Nga lëngu i portokallit tek vitaminat e zinkut, supa e pulës deri te përzierjet e hudhrës, ka shumë mënyra alternative për të luftuar të ftohtin e zakonshëm. Por a ka ndonjë provë që ato funksionojnë?
Ka pak përvoja aq universale sa të ftohtit. Dhe ndërsa ka rreth 200 viruse që e shkaktojnë atë, duket se ka pothuajse po aq mjete shtëpiake për ta luftuar atë. Por a funksionon ndonjë prej tyre?
Në thelb të çdo ‘ilaçi’ shtëpiak është ideja se ai forcon sistemin tonë imunitar. Kur një virus hyn në trupin tonë, ai ndeshet me dy sisteme mbrojtëse: sistemi imunitar i lindur përpiqet të nxjerrë jashtë qelizat pushtuese, ndërsa sistemi adaptiv synon patogjenë specifikë me të cilët trupi tashmë ka pasur kontakt. Kjo e fundit gjithashtu krijon qeliza kujtese kur ndeshet me patogjenë të rinj, duke i lejuar trupit t'i luftojë ato nëse kthehen. Kjo është arsyeja pse ne priremi të marrim linë e dhenve vetëm një herë, ndërsa ftohja e zakonshme, e cila ndryshon kur kalon nga një person te tjetri, duke ngatërruar qelizat tona të kujtesës imune, është diçka që mund ta përjetojmë shpesh disa herë në vit.
Është e njohur se si zakonet e jetesës ashtu edhe dieta ndikojnë në fuqinë e sistemit tonë imunitar. Kjo është arsyeja pse shumë nga ‘ilaçet’ shtëpiake të njohura shpesh për të mbajtur larg ftohjen e zakonshme u qarkulluan gjithashtu në mediat sociale me premtimin se ato mund të na mbajnë të sigurt gjatë pandemisë së koronavirusit. Pra, cilat ilaçe shtëpiake ia vlen të provoni në përpjekje për të luftuar një ftohje ose virus?
A munden suplementet si hudhra të luftojnë një virus?
“Për shkak se sistemi imunitar ndikohet kur kemi mungesë vitaminash dhe mineralesh, plotësimi i dietës tonë me të ashtuquajturat ‘ilaçe’ do ketë pak ndryshim nëse tashmë keni një dietë relativisht të mirë”, thotë Charles Bangham, kreu i Divizionit të Sëmundjeve Infektive në Imperial College London.
"Vetëm nëse ju mungon një lëndë ushqyese jetike, si vitamina, zinku ose hekuri, plotësimi do të jetë shumë i dobishëm," thotë ai. "Por nëse hani një dietë të ekuilibruar, shtimi i më shumë këtyre gjërave nuk e bën sistemin imunitar më efikas."
Asnjë hulumtim i besueshëm nuk është bërë nëse një kurë popullore si supa e pulës bën një ndryshim. Megjithatë, studimet që kërkojnë kurat për ftohjen e zakonshme kanë zbuluar se suplementet (në vend të ushqimit) mund të jenë efektive.
Një studim i kryer gjatë dimrave të 2016 dhe 2017 zbuloi se marrja e një multivitamine që përmban vitamina A, D, C, E, B6, B12, acid folik, zink dhe hekur redukton shpeshtësinë dhe kohëzgjatjen e simptomave të ftohjes, duke përfshirë rrjedhjen e hundës dhe kollën.
Një ilaç specifik popullor në shtëpi që mund të ndihmojë është hudhra. Në një studim të vogël, 146 të rriturve të shëndetshëm iu dha një placebo ose një suplement ditor i hudhrës për 12 javë gjatë dimrit. Grupi placebo kaloi 65 ftohje, duke rezultuar në 366 ditë sëmundje ndërsa ata që kishin suplemente hudhre kaluan vetëm 24 ftohje, me 111 ditë sëmundje mes tyre.
A ndihmon vitamina C me ftohjet?
Një tjetër suplement që shumë njerëz kërkojnë kur ndjejnë simptoma të ftohjes është vitamina C. Një rishikim i provave të vitit 2023 zbuloi se suplementet e vitaminës C mund të ulin ndjeshëm ashpërsinë e simptomave më të buta të ftohjes së zakonshme, duke përfshirë rrjedhjen e hundës, kollën dhe dhimbjen e fytit, me rreth 15%. Ata gjithashtu arritën në përfundimin se provat sugjerojnë se suplementet e vitaminës C kanë një efekt më të madh në simptomat më të rënda të ftohjes së zakonshme.
