.png)
Një krizë globale e energjisë e shkaktuar nga moti dhe rritja e kërkesës po thellohet, duke ngritur alarmin para dimrit, atëherë kur nevojitet më shumë energji për ndriçim dhe ngrohje.
Qeveritë në të gjithë botën po përpiqen të kufizojnë pasojat tek konsumatorët, por pranojnë se ata nuk mund të jenë në gjendje të parandalojnë rritjen e faturave.
Situata bëhet më e komplikuar nga rritja e presionit mbi qeveritë për të përshpejtuar kalimin në energji më të pastër ndërsa udhëheqësit botërorë po përgatiten për një samit kritik të klimës në nëntor.
Në Kinë, ndërprerjet e energjisë për banorët kanë filluar, ndërsa në Indi stacionet e energjisë po përpiqen për qymyr.
Edhe në Evropë po merren masa.
"Prioritet i menjëhershëm duhet të jetë zbutja e ndikimeve sociale dhe mbrojtja e familjeve që do të preken" tha shefi i energjisë i BE-së Kadri Simson të mërkurën.
Në Evropë, gazi natyror tani po tregtohet më shumë se 130% që nga fillimi i shtatorit dhe më shumë se tetë herë se e njëjta pikë vitin e kaluar.
Në Azinë Lindore, kostoja e gazit natyror është rritur 85% që nga fillimi i shtatorit.
Çmimet mbeten shumë më të ulëta në Shtetet e Bashkuara, një eksportues neto i gazit natyror.
"Shumë prej tyre po ushqehen nga frika se si do të duket dimri," tha Nikos Tsafos, një ekspert i energjisë dhe gjeopolitikës në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare, një qendër studimi me qendër në Uashington. Ai mendon se ankthi ka bërë që tregu të shkëputet nga bazat e ofertës dhe kërkesës.
Furia për të siguruar gazin natyror po rrit gjithashtu çmimin e qymyrit dhe naftës, që mund të përdoren si zëvendësues në disa raste, por janë edhe më keq për klimën.
India, e cila mbetet jashtëzakonisht e varur nga qymyri, tha këtë javë se 63 nga 135 termocentralet e saj me qymyr kanë vetëm dy ditë furnizime ose më pak.
Rrethanat po bëjnë që bankat qendrore dhe investitorët të shqetësohen.
Rritja e çmimeve të energjisë po kontribuon edhe në inflacion, që vijonte të mbetej një shqetësim i madh ndërsa ekonomia globale po përpiqet të largojë efektet e vazhdueshme të Covid-19. Dinamika gjatë dimrit mund t'i përkeqësojë gjërat.
Kriza është e rrënjosur në rritjen e kërkesës për energji ndërsa rimëkëmbja ekonomike nga pandemia mbetet pezull.
Një dimër jashtëzakonisht i gjatë dhe i ftohtë në fillim të këtij viti shteroi rezervat e gazit natyror në Evropë. Rritja e kërkesës për energji ka penguar procesin e furnizimit, i cili zakonisht ndodh gjatë pranverës dhe verës.
Oreksi në rritje i Kinës për gaz natyror të lëngshëm ka bërë që tregjet të mos e mbushin hendekun. Një rënie në eksportet e gazit rus e ka përkeqësuar problemin.
"Rritja aktuale e çmimeve të energjisë evropiane të energjisë është vërtet unike," u thanë klientëve këtë javë analistët e energjisë në bankën Société Générale. "Asnjëherë më parë çmimet e energjisë nuk janë rritur deri tani, aq shpejt. Dhe ne jemi ende në vjeshtë kur temperaturat janë ende të buta."
Në Shtetet e Bashkuara, çmimi e gazit natyror është rritur 47% që nga fillimi i gushtit. Përpjekja për qymyrin po shkakton gjithashtu një rritje të çmimit që shumë kompani evropiane duhet të paguajnë për kreditë e karbonit në mënyrë që të mund të djegin lëndë djegëse.
