Enzimat që ‘hanë’ plastikë mund të ndihmojnë në reduktimin e mbetjeve plastike në lumenj dhe oqeane

Ndërkohë që rëndësia e riciklimit është vlerësuar rregullisht në shtëpi për ne, mbetjet plastike në mbarë botën janë në nivelin më të lartë të të gjitha kohërave, me 353 milionë tonë të prodhuar çdo vit. Shkencëtarët besojnë se mund të kenë zgjidhjen për reduktimin e mbetjeve plastike, enzima që i hanë ato. Enzima e parë, e quajtur PETase, u zbulua në vitin 2016, por deri më tani ajo ka qenë kryesisht e papërdorshme sepse shpërbëhet në temperatura të larta.
Në një studim të ri, hulumtuesit nga Universiteti Northwestern projektuan një polimer që mbron enzimën, duke e lejuar atë të shpërbëjë poliestër edhe në temperatura të larta. Ndërkohë, një studim i dytë, i udhëhequr nga hulumtues nga Universiteti Shtetëror i Montana dhe Universiteti i Portsmouth, identifikoi një enzimë të dytë, të quajtur TPADO, që zbërthen tereftalatin (TPA) – një nga dy kimikatet e prodhuara kur shpërbëhet poliesteri.
Së bashku, studiuesit shpresojnë se enzimat mund të ndihmojnë inxhinierët të zhvillojnë zgjidhje për heqjen e mikroplastikës nga lumenjtë dhe oqeanet.
“Ideja jonë ishte të ndërtonim polimerë të aftë për të mbështjellë enzimën për të mbrojtur strukturën e saj, në mënyrë që ajo të mund të vazhdojë të funksionojë jashtë qelizave të gjalla dhe në laborator në temperatura mjaft të larta për të qenë në gjendje të zbërthejë plastikën”, shpjegoi Monica Olvera de la Cruz, autorja e studimit të parë.
“Ne kemi zbuluar se nëse e vendosni kompleksin e polimerit me enzimën së bashku, afër një plastike dhe pastaj e ngrohni pak, enzima është në gjendje ta zbërthejë atë në njësi të vogla monomerike”, shtoi Olvera de la Cruz.

“Përveç funksionimit në një mjedis si ku mund të pastronte mikroplastikën, metoda jonë ka mbrojtur nga degradimi i temperaturës së lartë dhe një student ishte në gjendje të bënte testimin.”
Sipas ekipit, enzima, e quajtur TPADO, ndodh natyrshëm dhe zbërthen plastikën me efikasitet të jashtëzakonshëm. John McGeehan, i cili është Drejtor i Qendrës së Universitetit për Inovacionin e Enzimave, tha se vitet e fundit janë parë përparime të jashtëzakonshme në inxhinierinë e enzimave për të zbërthyer plastikën.
Duke përdorur skanerat me rreze X, studiuesit ishin gjithashtu në gjendje të gjeneronin një strukturë të detajuar 3D të TPADO, duke zbuluar se si ai zbërthen TPA.
“Kjo u siguron studiuesve një plan për inxhinierinë e versioneve më të shpejta dhe më efikase të kësaj enzime komplekse,” shtoi profesori McGeehan.
Studimet vijnë menjëherë pasi një raport paralajmëroi se mbetjet plastike janë dyfishuar në nivel global që nga viti 2000, me 353 milionë tonë të prodhuara në vitin 2019. Raporti, nga Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik, zbuloi se pavarësisht nga kjo rritje e mbetjeve plastike, vetëm nëntë për qind u ricikluan me sukses.
Burimi: Daily Mail/ Përshtati: Gazeta “Si”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.