Për njerëzit që kërkojnë të zhvendosen, renditja e vendeve më të jetueshme në botë mund të jetë e dobishme. Dhe kur janë edhe fëmijët në mes, ka më shumë faktorë për të peshuar sesa, të themi, të ardhurat mesatare ose stabiliteti ekonomik. Prindërit mund të duan të dinë për shëndetin ose lumturinë e fëmijëve vendas, cilësinë e arsimit, politikat e pushimeve familjare edhe cilat vende kanë hapësirat më të gjelbra ose këndet e lojërave.
Janë këta lloj faktorësh tek të cilët Unicef fokusohet mbi mirëqenien e fëmijëve. Është e rëndësishme të theksohet se renditja e tyre shikon vetëm vendet më të pasura në botë dhe jo të gjitha të dhënat mund të jenë me interes të barabartë për familjet e emigrantëve. Por gjetjet e tyre ndihmojnë për të krijuar një pamje të asaj se si është në të vërtetë të rritësh fëmijë në vende të botës.
BBC ka përdorur të dhëna nga studimi i Unicef për t’iu përgjigjur pyetjes kryesore të çdo familjeje emigruese: ku janë vendet më të mira për të rritur fëmijë ose për të qenë fëmijë?
Japonia
Në analizën e UNICEF-it të vitit 2020 për mirëqenien e fëmijëve, Japonia renditet në vendin e parë për shëndetin fizik, i cili shqyrton vdekshmërinë e fëmijëve dhe obezitetin. Dhe në raportin më të fundit të Unicef-it në vitin 2022, i cili shikonte në mënyrë specifike mjediset ku rriten fëmijët, renditet e dyta për “botën rreth fëmijës”, një kategori që përfshin aspekte si hapësira e gjelbër urbane dhe siguria në trafik. Japonia ka gjithashtu shkallën më të ulët të obezitetit të fëmijëve, vdekshmërinë e ulët të fëmijëve dhe nivelet jashtëzakonisht të ulëta të ndotjes së ajrit ose ujit që prek fëmijët.
Është gjithashtu një nga vendet më të sigurta për familjet, dhe jo vetëm përsa i përket aksidenteve rrugore. Shkalla e përgjithshme e vrasjeve në Japoni është më e ulëta nga të gjitha vendet që shikoi Unicef: me 0.2 për 100,000 banorë.
Faktori i sigurisë nuk do të thotë vetëm se familjet mund të pushojnë pak. Ajo gjithashtu ka një efekt të madh në lirinë që fëmijët mund të gëzojnë, sipas Mami McCagg, një vendase në Tokio që tani jeton në Londër dhe bën podcastin Bilingual News.
“Fëmijët shkojnë vetë në shkollë që nga mosha gjashtë vjeçare apo më shumë. Ata marrin autobusin ose trenin nëse është në një distancë të largët”, thotë ajo.
“Edhe në mes të Tokios, fëmijët thjesht ecin përreth dhe shkojnë vetë në shkollë. Është krejtësisht normale sepse është vërtet e sigurt. Askush nuk shqetësohet për fëmijët e tyre”.
Përtej notave më të larta për shëndetin dhe sigurinë, Japonia ka gjithashtu një nga sistemet arsimore më të mira në botë, duke u renditur në vendin e 12-të midis 76 vendeve, sipas vlerësimeve të OECD-së.
Estonia
Ndërsa Estonia nuk është në krye të renditjes së përgjithshme të Unicef-it, ajo vlerësohet shumë për një numër aspektesh të rëndësishme. Fëmijët janë të ekspozuar ndaj më pak ndotjes së ajrit, më pak ndotje akustike dhe më pak pesticide se në pothuajse çdo vend tjetër të pasur. Ka më shumë hapësirë të gjelbër urbane se shumë vende të tjera, duke përfshirë SHBA-në, Kanadanë, Australinë dhe Britaninë e Madhe, dhe fëmijët kanë veçanërisht të ngjarë të thonë se i shijojnë objektet rekreative të lagjes së tyre, si këndet e lojërave. Estonia ka gjithashtu shkallën e dytë më të ulët të foshnjave të lindura nën peshë nga çdo vend i pasur, që përgjithësisht konsiderohet të jetë një tregues i mirë i cilësisë së kujdesit prenatal.
Megjithatë, një nga tërheqjet më të mëdha mund të jetë sistemi arsimor i Estonisë: fëmijët kanë aftësi më të mira matematikore, shkencore dhe shkrim-leximi se çdo vend jashtë Azisë. Gjithashtu theksohen aftësitë dixhitale.
“Tashmë në kopshte, ka robotikë, tableta inteligjentë dhe kështu me radhë, të gjitha të përdorura si pjesë e të mësuarit të bazuar në lojë”, tha Anne-Mai Meesak, një menaxhere projekti në bordin e arsimit dhe rinisë të Estonisë që hulumton sistemet e arsimit të hershëm të vendit.
Por përfitimet e sistemit shkojnë përtej leximit dhe robotikës. Një raport i kohëve të fundit i OECD-së zbuloi se një pesëvjeçar mesatar estonez është më i mirë në aftësi të ndryshme social-emocionale, duke përfshirë bashkëpunimin me fëmijët e tjerë dhe identifikimin e emocioneve, sesa ata në SHBA dhe Angli.
