.png)
Politikanët në Lestijarvi, menduan se e kishin përgjigjen për luhatjet demografike të Finlandës: çdo mama e një foshnje të porsalindur do të merrte 1000 euro në vit për 10 vite, nëse do të qëndronin në bashkinë e vogël të shtetit nordik.
Por një dekadë dhe 400.000 euro më voni, popullsia e Lestijarvit është zvogëluar me 1/5 që nga prezantimi i skemës.
“Nuk ia vlejti”, thotë Niko Aihio, ish drejtues në qytet. “Vrulli i lindjeve zgjati vetëm 1 vit”.
Politikbërësit rreth botës po përballen me të njëjta probleme si ato në Lestijarvi: nuk ka rëndësi se çfarë ofrojnë, njerëzit nuk po bëjnë më bebe.
Kina ka ofruar trajtime falas të fertiliteti, Hungaria i ka përjashtuar nga taksat dhe Singapori jep grante për gjyshërit dhe prindërit. Një kompani udhëtimi daneze bëri një fushatë reklamash me sloganin “bëje për Danimarkën”. Në Japoni, shteti financon krijimin e çifteve ndërsa Tokio ofron vetëm 4 ditë pune për të inkurajuar njerëzit të bëhen prindër.
Qeveritë janë ende në gjueti për opsione të tjera, për t’i paraprirë një krize ekonomike, me rritjen e numrit të të moshuarve dhe tkurrjen e të rinjve. Një ndryshim që instituti i studimeve “think-tank” Robert Schuman e quan “vetëvrasje demografike”.
Arsyeja e këtij fenomeni hap debat, ndërkohë që edhe zgjidhjet si emigracioni apo pensioni i mëvonshëm po ashtu hapin debat.
“Popullsia në plakje e përball Europën me shumë sfida. Fillimisht ushtron presion ndaj financave publike dhe së dyti, një shoqëri në plakje është më pak dinamike dhe më pak riskmarrëse”, thotë Olli Rehn, guvernator i bankës qendrore finlandeze.
Rënia e numrit të lindjeve është një problem universal – asnjë kontinent nuk ka ngelur i paprekur. 2/3 e popullsisë së botës jetojnë në vende ku bebet e reja nuk e zëvëndësojnë dot popullsinë. Ky nuk është problem vetëm i vendeve të zhvilluara.
Gjithmonë e më shumë shtete po i shtohen listës. Deri në 2100-n, vetëm 12 vende, 11 nga të cilat në Afrikë dhe shteti i vogël i Paqësorit, Vanuatu, pritet të kenë nivele lindshmërie mbi 2.1 lindje për grua.
Politikbërësit tundohen të fokusohen më shumë në krizat e shpejta. Por rënia e fertilitetit kërcënon një plagë të thellë ekonomike. Më pak bebe dhe më shumë pleq sjell numër më të vogël të njerëzve që punojnë dhe rritje të kostove për shoqërinë e moshuara, pension e shëndetësi.
Pa veprime konkrete , agjencia S&P Global parashikon që deficit global fiskal të shkojë nga 2.4% në 9.1% në 2060-n. Borxhi i qeverive ndaj PBB-së do të trefishohej.
Një raport i McKinsey, në janar, sugjeroi se shumë prej ekonomive të pasura, si Mbretëria e Baskuar, SHBA dhe Japonia, duhet të dyfishojnë rritjen ekonomike për të mbajtur nivelin e jetesës
Politikanët shqetësohen se mos janë të pafuqishëm për të vepruar, në një kohë që presioni shoqëror mbi gratë është në rritje. Sarah Harper, profesore e gerontologjisë dhe drejtuese në Institutin e Oksfordit thotë se gra të reja nga e gjithë bota ndjejnë një detyrim social për t’u riprodhuar – dhe një supozim nga ana e tyre se nëse do të mundeshin, ndoshta do të kishin fëmijë – nuk ekzistonte më.
Karriera dhe përhapja e barazisë gjinore kanë patur ndikim. “Kemi një grup të tërë grash në vendet me të ardhura të larta, por edhe në Azinë Juglindore, dhe veçanërisht në Azinë Lindore të cilat janë edukuar në një mënyrë shumë neutrale ndaj gjinisë”, tha Harper. “Ata hyjnë në vendin e punës në një mënyrë neutrale ndaj gjinisë, dhe më pas bëhen prindër dhe papritmas, sado që dikush të përpiqet, nuk është neutral ndaj gjinisë.
“Politika gjithashtu ka të ngjarë të ketë pak efekt aty ku normat rreth numrit të fëmijëve janë të rrënjosura. Harper vuri në dukje se në Kinë, pavarësisht përfundimit të politikës së një fëmije në 2016, gratë ende kishin në përgjithësi vetëm një fëmijë.
“Sapo të vini në një shoqëri me një fëmijë, atëherë pse dëshironi të keni dy fëmijë? Sepse të gjithë kanë nga një fëmijë, të gjithë janë të përgatitur për të pasur një fëmijë. Institucionet janë të përgatitura për të pasur një fëmijë”, tha Harper.
Heidi Colleran, një akademike në Institutin Max Planck për Antropologjinë Evolucionare në Gjermani, tha se pavarësisht dekadave të kërkimit dhe mijëra njerëzve që punonin mbi tendencat demografike, kishte pak ose aspak konsensus se pse normat e lindshmërisë vazhduan të bien.