Për më tepër, kriza e energjisë po mbështet çmimet e naftës, të cilat arritën nivelet më të larta të shtatë viteve në Shtetet e Bashkuara këtë javë. Banka e Amerikës kohët e fundit parashikoi se një dimër i ftohtë mund të kalojë 100 dollarë për fuçi. Çmimet nuk kanë qenë aq të larta që nga viti 2014.
Ndërkohë, të mërkurën, Presidenti rus Vladimir Putin sugjeroi që Rusia mund të rrisë prodhimin e saj, duke thënë se gjiganti shtetëror i gazit Gazprom nuk ka "refuzuar të rrisë furnizimet për konsumatorët e tij nëse ata paraqesin ofertat e duhura".
Por Neil Chapman, nënkryetar i lartë në ExxonMobil (XOM), theksoi kufizimet afatshkurtra në një konferencë të industrisë këtë javë.
"Sigurisht që ka shqetësim të madh," tha Chapman në Forumin virtual të Inteligjencës së Energjisë.
Moti i ashpër në muajt e ardhshëm do të krijonte një tendosje të madhe - veçanërisht në vendet që mbështeten shumë në gazin natyror për prodhimin e energjisë, si Italia dhe Mbretëria e Bashkuar.
Britania është një vend veçanërisht i vështirë në këtë drejtim sepse i mungon kapaciteti i magazinimit dhe po merret me pasojat e një linje të prishur të energjisë me Francën.
"Mbretëria e Bashkuar është padyshim në rrezikun më të lartë të ekonomive kryesore të Evropës nga mungesa e furnizimit dimëror," tha Henning Gloystein, drejtor i ekipit të energjisë, klimës dhe burimeve në konsulencën Eurasia Group, në një shënim për klientët këtë javë.
"Nëse kjo ndodh, qeveria ka të ngjarë të kërkojë nga fabrikat që të zvogëlojnë prodhimin dhe konsumin e gazit në mënyrë që të sigurojnë furnizimin e familjeve."
Kërcimi masiv i kostove të energjisë, i cili nuk tregon shenja të zbutjes, ka detyruar politikëbërësit të kenë kujdes në hapat e tyre në të ardhmen.
Çmimet e energjisë në vendet e zhvilluara u rritën 18% në gusht, ritmi më i shpejtë që nga viti 2008, sipas të dhënave të publikuara të martën nga Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik. Dhe kjo ishte para se situata të përkeqësohej ndjeshëm javët e fundit.
Faturat më të larta të energjisë mund të kufizojnë shpenzimet e konsumatorëve për veshje ose aktivitete si ngrënia jashtë, duke dëmtuar rikthimin nga pandemia. Nëse bizneset kërkohen të kufizojnë aktivitetin për të ruajtur fuqinë, kjo gjithashtu mund të dëmtojë ekonominë.
"Ka shqetësime se rritja e çmimeve të gazit do të rrezikojë rimëkëmbjen ekonomike të Evropës pas pandemisë," tha Gloystein.
Ekziston gjithashtu ankth se paqëndrueshmëria e çmimeve mund të ushqejë skepticizmin publik në lidhje me financimin e tranzicionit të energjisë, sipas Gloystein, nëse konsumatorët kërkojnë më shumë investime në naftë dhe gaz për të kufizuar luhatjet e ardhshme.
Qeveritë që janë angazhuar për reduktimin e emetimeve janë duke u përpjekur në mënyrë paraprake për të dërguar një mesazh të fortë: Kjo forcon, nuk minon, rastin për të investuar në një përzierje më të gjerë të burimeve të energjisë.
"Është shumë e qartë se me energji në planin afatgjatë, është e rëndësishme të investosh në energji të rinovueshme," tha të mërkurën Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen. "Kjo na jep çmime të qëndrueshme dhe më shumë pavarësi, sepse 90% e gazit importohet në Bashkimin Evropian”
Marrë nga CNN Business/ Përshtati në Shqip; Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