Më pas është leja e lindjes: Estonia ka një nga politikat më bujare të çdo vendi në botë, me 100 ditë pushim lehonie si dhe 30 ditë pushim të atësisë të ndjekur nga 475 ditë pushim prindëror me pagesë, për t’u ndarë ose përdorur me kohë të pjesshme deri në moshën tre vjeçare. Deri në 60 prej atyre ditëve, të dy prindërit mund të qëndrojnë në shtëpi njëkohësisht dhe të dy paguhen. Çdo prind merr gjithashtu 10 ditë pune në vit leje prindërore të paguar për çdo fëmijë nën 14 vjeç. (Kjo leje është e disponueshme si për banorët e përhershëm ashtu edhe për ata të përkohshëm të Estonisë, duke përfshirë të huajt).
Spanja
Spanja renditet më e larta në renditjen e UNICEF-it për mjedisin rreth fëmijëve, me nivele veçanërisht të ulëta të sëmundshmërisë së fëmijëve për shkak të ndotjes së ajrit ose ujit. Dhe pavarësisht se kanë oferta të përgjithshme më të dobëta për sa i përket shërbimeve sociale, arsimore dhe shëndetësore, sipas Unicef-it, fëmijët në Spanjë kanë mirëqenie dukshëm të lartë: vendi renditet i treti për mirëqenien mendore të fëmijëve dhe i katërti për aftësitë themelore akademike dhe sociale. Në veçanti, është në të njëjtin nivel me Holandën për sa i përket numrit të fëmijëve që thonë se bëjnë miq lehtësisht (81%).
Më pas është leja e lindjes: si nënat ashtu edhe baballarët marrin secili 16 javë pushim të paguar në 100% të pagës së tyre, pas së cilës nëna mund të marrë leje pa pagesë deri në tre vjet, ose të zvogëlojë orët e saj të punës. Këto opsione janë të disponueshme për çdo banor të regjistruar në sistemin e sigurimeve shoqërore të Spanjës, i cili ka dhënë kontribute për të paktën 180 ditë në shtatë vitet e fundit. Ashtu si me vendet e tjera të listuara, nuk është e përsosur pasi mungesa e kujdesit të disponueshëm për fëmijët është një çështje veçanërisht e madhe, me 33% të prindërve që thonë se do të dëshironin të kishte më shumë në dispozicion, por është e qartë se vendi ka shumë për t’u ofruar familjeve.
Finlanda
Finlanda, e cila vjen në vendin e pestë në përgjithësi në raportin më të fundit të Unicef-it, shënon një pikë veçanërisht të lartë në dy nga tre kategoritë, numër një në “botën e fëmijës” (e cila shikon se si mjedisi ndikon drejtpërdrejt te fëmijët, si p.sh. cilësia e ajrit) , dhe numri dy për “botën përreth fëmijës” (i cili shikon elementet e mjedisit me të cilin një fëmijë ndërvepron, si shkollat, rreziqet e trafikut dhe hapësira e gjelbër).
Është një nga vendet me performancën më të mirë në botë për sa i përket arsimimit dhe aftësive matematikore të fëmijëve, dhe prindërit kanë veçanërisht të ngjarë të mendojnë shumë për marrëdhëniet e tyre me stafin e fëmijëve të tyre në shkollë. Shkalla e saj e vdekshmërisë së fëmijëve të moshës 5-14 vjeç është një nga më të ulëtat në botë, më pak se gjysma e asaj në SHBA. Dhe vendi ofron leje lindje duke përfshirë tetë javë pushim të paguar, 14 muaj të tjerë leje lindje me pagesë për t’u ndarë midis prindërve dhe leje shtesë për kujdesin e fëmijëve që mund të aplikohet derisa fëmija të mbushë tre vjeç.
Holanda
Në krye të listës së përgjithshme të Unicef-it për mirëqenien e fëmijëve është Holanda, e cila ecën veçanërisht mirë për sa i përket shëndetit mendor të fëmijëve (është numri një) dhe aftësive (ku renditet e treta). 9 nga 10 15-vjeçarë thonë se kanë kënaqësi të lartë nga jeta, përqindja më e lartë e të gjitha vendeve të ekzaminuara nga Unicef, dhe 8 në 10 thonë se bëjnë miq lehtësisht.
Një pjesë e kësaj është kulturore, shpjegoi Olga Mecking, një polake nënë e tre fëmijëve e cila ka jetuar në Holandë për 13 vjet.
“Ka një diskurs rreth mënyrës sesi amerikanët përpiqen t’i mësojnë të gjithë të jenë të jashtëzakonshëm. Këtu, ka një thënie: ‘Vetëm bëhu normal, kjo tashmë është mjaft çmenduri'”, tha ajo, një mentalitet që ajo mendon se e bën një fëmijëri me më pak presion.
Por, thotë ajo, nëse familjet dhe fëmijët holandezë janë të lumtur, kjo është edhe për shkak të faktorëve strukturorë.
“Nuk mund të kesh prindër holandez pa sistemin holandez të mirëqenies”, vuri në dukje ajo. “Dhe Holanda u ofron me të vërtetë prindërve shumë mbështetje”. Politika e saj e lejes së lindjes është një shembull. Ai përfshin të paktën 16 javë pushim të lehonisë plotësisht të paguar dhe deri në gjashtë javë pushim të paguar të atësisë, plus lejen prindërore të papaguar që mund të merret derisa fëmija të mbushë tetë vjeç dhe është në dispozicion për këdo që jeton dhe punon legalisht në Holandë.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
