Ushtarët e Napoleonit nuk vdiqën nga plumbat rusë, por nga bakteret dhe morrat

Gazeta Si – Punëtorët që po bënin punimet në themel të një periferie të re pranë kryeqytetit lituanez, Vilnius, u tmerruan në vitin 2001. Papritmas, nga toka dolën kocka. Dhe akoma më shumë kocka, kafka. Kuajsh dhe shumë njerëzish.

Disa nga të vdekurit kishin ende mbetje të uniformave të tyre, përshkruajnë shkencëtarët nga “Pasteur Institute” në Paris në një studim të sapo publikuar në internet.

Ata kishin “vrima në kërci, çizme ose shputa këpucësh në kockat e këmbëve, një kapelë ushtari në një kafkë”, sipas francezëve.

Një varr masiv i një ushtrie. “Një minimum prej 3,268 individësh u zhvarrosën nga vendi”, shënojnë francezët me qetësi.

Këto ishin mbetjet e “Grande Armée” krenaria e Napoleonit, e cila fillimisht numëronte mbi 600,000 burra, një nga ushtritë më të mëdha që ka marshuar ndonjëherë nëpër tokën evropiane.

Ethe dhe diarre

Në vitin 1812, Napoleoni po marshonte kundër Carit rus Aleksandër I. Por pika e kthesës erdhi pranë Moskës: rusët kishin braktisur qytetin dhe kishin marrë të gjitha furnizimet e tyre.

Napoleoni kishte vetëm një mundësi: të tërhiqej para se të vinte dimri. Pas një fushate të mundimshme, ushtria, e reduktuar në vetëm rreth 20,000 burra, arriti në Vilna, Vilniusi i sotëm, Lituani. Përveç vështirësive, shpërthyen edhe sëmundje, sipas dëshmive të atyre që ishin atje.

Ethet e larta, diarreja, verdhëza dhe dhimbjet e forta ishin të zakonshme. Studiuesit e mëparshëm dyshonin për ethe tifoide, ose ethe nga llogoret, një sëmundje inflamatore e shkaktuar nga morrat e rrobave.

Studiuesit e mëparshëm me të vërtetë gjetën gjurmë të ADN-së nga patogjenët e këtyre sëmundjeve në varrin masiv. Por situata është e ndryshme, argumentojnë tani mikrobiologu Nicolás Rascovan dhe kolegët e tij.

Duke përdorur teknikat më të fundit, Rascovan analizoi trembëdhjetë dhëmbë nga ushtarët e vdekur dhe zbuloi ADN-në e dy baktereve të tjera.

Në realitet, tre ushtarë duhet të kenë marrë paratifoide nga uji i kontaminuar me bakterin Salmonella enterica, i cili gjendet në jashtëqitje.

Morrat e trupit

Dy ushtarë të tjerë u infektuan me bakterin Borrelia recurrentis, një bacil që transmetohet nga një person në tjetrin, jo nga morrat e rrobave, por nga morrat e trupit.

Bakteri shkakton “ethe të përsëritura”, një sëmundje dobësuese febrile që ishte e zakonshme në Evropën Perëndimore deri në shekullin e 20-të, por tani është e përhapur kryesisht në Afrikë.

Dallimi, shkruan Rascovan, është se studimi i mëparshëm kërkoi qëllimisht gjurmë të imëta të tifos dhe etheve të llogoreve, ndërsa hulumtimi i ri zbulon të gjithë ADN-në bakteriale në dhëmbë.

Kjo ofron një pamje më të saktë. Megjithatë, ekipi francez pranon gjithashtu se provat nuk janë ende përfundimtare, me pesë ushtarë me baktere në dhëmbë nga një total prej më shumë se tre mijë kufomash.

Vend prehjeje më i respektueshëm

Sidoqoftë, është një metodë interesante, e dobishme për të shqyrtuar më nga afër valët e tjera historike të vdekjes, thonë kolegët e Rascovan.

“Sidomos aty ku burimet e shkruara janë të paplota ose të pabalancuara”, thotë njëra prej tyre, gjenetistja australiane mjeko-ligjore Sally Wasef, në revistën shkencore britanike, “New Scientist”.

Wasef beson se do të ishte interesante të përdoret teknologjia dentare për të hetuar më tej se cilat sëmundje kolonistët evropianë u transmetuan banorëve origjinalë të vendeve si Amerika dhe Australia.

Ushtarëve të vdekur të Napoleonit që atëherë u është dhënë një vend prehjeje më i respektueshëm. Pas zhvarrimit, shumica e eshtrave u rivarrosën në një varrezë ushtarake nderi pranë Vilniusit – ironikisht, një vend ku janë varrosur edhe shumë ushtarë rusë.

Përshtati: Gazeta “Si”