.png)
Nga Ina Ahmetaj - Në një kohë kur e gjithë bota po mban sytë nga konflikti në Ukrainë, rreziku i një sulmi bërthamor është më afër se kurrë.
OBSH në vitin 2017, botoi udhëzuesin për bllokimin e jodit të tiroides (ITB) me fokus të veçantë në shëndetin publik, nëse ndodh një aksident bërthamor.
Ky udhëzues teknik synon të mbështesë shëndetin publik për të qenë në gatishmëri për emergjencat e rrezatimit në Shtetet Anëtare, siç kërkohet nga Rregulloret Shëndetësore Ndërkombëtare.
Ai kufizohet në planifikimin dhe zbatimin e ITB më pare dhe gjatë një emergjence rrezatimi. Këto udhëzime nuk trajtojnë mbrojtjen nga rrezatimi.
Në udhëzuesin e OBSH thuhet se nëse furnizimi me jod stabil është i kufizuar, përparësi duhet t'u jepet fëmijëve dhe të rinjve, individëve në rrezik të ekspozimit ndaj dozave të larta të jodit radioaktiv (p.sh. punëtorët e përfshirë në operacionet e shpëtimit ose pastrimit), pavarësisht nga mosha e tyre dhe duhet t'u jepet përparësi.
Sipas OBSH, njerëzit që jetojnë në zona me mungesë jodi kanë më shumë gjasa të preken nga ekspozimi me jod radioaktiv.
Ekspertët e shëndetit publik udhëzojnë që gjatë një emergjence radiologjike ose bërthamore, sigurimi i bllokimit të jodit të tiroides (ITB) për njerëzit që janë në rrezik të ekspozimit ndaj radiojodit duhet të zbatohen si ur-veprim mbrojtës i lehtë, në kuadër të një strategjie të justifikuar dhe të optimizuar mbrojtjeje.
Periudha optimale e administrimit të jodit të qëndrueshëm është më pak se 24 orë para dhe deri në dy orë pas fillimit të pritshëm të ekspozimit.
Në raportin e OBSH të vitit 2017, konfirmohet se aksidenti i reaktorit bërthamor të Çernobilit në 1986 shkaktoi një goditje të madhe duke shkaktuar kancerin e tiroides ku shkalla më e lartë e prekjes u vu re në individët që jetonin në të kontaminuar në zonat e Bjellorusisë, Ukrainës dhe pjesës perëndimore të Federatës Ruse.
Në udhëzim thuhet gjithashtu se, rritja e incidencës së kancerit të tiroides ishte e lidhur me ekspozimin e brendshëm ndaj radioaktivëve.
“Fëmijët dhe adoleshentët janë në rrezik më të lartë të zhvillimit të kancerit të tiroides të shkaktuar nga rrezatimi krahasuar me të rriturit, për shkak të një sërë faktorësh fiziologjikë dhe të sjelljes.
Këto përfshijnë një shkallë më të lartë të marrjes së jodit radio gjatë zhvillimit të gjendrës tiroide në fëmijëri dhe adoleshencë.
“Për shembull, pas aksidentit të Çernobilit, qumështi ishte një nga burimet kryesore të ekspozimit ndaj radiojodit dhe aksesi i tij nuk u kufizua menjëherë. Duke qenë se fëmijët priren të konsumojnë më shumë qumësht se të rriturit, kjo ka çuar prekjen e tyre në mënyrë disproporcionale.
Ekspozimi prenatal ndaj I-131 mund të rrisë gjithashtu rrezikun e kancerit të tiroides. Potenciali, transferimi i I-131 nga nëna tek foshnjat gjatë ushqyerjes me gji është hetuar gjithashtu dhe është i përcaktuar si një faktor rreziku. Sa më i ri të jetë individi në momentin e ekspozimit, aq më i lartë është rreziku i zhvillimit të kancerit të tiroides”, thuhet në raportin e OBSH të vitit 2017 “Bllokimi I tiroides me jod në raste të aksidenteve bërthamore”.
1 BLLOKIMI I TIROIDES ME JOD
Në udhëzimin e saj OBSH thotë se jodi bllokon marrjen e jodit radioaktiv duke ngopur gjëndrën tiroide me jod të qëndrueshëm, duke reduktuar kështu në mënyrë efektive ekspozimin e brendshëm të tiroides.
Përdorimi i bllokimit të jodit të tiroides (ITB) si një veprim urgjent mbrojtës pas cclirimit të jodit radiofonik u përshkrua për herë të parë në vitet 1960 dhe 1970 (17-20) dhe u trajtua në detaje në Udhëzimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) për profilaksinë e jodit pas aksidenteve bërthamore të botuara në 1989 (21). Këto udhëzime u rishikuan dekada më vonë në 1999 për të ndërtuar njohuri në lidhje me rrezikun e kancerit të tiroides në fëmijëri, pas aksidentit të Çernobilit të vitit 1986.
Pas aksidentit bërthamor, pas Tërmetit të Madh Lindor-Japoni dhe cunamit në mars 2011, shumë vende rishikuan planet e tyre të gatishmërisë dhe strategjive. Një nga çështjet specifike të ngritura nga fuqia bërthamore e Fukushima Daiichi, ishte përdorimi i ITB si një veprim urgjent mbrojtës.
IAEA 2015 raporti për Fukushima thotë se, “Administrimi i jodit të qëndrueshëm për tiroiden me jod bllokimi nuk u zbatua në mënyrë uniforme, kryesisht për shkak të mungesës së rregullimit të detajuar-ments”, duke theksuar nevojën për udhëzime shtesë për zbatimin e ITB. Sipas Rregullores Ndërkombëtare të Shëndetit (IHR) (25), OBSH ka një mandat për të ndihmuar Shtetet Anëtare në forcimin e kapaciteteve kombëtare për gatishmërinë e shëndetit publik dhe reagim ndaj çdo emergjence, duke përfshirë emergjencat radiologjike dhe aksionet bërthamore në qytete. Kjo përfshin mbështetjen teknike dhe udhëzimet për zhvillimin e politikave kombëtare dhe për zbatimin e kërkesave ndërkombëtare të sigurisë, sigurimin teknik me mjete, trajnime, edukim dhe ushtrime që synojnë ndërtimin e kapaciteteve përkatëse kombëtare. Agjenti më i përdorur për mbrojtjen e tiroides nga jodi radioaktiv është jodidi i kaliumit (KI). Edhe pse KI është agjenti më i përdorur, kimikatet e tjera forma të tilla si jodati i kaliumit (KIO 3 ) janë po aq të vlefshme, me kusht që doza është përshtatur për të përmbajtur të njëjtën sasi jodi. Nëse kushtet e ruajtjes janë të përshtatshme, tabletat e paketuara në një ambalazhet metike dhe të mbajtura në vend të thatë dhe të freskët ruajnë plotësisht përmbajtjen e tyre të jodit për pesë vjet. Pas pesë vjetësh, përmbajtja e jodit mund të kontrollohet dhe jetëgjatësia zgjatet, nëse është e nevojshme. Afati i ruajtjes është shumë më i kufizuar nëse jodi i qëndrueshëm është në formë pluhuri ose një tretësirë ujore.
Periudha optimale e administrimit të jodit të qëndrueshëm është më pak se 24 orë para, dhe deri në dy orë pas fillimit të pritshëm të ekspozimit. Konsumimi i tij, më vonë se 24 orë pas ekspozimit mund të bëjë më shumë dëm sesa përfitim(duke zgjatur gjysmën e jetës biologjike të jodit radioaktiv që tashmë është akumuluar në tiroide).
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
