.png)
Gjatë fundjavës, prodhuesit e energjisë në bursat europiane ishin të gatshëm të paguanin deri 500 euro/megavatorë atij që do t’i blinte energjinë. Çmimet negative – një situatë kur prodhuesit ofrojnë të paguajnë konsumatorët për energjinë që përdorin, reflektojnë ndryshimet dinamike të ndikuara nga burimet e rinovueshme të energjisë dhe tregon se vende europiane janë të papërgatitura për një implementim të plotë të energjisë së erës dhe diellit.
Ndryshimi i kësaj situate, sipas ekspertëve, kërkon tregje fleksibiliteti ose modele fleksibël konsumi dhe kapacitete të ruajtjes së energjisë. Edhe pse bursat e energjisë në Ballkanin Perëndimor aktualisht nuk lejojnë çmime negative, kjo do të ndodhë një ditë, duke bërë të nevojshme të njëjtat zgjidhje edhe në këtë pjesë të Europës.
Çmimet negative të energjisë të dielën e 2 korrikut arritën në 500 euro për MWh, maksimumi i lejuar sipas rregulloreve të Bashkimit Evropian (BE).
Sigurisht që këto janë çmime të shitjes me shumicë dhe periudha të shkurtra, kështu që konsumatorët me pakicë nuk mund të përfitojnë prej tyre, por kjo nuk do të thotë se ata dhe të gjithë konsumatorët dhe prodhuesit e tjerë, nuk do të përfitojnë në të ardhmen, kur të ekzistojnë modele për energjinë e gjelbër. për t'u përdorur ose ruajtur menjëherë.
Përfaqësuesit e firmës kroate KOER, grumbulluesi që nisi termocentralin e parë virtual në vend, thanë se të dielën u regjistruan çmime tepër të ulëta, madje negative, falë prodhimit të lartë nga dielli dhe era.
Në bursën kroate CROPEX çmimi më i ulët ishte minus 500 euro për MWh, ndërsa për 15 orë në total çmimet ishin zero ose nën zero.
Një trend i ngjashëm u pa në tregjet në Austri, Holandë, Hungari, Gjermani dhe Slloveni, ku çmimet e energjisë elektrike ishin minus 500 euro, ndërsa Belgjika, Franca, Mbretëria e Bashkuar dhe Zvicra shënuan çmime jashtëzakonisht të ulëta.
Kjo, sipas KOER, nxjerr në pah fuqinë e burimeve të rinovueshme të energjisë për të ndikuar në treg. “Edhe pse kjo ditë mund të duket si një anomali, sigurisht që është një tregues i dinamizmit që sjell energjia e rinovueshme në tregun e energjisë”, theksuan përfaqësuesit e KOER.
I pyetur se çfarë i shkaktoi çmimet negative në të gjithë Europën, Miha Pregl, Drejtor i Tregjeve uropiane të Energjisë Elektrike në Shoqatën e Energjisë së Shteteve të Bashkuara (USEA), thotë se çmimet negative janë vërtet të rralla, veçanërisht pragu prej 500 euro.
“Meqenëse arritja e pragut është gjithmonë një ngjarje e jashtëzakonshme, ne do të presim që shkëmbimet e energjisë në Europë të analizojnë situatën në detaje dhe të japin raportin,” tha ai. Megjithatë, duke qenë se pragu është arritur rreth orës 14:00-15:00, duket se ndikim të madh ka pasur prodhimi i lartë i burimeve të rinovueshme, në radhë të parë diellor, i shoqëruar me konsumin më të ulët gjatë fundjavës, sipas tij.
Fundjavat janë veçanërisht "problematike"
Vitin e kaluar, BE-ja instaloi 41.4 GW termocentrale diellore, një rritje prej 47% nga viti në vit. Kjo krahasohet me rritjen prej 42% në vitin 2021, kur u instalua 28.1 GË e kapacitetit diellor.
“Çmimi negativ është një kusht tregu kur prodhuesi, për arsye të ndryshme, nuk është i gatshëm të ndalojë prodhimin, edhe nëse duhet të paguajë për këtë. Arsyet për këtë janë të ndryshme, ndoshta është shumë e shtrenjtë për të fikur dhe ndezur njësinë e prodhimit për një orë gjatë ditës dhe ndoshta është më lirë të paguhet për një orë prodhim”, tha ai.
Analistët theksojnë se kjo mund të ndodhë përsëri në fundjavat e ardhshme këtë verë dhe Pregl vë në dukje se BE-ja ka objektiva ambicioze për instalimin e termocentraleve të rinovueshme dhe se lufta në Ukrainë madje e ka përshpejtuar këtë proces.
Fundjavat janë veçanërisht “problematike”, pasi konsumi bie për shkak të aktiviteteve më të ulëta ekonomike, por edhe disa festave publike, si Pashkët, kur moti është potencialisht më i ngrohtë, duke shkaktuar kërkesë më të ulët për shkak të ngrohjes më të ulët. E kombinuar me prodhimin e fortë të erës dhe diellit, kjo situatë është ideale për çmime negative, thotë ai.
