë bëjnë ato për t'u përgatitur?
Tashmë dihet se insektet dhe jovertebrorët e tjerë mund të parashikojnë motin dhe se, për shembull, ne mund të fillojmë të shohim rrjeta merimangash më të mëdha nëse moti do të bëhet më i ftohtë. Provat për ato rrjeta më të mëdha përpara motit të keq janë pak por sigurisht që ka ndryshime në sjelljen e insekteve që mund të shohim në këtë kohë të vitit dhe kjo tregon se ata po parashikojnë ndryshimet që duhet të bëjnë me ndryshimin e motit.
Insektet janë jashtëzakonisht të ndjeshme ndaj ndryshimeve në mjedis dhe ndryshimi në dritë është tipari kryesor që përdorin insektet për të sinjalizuar ndryshimin e stinëve. Insektet, si njerëzit, zbulojnë dritën me sytë e tyre. Por ndryshe nga njerëzit insektet kanë më shumë se dy sy. Përveç dy syve të mëdhenj që ata kanë në pjesën e përparme të kokës, shumica e insekteve kanë edhe tre sy më të vegjël në majë të kokës të quajtur ocelli. Informacioni i dritës kalohet nga sytë e tyre në tru dhe interpretohet nga një orë e brendshme për të zbuluar ndryshimin e stinëve, të cilat gjithashtu mund të jenë të rëndësishme për njerëzit.
Përgjigja ndaj stinëve në ndryshim është me të vërtetë e rëndësishme për insektet pasi ato janë gjakftohtë dhe nuk mund të rregullojnë temperaturën e trupit të tyre. Por insektet kanë mënyra të ndryshme për të përballuar motin e ftohtë që vjen. Disa, si flutura e pikturuar, largohen nga vendet e ftohta në vjeshtë duke u nisur drejt Afrikës veriore ku shumohen. Të tjerët prodhojnë proteinat e tyre "antifriz" që i lejojnë ata të përballojnë temperaturat e dimrit.
Ndërkohë, shumica e insekteve i nënshtrohen një procesi të ngadalësimit të quajtur diapauzë, ku ata në thelb flenë për dimër. Në këtë kohë të vitit këto insekte po kërkojnë një vend të mbrojtur për të kaluar dimrin dhe kjo është arsyeja pse ne shohim më shumë merimanga në shtëpitë tona në këtë kohë të vitit. Ju gjithashtu mund të vini re grupe insektesh, të grumbulluar në muret e dritareve dhe nën gurë. Këta insekte do të qëndrojnë të mbrojtur gjatë dimrit dhe do të rizgjohen në pranverë.
Për shkak të migrimit, diapauzës dhe vdekjes natyrore të disa insekteve në fund të verës, në përgjithësi mund të ndjeni se ka më pak insekte përreth sesa vetëm disa javë më parë. Por po shfaqen disa të reja që nuk ishin më herët gjatë verës.
Ju gjithashtu mund të vini re më shumë grerëza që vizitojnë lulet për të marrë nektarin me sheqer pasi në këtë kohë të vitit ato janë shumë të uritura për sheqer. Grerëzave nuk u intereson vërtet se nga e marrin sheqerin dhe ka gjasa që të përpiqen të na “vjedhin” pijet me sheqer. Dëshira e tyre për sheqer është vërtet e dobishme pasi vizitat e tyre lule më lule, duke u përpjekur të plotësojnë dëshirën e tyre të pangopur, t'i çojnë ata në pjalmimin e luleve ashtu si bletët.
Ndërsa shenja më e habitshme e vjeshtës është shfaqja e shumë bletëve shumë të mëdha që vizitojnë lulet e fundit të sezonit.
Këto bletë të mëdha janë mbretëreshat e vitit të ardhshëm. Pasi kanë lindur vonë në stinën e verës ata çiftëzohen dhe grumbullojnë energji para se të gjejnë një vend për të fjetur për dimër. Kur t'i shohim përsëri do të jetë një tregues se pranvera është në rrugën e saj kur mbretëreshat zgjohen nga gjumi dhe bëjnë fole të reja.
Kjo përgjigje ndaj ndryshimit të stinëve dhe fakti se insektet kuptojnë cdo gjë, çon në supozimin se insektet janë parashikues të motit. Sidoqoftë, ka më shumë të ngjarë që ato thjesht t'i përgjigjen ndryshimeve të motit, si njerëzit që marrin një cadër me vete kur qielli është gri.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
