Çfarë duhet të dimë për raketën kineze, dhe kush mban përgjegjësi nëse bie në zonë të banuar

Pas daljes nga kontrolli, një raketë kineze pritet të bjerë përsëri në mënyrë të pakontrolluar në tokë. Segmenti kryesor nga raketa Long March-5b u përdor për të lëshuar modulin e parë të stacionit të ri hapësinor të Kinës muajin e kaluar.

Ajo peshon 18 tonë është një nga raketat më të mëdha në dekada që po bie në atmosferë.

Të shtunën autoritetet amerikane thanë se po monitoronin rrugën e objektit, por thanë se aktualisht nuk kishin plane për ta rrëzuar atë.

"Ne jemi me shpresë se do të zbresë në një vend ku nuk do të dëmtojë askënd," tha Sekretari Amerikan i Mbrojtjes Lloyd Austin. "Shpresojmë të bjerë në oqean. Ekspertë të ndryshëm parashikojnë që raketa të rrëzohet të dielën herët por sidoqoftë, parashikime të tilla janë gjithmonë shumë të pasigurta. Askush nuk mund ta përcaktojë ende datën, kohën ose vendndodhjen ku ajo do të bjerë.

Një teleskop në Itali ka vërejtur një bërthamë të madhe raketash kineze që bie në mënyrë të pakontrolluar nga orbita.  Shanset janë që copa prej 18 ton mbeturinash hapësinore do të ndahen në atmosferë dhe kryesisht do të digjen, thonë ekspertët.

Shpresat janë që copëzat e raketës të bien në zonat e pabanuara, pasi 70% e sipërfaqes së Tokës është e mbuluar në oqean. Por përsëri: Ne nuk e dimë atë me siguri.

Kur u hodh në orbitë më 29 prill, raketa kishte një orbitë eliptike prej afërsisht 160 km me 375 km mbi sipërfaqen e Tokës, por ka humbur disa pjesë që prej asaj kohe. Ekspertët presin që orbita e bërthamës të vazhdojë të digjet përpara se të prekë sipërfaqen e Tokës.

Megjithatë, ekziston gjithmonë mundësia që metalet të tjera rezistente të mbijetojnë dhe të bien në sipërfaqe. Kur një satelit i ngjashëm ra në Tokë një vit më parë, disa raketa u identifikuan në tokë në Bregun e Fildishtë. Shanset që dikush të goditet nga mbetjet që do të bien nga hapësira janë shumë të vogla

Nëse ndodh dëmtimi për shkak të rënies së mbeturinave, konventa e Kombeve të Bashkuara për përgjegjësinë e Hapësirës Hapësinore sugjeron që një shteti përgjegjës "do të jetë absolutisht i detyruar të paguajë kompensim për dëmin e shkaktuar nga objektet hapësinore në sipërfaqen e Tokë".

E vetmja herë kur u zbatua  kjo konventë ishte në vitin 1978, kur një satelit Sovjetik me energji bërthamore i quajtur Kosmos 954 ra në Arktikun Kanadez, duke detyruar Moskën të ndërmerrte një pastrim urgjent dhe të shtrenjtë të territorit.

Shtëpia e Bardhë  tha se nëse ka dëme nga rënia e raketës, Uashingtoni do të konsultohet me Komandën Hapësinore dhe Departamentin e Mbrojtjes.

Nderkohe, Kina ka hedhur poshtë kritikat se ka qenë neglizhencë e saj në lejimin e kthimit të pakontrolluar të një objekti kaq të madh.

Por eksperti britanik Jonathan McDowell tha se ky incident reflektonte nxitimin e Kinës për të fituar pikë në garën hapësinore.

"Në të vërtetë shihet si neglizhencë," i tha ai BBC.

Burimi: BBC/ Pershtati ne shqip Gazeta "Si"