.png)
Nga Gazeta Si- A është e mundur të bëhesh i pavdekshëm me ndihmën e transplanteve të organeve? Kjo ishte tema e diskutimit këtë javë midis Presidentit Kinez Xi Jinping dhe Presidentit Rus Vladimir Putin, kur ata u takuan në një paradë ushtarake në Pekin.
Një përkthyes, duke folur në gjuhën mandarine në emër të Putinit, i tha Xi-së se si organet njerëzore mund të transplantohen vazhdimisht “në mënyrë që dikush të bëhet gjithnjë e më i ri” pavarësisht moshës, dhe madje mund të jetë në gjendje të shmangë pleqërinë “për një kohë të pacaktuar”.
“Parashikohet që në këtë shekull mund të bëhet e mundur të jetosh deri në 150 vjeç”, shtoi ai.
Buzëqeshjet dhe të qeshurat e tyre sugjerojnë se ishte pak shaka, por a mund të kenë vërtet diçka në mendje?
Transplantet e organeve me siguri shpëtojnë jetë pasi në Mbretërinë e Bashkuar, mbi 100,000 njerëz janë shpëtuar në 30 vitet e fundit, thotë NHS Blood and Transplant.
Dhe përparimet e vazhdueshme në mjekësi dhe teknologji nënkuptojnë se organet e transplantuara po zgjasin shumë më gjatë tek njerëzit.
Disa pacientë kanë pasur një transplant veshke që ka vazhduar të funksionojë për më shumë se 50 vjet.
Jetëgjatësia e një organi varet nga sa i shëndetshëm është dhuruesi dhe marrësi, plus sa mirë kujdesen për të.
Për shembull, nëse do të kishit një veshkë të re nga një dhurues i gjallë, mund të prisni që ajo të zgjasë 20 deri në 25 vjet. Nëse e merrni nga një dhurues i vdekur, kjo bie në 15 deri në 20 vjet. Lloji i organit ka rëndësi gjithashtu.
Një mëlçi mund të zgjasë rreth 20 vjet, një zemër 15 vjet dhe mushkëri gati 10 vjet, sipas hulumtimeve.
Biletë për jetën e përjetshme?
Putin dhe Xi mund të flasin për transplantimin e shumë organeve dhe ndoshta në mënyrë të përsëritur.
Ndërhyrja kirurgjikale është një sipërmarrje e madhe, megjithatë, me rreziqe të konsiderueshme. Mjekët kanë një shprehje që thotë “Sa herë që kaloni nën thikë, po hidhni zarin”.
Aktualisht, njerëzit që marrin një organ të ri duhet të marrin gjithashtu ilaçe të forta kundër refuzimit të quajtura imunosupresantë për gjithë jetën. Këto mund të kenë efekte anësore, të tilla si presioni i lartë i gjakut, dhe të rrisin rrezikun e infeksioneve.
Refuzimi, kur sistemi juaj imunitar fillon të sulmojë organin e transplantuar sepse e njeh atë si të ardhur nga një person tjetër, ndonjëherë mund të ndodhë edhe nëse jeni duke marrë ilaçet.
Organe të personalizuara
Shkencëtarët po punojnë për të krijuar organe pa refuzim, duke përdorur derra të modifikuar gjenetikisht si dhurues.
Ata përdorin një mjet për redaktimin e gjeneve të njohur si ‘crispr’ për të hequr disa nga gjenet e derrit dhe për të shtuar disa gjene njerëzore për ta bërë organin më të pajtueshëm.
Rritja e derrave të veçantë për këtë është ideale, thonë ekspertët, pasi organet e tyre janë afërsisht në madhësinë e duhur për njerëzit.
Shkenca është ende jashtëzakonisht eksperimentale, por një operacion në zemër dhe një në veshka ka ecur përpara.
Dy burrat që ranë dakord të kryenin procedurat ishin pionierë të kësaj fushe të re të mjekësisë së transplantimit. Të dy kanë vdekur që atëherë, por ndihmuan në avancimin e ksenotransplantimit – transplantimi i qelizave, indeve ose organeve të gjalla nga një specie në tjetrën.