“Ka disa teori për këtë: familjet nukleare (një fëmijë), ndryshimi i moshës së martesës, bashkëjetesa, etj. Ka shumë arsyetime të tilla individuale dhe janë të gjitha të sakta”, thotë ajo.
Edhe pse arsyet personale kanë rëndësi, studimet tregojnë se shumë njerëz nuk po bëjnë dot aq fëmijë sa kanë dëshirë, duke lënë një vend për politikën të bëjë ndryshim.
Barriera si kostot e kujdesit dhe banimit, pasiguria financiare, pabarazia, kushtet jofleksibël të punës dhe një mungesë e sigurisë në punë janë ndër faktorët që pengojnë njerëzit për të bërë më shumë fëmijë.
Politika më të mira mund të mos e mbyllin tërësisht hendekun, por mund të ndihmojnë. “Politika mbështetëse për familjet – si kujdes fëmijësh, incentiva financiare dhe përfshirje kulturore mund të ndihmojë”, thotë Rehn.
Ekspertët bie dakord. “Politika konvencionale prolindjes, e cila po shpërdor paratë për problemin, funksionon në një masë,” tha Lyman Stone, demograf në Institutin e Studimeve Familjare, i specializuar në fertilitetin. Ai tha se studimet treguan se normat e fertilitetit në Korenë e Jugut mund të jenë edhe më të ulëta se sa janë tani pa programet e bonusit të foshnjave, zgjerimin e kujdesit për fëmijët e financuar nga shteti, trajtimet e subvencionuara të fertilitetit dhe ndihmën për strehim.
Në të njëjtën kohë, Finlanda mbetet një nga shoqëritë që plaket më shpejt në botë falë një bumi të madh të foshnjave pas Luftës së Dytë Botërore. As kujdesi i lirë për fëmijët, as “paratë e foshnjave” të paguara nga dhjetëra bashki, duket se nuk kanë pasur shumë ndikim në shkallën e lindjeve në vend, e cila mbetet ndër më të ulëtat në Europë.
Aihio tha se shërbimet e mira lokale – të tilla si bibliotekat, pishinat dhe kujdesi i mirë për fëmijët – dukeshin më të rëndësishme se paratë për të inkurajuar gratë të lindnin fëmijë. Dhe Rehn pranoi se politikave mund të duhet “një kohë e gjatë” për të treguar ndonjë përfitim.
Disa qeveri janë përballur gjithashtu me kritika për mënyrën se si synojnë masat për të inkurajuar njerëzit të bëhen prindër. Në Itali, për shembull – ku shkalla e fertilitetit qëndron në një nivel modest 1.2 – vetëm gratë heteroseksuale, të martuara lejohen t’i nënshtrohen fekondimit in vitro, madje edhe privatisht. Grave beqare dhe atyre në partneritete të të njëjtit seks u mohohet.
Një tjetër “dhimbje koke e madhe për politikëbërësit”, tha Paula Sheppard, antropologe evolucionare në universitetin e Oksfordit, ishte se pjesë të ndryshme të popullsisë kishin nevojë për politika të ndryshme.
Gratë me nivel të ulët arsimimi vonojnë të kenë fëmijë për shkak të shqetësimeve për stabilitetin e marrëdhënieve të tyre dhe nevojën për të jetuar pranë prindërve të tyre. Në të kundërt, ata me arsim universitar shqetësohen për rënien e shkallës së karrierës dhe duan një partner praktik, ka sugjeruar hulumtimi i saj.
Të tjerë që studiojnë sfidën e raporteve të varësisë së të moshuarve argumentojnë se nuk ka nevojë të fokusohen ndryshimet e politikave kryesisht te lindjet.
Edward Paice, një ekspert demografik i fokusuar në Afrikë, tha se kishte një përgjigje të qartë për problemet demografike të perëndimit: imigracioni. “Europa gjithsesi nuk mund të mbyllet hermetikisht. Ka mundësi të jashtëzakonshme për vendet perëndimore që të rimendojnë se si angazhohen me vendet afrikane, “tha ai.
Një fluks i të huajve ka rritur ngadalë por në mënyrë të qëndrueshme popullsinë e Finlandës vitet e fundit. Por ndërsa Rehn pranoi se imigrimi i lidhur me punën dhe arsimin ishte “një pjesë thelbësore e zgjidhjes”, ai shtoi: “Sigurisht, në epokën e populizmit ky është një mesazh politikisht sfidues”.
Qeveritë gjithashtu duan që njerëzit të punojnë më gjatë. Ashtu si emigracioni, rritja e moshës së daljes në pension mund të ketë një kosto të madhe politike.
Në Francë në vitin 2023, njerëzit dolën në rrugë në protestë ndërsa Presidenti Emmanuel Macron u përplas me legjislacionin për të rritur moshën e pensionit nga 62 në vetëm 64 vjeç. Shumë kinezë kanë reaguar me zemërim ndaj legjislacionit për të rritur moshat e pensionit, të cilat janë disa nga më të ulëtat në botë. .
“Ju mund të rrisni normat e migrimit ose moshën e daljes në pension, ose t’i inkurajoni njerëzit të kenë më shumë fëmijë,” tha Edward Davies, drejtor i politikave në Qendrën për Drejtësi Sociale në MB. “Unë dyshoj për të treja, njerëzit natyrisht do të donin të kishin familje, ndërsa në fakt duke u thënë atyre se duhet të dalin në pension më vonë ose duhet të keni migrim masiv – ndoshta është thjesht më pak e pranueshme.”
Burimi:FinancialTimes/Përshtati: Gazeta ‘SI’
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