Studiuesit e një studimi tjetër mbi suplementet e vitaminës C arritën në përfundimin se meqenëse suplementet janë me rrezik të ulët, mund t’ia vlejë t'i provoni ato për të parë nëse mund të ndihmojnë.
Lëngu i portokallit mund të jetë më pak i dobishëm pasi nuk ka asnjë provë të fortë se lëngu i portokallit ndihmon në parandalimin e ftohjes, zbutjen e simptomave ose zvogëlimin e gjatësisë së ftohjes. Kjo është për shkak se nuk përmban doza të larta të vitaminës C për të pasur të njëjtin ndikim si suplementet ditore, thotë Harri Hemila, studiues i shëndetit publik në Universitetin e Helsinkit dhe autor i rishikimit të suplementeve të vitaminës C.
A ndihmon zinku me ftohjet?
Një rishikim që shqyrtoi efektivitetin e tabletave ditore të zinkut që përmban një dozë prej 80-92 mg për të ftohtin e zakonshëm zbuloi se ato shkurtuan kohëzgjatjen e simptomave me rreth një të tretën, plus çuan në 22% më pak teshtitje dhe pothuajse gjysmën më shumë kollë.
Studimi arriti në përfundimin se nëse filloni brenda 24 orëve nga simptomat e para, 80 mg tableta të zinkut në ditë mund të ndihmojnë në trajtimin e ftohjes së zakonshme.
Provat e mëparshme kanë sugjeruar gjithashtu disa përmirësime në simptomat e ftohjes së zakonshme tek ata që marrin suplemente zinku.
Por ka disa indikatorë që tregojnë se doza dhe kohëzgjatja e trajtimit është e rëndësishme. Një provë e vitit 2020 ku pjesëmarrësve iu kërkua të merrnin 72 mg tableta zinku me ose një placebo për pesë ditë dhe më pas u gjurmuan për 10 ditë të tjera pas trajtimit, arriti në përfundimin se suplementi i zinkut nuk kishte asnjë ndryshim në atë se sa shpejt dikush shërohet nga ftohja e zakonshme. Në fakt, për dy ditë pas provës pesë-ditore, ata që kishin marrë një placebo në vend të zink u shëruan më shpejt. Studiuesit thonë se rezultatet e tyre mund të mos tregojnë mungesë efikasiteti dhe nevojiten më shumë kërkime për të kuptuar nëse kohëzgjatja e trajtimit ose një dozë më e lartë mund të bëjë ndryshim.
Shpesh, shkencëtarët thonë se vitaminat dhe mineralet konsumohen më mirë përmes ushqimeve, në vend të suplementeve, megjithëse ata theksojnë se, si me vitaminën C, shpesh është më e lehtë të merren doza të larta të një vitamine përmes suplementeve.
Për zinkun, megjithatë, e kundërta është e vërtetë. Për të qenë efektiv kundër ftohjes, zinku duhet të vijë nga tabletat dhe jo nga ushqimet e pasura me zink, thotë Hemila.
Një efekt tjetër është dhe ana psiologjike, që ndikohet nga ajo që njerëzit mendojnë dhe besojnë.
Dietologia Sarah Schenker thotë se komoditeti i supës së pulës, për shembull, mund të ndihmojë dikë me të ftohtë të ndihet pak më mirë.
Në vend të sasisë së vitaminës C që grumbullojmë, shanset për të qenë në gjendje të shmangim viruset në dimër varen kryesisht nga individi, duke përfshirë sa besojmë në atë që konsumojmë, por edhe për shkak të gjeneve tona.
"Gjenet e disa njerëzve i bëjnë ata veçanërisht të ndjeshëm ndaj sëmundjeve të caktuara. Është shumë më e rëndësishme të kuptojmë se ne të gjithë dallojmë gjenetikisht nga njëri-tjetri, kur disa njerëz kanë grip, ata nuk e kuptojnë se e kanë marrë atë, ndërsa të tjerët marrin një sëmundje shumë serioze. Sëmundja përcaktohet pjesërisht nga gjenet tuaja, të cilat kanë një ndikim shumë më të madh."
Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