Një rrugë tjetër që po eksplorohet është rritja e organeve të reja duke përdorur qelizat tona njerëzore.
Qelizat burimore kanë aftësinë të rriten në çdo lloj qelize ose indi që gjendet në trup.
Asnjë grup kërkimor nuk ka qenë ende në gjendje të krijojë organe njerëzore plotësisht funksionale dhe të transplantueshme, por shkencëtarët po i afrohen më shumë.
Në dhjetor 2020, studiuesit britanikë të UCL dhe Institutit Francis Crick rindërtuan një timus njerëzor, një organ thelbësor në sistemin imunitar, duke përdorur qeliza staminale njerëzore dhe një skelë të bioinxhinierizuar.
Kur u transplantua te minjtë si provë, duket se funksionoi.
Dhe shkencëtarët në Spitalin Great Ormond Street në Londër thonë se kanë rritur transplante të zorrëve njerëzore duke përdorur qeliza staminale nga indet e pacientëve që një ditë mund të çojnë në transplante të personalizuara për fëmijët me probleme të zorrëve.
Por këto përparime janë për trajtimin e shëndetit të dobët, në vend që t’i mbajnë njerëzit gjallë deri në 150 vjeç.
Ndërkohë, sipërmarrësi i teknologjisë, Bryan Johnson, po shpenzon miliona në vit duke u përpjekur të zvogëlojë moshën e tij biologjike.
Ai nuk është përpjekur ende të marrë organe të reja, për aq sa dimë ne, por i ka dhënë vetes plazmën e djalit të tij 17-vjeçar.
Që atëherë ai e ka ndaluar këtë, pasi nuk ka parë përfitime dhe ka rritur kontrollin mjekësor nga organizata të tilla si Administrata e Ushqimit dhe Barnave.
Dr. Julian Mutz nga King’s College London tha se përtej transplantimit të organeve, po eksplorohen qasje si zëvendësimi i plazmës, por këto mbeten eksperimentale.
“Nëse strategji të tilla do të kenë një ndikim domethënës në jetëgjatësi, veçanërisht jetëgjatësinë maksimale të njeriut, mbetet e pasigurt, megjithëse është një fushë me interes të konsiderueshëm shkencor.”
Prof. Neil Mabbott, një ekspert në imunopatologji në Institutin Roslin, Universiteti i Edinburgut, spekulon se jetesa deri në 125 vjeç mund të jetë kufiri.
“Personi më i vjetër i verifikuar i gjallë ishte një franceze, Jeanne Calment, e cila jetoi për 122 vjet, midis viteve 1875 dhe 1997,” tha ai për BBC Neës.
Edhe pse organet e dëmtuara dhe të sëmura mund të zëvendësohen nga transplantet, ndërsa plakemi, trupat tanë bëhen shumë më pak elastikë ose të aftë për t’u përballur me stresorët fizikë.
“Ne fillojmë t’i përgjigjemi më pak në mënyrë efektive infeksioneve dhe trupat tanë bëhen më të brishtë, të prirur ndaj lëndimeve dhe janë më pak të aftë për t’u rikuperuar dhe riparuar. Stresi, trauma dhe ndikimi i kirurgjisë së transplantimit, së bashku me përdorimin e vazhdueshëm të barnave imunosupresive të nevojshme për të parandaluar refuzimin e organeve të transplantuara do të ishin shumë të rënda tek pacientët në një moshë kaq të avancuar.”
Ai thotë se në vend që të përqendrohemi në zgjatjen e jetëgjatësisë, duhet të përpiqemi për vite të shëndetshme të jetuara.
Profesor Mabbott thotë se të jetosh shumë më gjatë, por të vuash nga sëmundjet e shumta që mund të shoqërojnë plakjen dhe të hysh e të dalësh nga spitali për një transplant tjetër indesh nuk duket një mënyrë tërheqëse për të kaluar jetën.
Përshtati në shqip: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
