.png)
Nga Gazeta Si - Në mars, Robert Berger, 69 vjeç, i vetëshpallur "një person që jeton më mirë përmes kimisë", filloi të merrte një dozë të vogël rapamicine një herë në javë me qëllimin për të jetuar më gjatë pa sëmundje serioze.
Rapamicina zakonisht u përshkruhet pacientëve me transplant organesh për të forcuar sistemin e tyre imunitar. Por shumë shkencëtarë dhe kërkues të jetëgjatësisë si Berger mendojnë se ilaçi mund të bëjë shumë më tepër se kaq: Ata thonë se mund të vonojë plakjen dhe sëmundjet që lidhen me moshën.
Berger, i cili jeton në Saratoga, Kaliforni, mësoi për rapamicinën nëpërmjet një miku që drejton Rapamycin Neës, një forum në internet për njerëzit që eksperimentojnë me ilaçin. Ai tha se nuk ka përjetuar ndonjë ndryshim thelbësor që nga marrja e tij, megjithëse dentisti i tij tha se mishrat e dhëmbëve dukeshin më të shëndetshëm dhe ai ndihet sikur ka më shumë energji këto ditë.
Në podkastet dhe forumet kushtuar kundër plakjes, rapamicina cilësohet si "standardi i artë" për zgjatjen e jetës. Shkencëtarët e jetëgjatësisë, Dr. Peter Attia dhe Bryan Johnson thonë se ky ilaç ka zgjatur jetëgjatësinë e minjve me mbi 20 për qind.
Ashtu si Berger, disa nga përdoruesit e tjerë të intervistuar për këtë artikull thanë se besonin se rapamicina ka ofruar përfitime të buta, të tilla si humbja e peshës, zbutja e dhimbjeve të tyre apo edhe rikthimi i flokëve natyrale pas thinjave.
Por ndërsa përdoruesit janë optimistë dhe provat që rapamicina mund të rrisë jetëgjatësinë te kafshët janë premtuese, hulumtimi te njerëzit është i vakët dhe efektet anësore afatgjata janë të pasigurta. Në ato pak studime në të cilat rapamicina është krahasuar me një placebo, përfitimet e prekshme janë të vështira për t'u arritur.
Pse gjithë kjo ‘zhurmë’?
Shkencëtarët mësuan për herë të parë për potencialin e rritjes së jetëgjatësisë së rapamicinës, i quajtur gjithashtu sirolimus ose Rapamune, në vitin 2006, kur një studim tregoi se mund të zgjasë jetëgjatësinë. Entuziazmi u rrit tre vjet më vonë, kur një grup tjetër studiuesish zbuluan se minjtë që kishin marrë ilaçin jetonin afërsisht 12 për qind më gjatë.
Medikamente të tjera ishin testuar për vetitë e tyre të mundshme kundër plakjes si pjesë e një programi kërkimor të Institutit Kombëtar për Plakjen, por "rapamicina ishte e para që në fakt bëri një ndryshim në jetëgjatësinë dhe hapësirën shëndetësore si te minjtë meshkuj ashtu edhe te femrat", thotë Dr. Dean Kellogg Jr., profesor i mjekësisë dhe geriatrisë në Qendrën e Shkencave Shëndetësore të Universitetit të Teksasit në San Antonio.
Pas kësaj erdhën studime në krimba, miza dhe më shumë minj dhe pothuajse të gjithë tregojnë se rapamicina zgjati jetëgjatësinë.
“Demostrimi se mund të arrish të njëjtin efekt në një distancë të gjerë evolucionare, i bëri njerëzit të besonin se kjo ishte diçka e rëndësishme dhe themelore”, tha Mattheë Kaeberlein, i cili publikoi studimin e parë mbi rapamicinën ndërsa ishte studiues në Universitetin e Uashingtonit.
Të dhënat paraprake të paraqitura në fillim të këtij viti në takimin vjetor të Shoqatës Amerikane të Plakjes sugjeruan se rapamicina funksionon.
Shkencëtarët mendojnë se rapamicina rrit jetëgjatësinë tek kafshët, dhe ndoshta edhe te njerëzit, duke frenuar kompleksin mTOR, një rrugë biologjike themelore që përfshihet në shumë aspekte të shëndetit qelizor. Shtypja e mTOR krijon një zinxhir domino ngjarjesh, duke ndryshuar disa procese kyçe në mënyra që duket se janë të dobishme për mbijetesën afatgjatë. Për shembull, duket se zvogëlon inflamacionin.
"Nëse shikoni shenjat dalluese të plakjes, mund të gjeni prova në literaturë që rapamicina i prek të gjitha ato," tha Dr. Kaeberlein.
Disa ekspertë mendojnë se rapamicina mund të ngadalësojë vetë procesin e plakjes; të tjerë besojnë se rrit jetëgjatësinë duke vonuar apo edhe duke parandaluar shfaqjen e sëmundjeve vdekjeprurëse të lidhura me moshën. Për shembull, inflamacioni është i lidhur me diabetin dhe sëmundjet kardiovaskulare, për të mos përmendur dhimbjet e përgjithshme, kështu që reduktimi i tij mendohet të jetë gjerësisht i dobishëm.
Pra, a funksionon tek njerëzit?
