Në disa mënyra, periudha e Covid-19 ishte një lloj devijimi. Pas 2020-s së lodhshme, treguesit iu kthyen normalitetit. Papunësia ra. PBB-ja u rrit. Përveç sjelljes konsumatorë.
Në vitet e para-covid, pesha e shpenzimeve konsumatore të dedikuara për shërbime u rrit në mënyrë të qëndrueshme. Ndërsa shoqëritë u pasuruan, ato kërkuan më shumë në rrugën e luksit, kujdesit shëndetësor dhe planifikimit financiar. Më pas, në vitin 2020, shpenzimet për shërbime, nga qëndrimi në hotel deri te prerja e flokëve, u shkatërruan për shkak të bllokimeve. Me njerëzit që shpenzonin më shumë kohë në shtëpi, kërkesa për mallra u rrit, me një vrull të paparë për pajisje kompjuterike dhe biçikleta ushtrimesh.
Tre vite më vonë, këto tregues qëndrojnë poshtë nivelit të para-covid. Konsumatorët e botës së pasur po shpenzojnë rreth 600 mld dollarë më pak për shërbimet, krahasuar me 2019-n. Në tërësi, njerëzit janë më pak të interesuar në aktivitetet brenda shtëpisë, që zakonisht zhvillohen jashtë saj, duke përfshirë ushqimin, pijet dhe hobit. Paratë e kursyera po ridrejtohen në mallra, duke filluar nga gjërat e qëndrueshme si karriget dhe frigoriferët, te gjëra të tilla si rrobat, ushqimi dhe vera.
Në vendet që kaluan më pak kohë në karantinë, zakonet e ‘vetmitarëve’ nuk janë rrënjosur. Shpenzimet për shërbimet në Zelandën e Re dhe Korenë e Jugut, për shembull, janë në përputhje me tendencën e saj para covid. Sidoqoftë, diku tjetër, sjellja e konsumatorëve vetmitarë tani duket patologjike. Në Republikën Çeke, e cila u godit nga covid, pjesa e shërbimeve është rreth tre pikë përqindje nën trendin. Amerika nuk është larg. Japonia ka dëshmuar një rënie prej 50% në rezervimet e restoranteve për argëtimin e klientëve dhe qëllime të tjera biznesi. Mëshira për rrogëtarin e dehur që lëkundet nëpër lagjet argëtuese të Tokios: ai tani është një specie e rrezikuar.
Në pamje të parë, shifrat nuk përputhen me kontekstin. A nuk është më e vështirë tani të gjesh një rezervim në restorant? A nuk janë hotelet plot me njerëz që kanë rritur edhe çmimet? Por e vërteta është se burimi i këtij vrulli nuk është kërkesa konsumatorë, por kufizimi i furnizimeve. Tani, dëshira e njerëzve për të punuar në sektorë të shërbimit ka rënë. Ky tregues në SHBA qëndron poshtë niveleve të 2019-s. Dhe largimi i pandemisë do të thotë që shumë hotele dhe restorante që do të ishin hapur në 2020 dhe 2021 nuk e bënë kurrë. Numri i hoteleve në Britani, rreth 10.000, nuk është rritur që nga viti 2019.
Firmat po vërejnë një ndryshim prej 600 miliardë dollarësh. Në një balancë të fundit të të ardhurave, një drejtues në Darden Restaurants, i cili drejton një nga zinxhirët më të mirë të restoranteve të Amerikës, Olive Garden, vuri në dukje se, në krahasim me kohët para Covid-it, “ne jemi ndoshta në atë gamë prej 80% për sa i përket trafikut”. Në Home Depot, e cila shet mjete për shtëpinë, të ardhurat janë rritur me rreth 15% në 2019 në terma realë. Investitorët po e vënë re. Goldman Sachs, një bankë, gjurmon çmimet e aksioneve të kompanive që priren të përfitojnë kur njerëzit qëndrojnë në shtëpi (të tilla si firmat e tregtisë elektronike) dhe ato që lulëzojnë kur njerëzit janë jashtë dhe përreth (të tilla si linjat ajrore). Edhe sot, tregu shikon në mënyrë të favorshme për firmat që u shërbejnë atyre që qëndrojnë në shtëpi.
Pse ka zgjatur sjellja e vetmitarëve?
Arsyeja e parë e mundshme është se disa njerëz mbeten të frikësuar nga infeksioni, qoftë nga covid apo diçka tjetër. Në të gjithë botën e pasur njerëzit po ndërrojnë transportin publik të mbushur me njerëz për privatësinë e automjeteve të tyre. Në Britani, përdorimi i makinave është në përputhje me normën para covid-19, ndërsa përdorimi i transportit publik është mjaft i ulët. Njerëzit gjithashtu duken më pak të prirur për shërbime nga afër dhe personale. Në Amerikë shpenzimet për parukeri dhe trajtime të kujdesit personal janë 20% nën tendencën e saj para covid-it, ndërsa shpenzimet për kozmetikë, parfume dhe preparate për thonjtë janë rritur me një të katërtën.
E dyta lidhet me modelet e punës. Në të gjithë botën e pasur njerëzit tani punojnë rreth një ditë në javë në shtëpi, sipas Cevat Giray Aksoy nga King’s College në Londër dhe kolegët e tij. Kjo zvogëlon kërkesën për shërbimet e blera kur jeni në zyrë, duke përfshirë drekat, dhe rrit kërkesën për mallra të bëra vetë. Vitin e kaluar italianët shpenzuan 34% më shumë për qelqe, enë tavoline dhe enë shtëpiake sesa në vitin 2019.
E treta lidhet me vlerat. Pandemia mund t’i ketë bërë njerëzit vërtet më të ngjashëm me vetmitarët. Sipas të dhënave zyrtare nga Amerika, vitin e kaluar njerëzit kanë fjetur rreth 11 minuta më shumë se sa në vitin 2019. Ata shpenzuan gjithashtu më pak në klube që kërkojnë anëtarësim dhe aktivitete të tjera shoqërore, dhe më shumë për aktivitete të vetmuara, si kopshtari, revista dhe kafshë shtëpiake. Ndërkohë, kërkimet globale në internet për “Durim”, një lojë me letra e njohur ndryshe si diamant, po zhvillohen në rreth dyfishin e nivelit të tyre para pandemisë. Trashëgimia më e madhe e covid-it, me sa duket, ka qenë largimi i njerëzve./ TheEconomist
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
