.png)
Neuroshkencëtarët nga 22 laboratorë bashkuan forcat në një partneritet ndërkombëtar të pa parë për të prodhuar një arritje historike: një hartë nervore që tregon aktivitetin në të gjithë trurin gjatë vendimmarrjes.
Të dhënat, të mbledhura nga 139 minj, përfshijnë aktivitetin nga më shumë se 600,000 neurone në 279 zona të trurit, rreth 95% e trurit tek një mi. Kjo hartë është e para që ofron një pamje të plotë të asaj që ndodh në të gjithë trurin ndërsa merret një vendim.
“Ata kanë krijuar të dhënat më të mëdha që dikush ka imagjinuar ndonjëherë në këtë shkallë”, tha Dr. Paul Ë. Glimcher, kryetar i departamentit të neuroshkencës dhe fiziologjisë dhe drejtor i Institutit të Neuroshkencës të Universitetit të Nju Jorkut.
Në fushën e neuroshkencës, “kjo do të hyjë në histori si një ngjarje e madhe”, tha për CNN Glimcher, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtimin e ri.
Për të ndërtuar hartën, studiuesit fillimisht krijuan një procedurë standarde që do të ndahej në të gjitha laboratorët dhe më pas gjurmuan aktivitetin nervor te minjtë ndërsa brejtësit iu përgjigjën sinjaleve vizuale, duke integruar të gjitha të dhënat e mbledhura nga secili laborator. Shtatë vjet në përgatitje dhe të paraqitura në dy studime, gjetjet u botuan në revistën Nature.
“Në thelb ka dy rezultate të mëdha, prandaj kemi dy punime”, tha Alexandre Pouget, profesor në neuroshkencën bazë në Universitetin e Gjenevës. Një studim përshkroi shpërndarjen e gjerë të aktivitetit elektrik në lidhje me vendimmarrjen. Tjetri përdori të dhënat për të vlerësuar se si pritjet formësojnë zgjedhjet.
“Askush nuk ishte përpjekur më parë të bënte diçka të tillë”, tha për CNN.
Hulumtimet e mëparshme sugjeronin se grupe të vogla neuronesh aktivizohen vetëm në disa pjesë të trurit gjatë vendimmarrjes, kryesisht në zonat që lidhen me të dhënat shqisore dhe njohjen. Por harta e re zbulon se aktiviteti nervor është shumë më i përhapur, me sinjale elektrike që tingëllojnë në pothuajse të gjithë trurin e miut gjatë fazave të ndryshme të vendimmarrjes.
Nga një neuron i vetëm në mijëra në të njëjtën kohë
Për dekada të tëra, shkencëtarët kanë studiuar aktivitetin e trurit gjatë detyrave të caktuara duke përdorur elektroda që regjistrojnë pulset elektrike nga neurone të vetme. Por regjistrimi i një neuroni në të njëjtën kohë është i vështirë dhe i ngadaltë; disa muaj pune do të jepnin rezultate nga rreth 100 neurone, duke e bërë teknikën më të përshtatshme për studimin e rajoneve të trurit me objektiva të lartë.
Gjatë dekadës së kaluar, neuroshkenca bëri një hap gjigant përpara me zhvillimin e sondave digjitale nervore të quajtura Neuropixels, të cilat mund të monitorojnë mijëra neurone në të njëjtën kohë. Këto elektroda të ndjeshme ishin një mjet thelbësor për krijimin e hartës së re.
“Ne kaluam nga shikimi i vetëm disa qindra neuroneve në një zonë në 600,000 neurone në të gjitha rajonet e trurit”, tha Pouget.
Sipas hartës, aktiviteti fillimisht u rrit drejt pjesës së pasme të trurit, në zonat që përpunojnë të dhënat vizuale. Aktiviteti më pas u përhap në të gjithë trurin, me zonat që kontrollojnë motorët që ndriçoheshin ndërsa vendimi i miut kulmonte me lëvizje. Aktiviteti i përhapur i trurit pasoi kur miu mori shpërblimin e tij me sheqer.
“Nuk janë vetëm disa zona të përfshira në këtë, por një rrjet shumë i madh zonash që punojnë së bashku”, tha Pouget. Autorët e studimit raportuan se të dish se sa pjesë e trurit është e përfshirë në vendime do t’i ndihmojë studiuesit të kryejnë studime më të synuara mbi sjelljen komplekse.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