E diela është ideale për të karikuar makinën ose baterinë tuaj elektrike, për të rritur prodhimin e hidrogjenit të gjelbër, apo edhe për të mbushur rezervuarët e pompës.
Në thelb, tregu nuk është ende gati për të shfrytëzuar potencialin e vërtetë të burimeve të rinovueshme. Pikërisht, thotë Pregl, duke shtuar se problemi kryesor është mungesa e konsumit apo ruajtjes fleksibël.
Një situatë si kjo fundjavë është ideale për të karikuar makinën tuaj elektrike, për të karikuar baterinë tuaj ose për të rritur prodhimin e hidrogjenit të gjelbër, apo edhe për të mbushur rezervuarët e ruajtjes së pompës. “Problemi është se duket se nuk kemi ruajtje të mjaftueshme dhe konsum fleksibël,” thotë Pregl.
Nuk ka mjaftueshëm bateri apo pompë-hidro dalje që mund të përdorin energjinë elektrike në rastet e prodhimit të tepërt dhe çmimet negative janë sinjal i qartë se kemi nevojë për më shumë kapacitete të tilla, thotë ai.
Ai gjithashtu theksoi se ka pasur shumë vende pa çmime negative këtë fundjavë. Në Slloveni çmimi ishte minus 500 euro për MWh, ndërsa në Itali ishte plus 93.21 euro për MWh. Kjo nxjerr në pah mungesën e linjave të transmetimit ndërkufitar dhe çmimet negative janë një sinjal për vendimmarrësit që të bëjnë diçka për këtë, sipas tij.
I pyetur nëse reforma e dizajnit të tregut të energjisë elektrike të BE-së, e cila është duke u zhvilluar, mund t'i zgjidhë këto probleme, Pregl thotë se është ende e paqartë se si do të duket reforma sepse negociatat mes anëtarëve të BE-së janë në vazhdim.
Kjo do të ndodhë dhe në Ballkanin Perëndimor
“E gjithë kjo ishte e pritshme dhe do të ndodhë përsëri në periudha të caktuara gjatë vitit dhe gjatë festave të mëdha, sepse prodhimi tejkalon konsumin, veçanërisht në ditë dhe në orët e konsumit të ulët, kur ka shumë diell”, thotë Dejan Stojçevski. Shefi Operativ i Bursës së Energjisë serbe SEEPEX.
Kjo tregon se integrimi i mëtejshëm i burimeve të ripërtëritshme të energjisë kërkon investime në ruajtjen e energjisë, sepse pa të, investimet në energjinë diellore dhe të erës nuk do të jenë të realizueshme, sipas tij.
Çmimet negative nuk janë të mundshme në SEEPEX, as në tregun serb të energjisë në tërësi. Edhe pse pjesëmarrësit e tregut kanë kërkuar që ky opsion të futet, kjo nuk do të ishte në përputhje me rregulloret ekzistuese. Një veprim i tillë do të kërkonte ndryshime në ligjet për tatimin mbi vlerën e shtuar (TVSH) dhe energjinë, dhe ndoshta në rregullat e tregut, thotë Stojçevski.
Çmimi më i ulët i lejuar në SEEPEX është zero, sipas Stojčevski.
Aktualisht nuk ka lojtarë në shkëmbimin e energjisë të Serbisë që mund të gjenden në një situatë ku do të përfitonin nga çmimet negative, por kjo mund të ndryshojë pasi të përfundojnë termocentralet e planifikuara. Natyrisht, ata do të kenë në dispozicion opsione të tjera për të mos u ndikuar nga çmime të tilla ose për të paguar gjoba për furnizimin e energjisë që askush nuk do ta tërheqë.
Ata do të jenë në gjendje ta parandalojnë këtë duke tregtuar në tregun brenda ditës ose në tregun dypalësh, ose duke ndërtuar kapacitete magazinimi ose duke u bashkuar me një grup më të madh balancues, sipas Stoçevski.
Nëse çmimet negative nuk futen në SEEPEX, prodhuesit mund ta gjejnë veten të paaftë për të shitur energjinë elektrike të prodhuar dhe të detyrohen të paguajnë për balancimin, që është opsioni më i shtrenjtë, sipas tij.
Kjo vlen për të gjitha bursat e sapokrijuara të energjisë në rajon, si ALPEX i Shqipërisë, BELEN i Malit të Zi dhe shkëmbimi i energjisë në Maqedoninë e Veriut, që operohet nga MEMO, si dhe tregjet që nuk kanë opsionin e një çmimi negativ.
Kjo mund të zgjidhet duke mundësuar çmime negative – zgjidhje evropiane që Serbia dhe pjesa tjetër e rajonit në një moment do ta përqafojnë, sipas Stojçevskit./BalkanGreenEnergyNews
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