Anthony Holman, 54 vjeç, kishte eksperimentuar më parë me agjërimin për të përmirësuar shëndetin e tij, por "siç rezulton," tha ai, "më pëlqen të ha". Rreth dy vjet më parë, ai hasi në kërkime që sugjeruan se rapamicina ka disa nga të njëjtat efekte biologjike si agjërimi. Rreth asaj kohe, ai mësoi gjithashtu se mbart një kopje të një gjeni që rrit rrezikun e tij për sëmundjen e Alzheimerit. I motivuar për të bërë gjithçka që mundej për të shmangur gjendjen, ai kërkoi një recetë për rapamicinën në një klinikë të mjekësisë së jetëgjatësisë.
Pas marrjes së një doze të vogël javore për afërsisht 15 muaj, Holman, tha se nuk ka përjetuar shumë ndryshime, pozitive apo negative, megjithëse ka vënë re një rënie delikate të dhimbjeve të përditshme.
"Është pothuajse si të marrësh vitamina," tha ai. “Ju nuk merrni vitamina sepse prisni ndonjë përfitim të menjëhershëm. Ju e merrni atë për të shpresuar që të shihni një përfitim me kalimin e kohës.”
Nëse njerëzit do të shohin apo jo një përfitim me kalimin e kohës, mbetet e turbullt: Rezultatet nga një pjesë e vogël e studimeve të kryera te njerëzit kanë qenë shumë më pak të qarta sesa kërkimet mbi kafshët e tjera.
Prova më e fortë, sipas entuziastëve të rapamicinës, nuk është një gjetje gjithëpërfshirëse për një jetë më të gjatë dhe më të shëndetshme. Është një studim i vitit 2014, në të cilin të rriturit e moshës 65 vjeç e lart që morën një tjetër frenues mTOR, të quajtur everolimus, kishin një përgjigje më të fortë kundërtrupave ndaj vaksinës së gripit sesa ata që morën një placebo. Premtimi i këtyre gjetjeve është i kufizuar, por jo pa vlerë: Në mënyrë tipike, sistemi imunitar bie me moshën. Përgjigja më e madhe ndaj vaksinës nënkupton që ilaçi e kundërshton atë efekt.
Studimet e mëvonshme kanë prodhuar rezultate të përziera dhe shumë prej tyre kanë përfshirë një numër të vogël pjesëmarrësish dhe korniza kohore që ekspertët thanë se ishin shumë të shkurtra për të përcaktuar vërtet shumë.
Studimi më i fundit, i cili ende nuk është shqyrtuar, është një nga më të mëdhenjtë deri më sot dhe është kryer nga AgelessRx, një kompani që shet një dozë të ulët të rapamicinës për qëllime jetëgjatësie. Në të, më shumë se 100 njerëz morën rapamicinë ose një placebo një herë në javë për gati një vit. Nuk kishte dallime të rëndësishme klinikisht për sa i përket përfitimeve fizike ose efekteve anësore negative midis grupeve, megjithëse njerëzit në rapamicinë raportuan se ndjenin se shëndeti i tyre në përgjithësi ishte përmirësuar gjatë rrjedhës së studimit.
Kur u ndanë në nëngrupe, një pjesë e vogël e njerëzve që merrnin dozën më të lartë panë disa përfitime shtesë: Burrat treguan rritje të densitetit të kockave dhe femrat kishin rritur masën e dobët të muskujve; Gratë gjithashtu thanë se kishin më pak dhimbje se sa më parë.
Ekspertët thanë se nuk është për t'u habitur që ka pak, nëse ka, përfitime të menjëhershme nga marrja e rapamicinës dhe shtuan se kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht që ilaçi nuk funksionon. Në kafshët e vjetra, rapamicina duket se "parandalon dhe ruan gjërat" në vend që t'i rinovojë ato.
Është e vështirë dhe e shtrenjtë të bësh një studim të jetëgjatësisë me dekada te njerëzit. Në vend të kësaj, shkencëtarët po nisin prova të reja klinike për të parë se si rapamicina ndikon në sëmundjet e lidhura me moshën, duke përfshirë Alzheimer-in, si dhe shënuesit biologjikë të plakjes.
A është e sigurt të provosh rapamicin?
Ndërsa disa shkencëtarë të intervistuar për këtë artikull thanë se kishin provuar të merrnin rapamicinë, shumica thanë se prisnin më shumë studime te njerëzit për të hedhur dritë jo vetëm mbi përfitimet, por edhe mbi rreziqet.
Në hulumtimin e kryer deri më tani, të përzierat dhe plagët e gojës ishin efektet anësore më të zakonshme, megjithëse ka edhe raporte të rritjes së kolesterolit dhe pandjeshmërisë ndaj insulinës.
“Mënyra se si njerëzit përdorin rapamicinën sot, e cila është kryesisht një herë në javë, jo doza super të larta, rreziqet janë mjaft të ulëta”, tha Dr. Kaeberlein, i cili ka marrë vetë rapamicin. Por, shtoi ai, ato nuk janë asgjë.
Shqetësimi më i madh, duke pasur parasysh se rapamicina përdoret më shpesh për të parandaluar refuzimin e transplantit të organeve, është se ilaçi do të dobësojë funksionimin imunitar të njerëzve dhe për këtë arsye do të rrisë rrezikun e tyre për infeksion dhe sëmundje.
Burimi: New York Times. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
