.png)
Çdo ditë ne bëjmë zgjedhje për atë që hamë: si ta përgatisim dhe sa të konsumojmë që të ndihemi të ngopur. Por sa shpesh ndalemi të mendojmë për efektin që ka ushqimi ynë në fuqinë e trurit tonë? Përgjigje: pothuajse kurrë.
Edhe shumica e profesionistëve nuk e kanë idenë se sa ngushtë janë të lidhur dieta jonë dhe truri ynë. Në të vërtetë, nëse shkoni te mjeku juaj për ndihmë me një problem të shëndetit mendor, ka më shumë gjasa të pyeteni për marrëdhënien tuaj me nënën sesa atë që keni ngrënë për mëngjes.
Vështirë se dikush po i kushton vëmendje asaj që është një lidhje e qartë midis asaj që hamë dhe asaj që jemi, nga lindja (dhe madje edhe më herët) deri në varr.
Megjithatë, pasojat e injorimit të kësaj lidhjeje jetike janë serioze për fëmijët dhe për popullatën e plakur.
Sipas studiuesit James Flynn, nivelet e IQ-së në shumë vende të zhvilluara, që nga vitet 1990, kanë rënë me një ritëm të qëndrueshëm pas shumë dekadash rritjeje.
'Rënia' dhe 'shkatërrimi' tregojnë se diçka shumë më aktive dhe shqetësuese ka ndodhur gjatë 30 viteve të fundit. Por çfarë?
Çfarë nënkuptojmë kur flasim për ushqime ultra të përpunuara? Shumë njerëz janë përpjekur të ofrojnë udhëzime të thjeshta se si t'i dallojnë dhe shmangin ato. Për shembull:
-Mos hani asgjë që gjyshja juaj nuk do ta njihte si ushqim.
-Mos blini asgjë me më shumë se pesë përbërës.
-Mos e hani nëse sheqeri është një nga tre përbërësit kryesorë.
-Nëse nuk mund ta shqiptoni, mos e hani.
“Produktet ultra të përpunuara janë bërë për të qenë hiper-të shijshëm dhe tërheqëse, me jetëgjatësi dhe të “afta” për t'u konsumuar kudo dhe në çdo kohë. Formulimi, prezantimi dhe marketingu i tyre shpesh nxisin mbikonsumimin”, thotë ekspertët qe shtojnë se prodhimi dhe konsumi gjithnjë në rritje i këtyre produkteve është një krizë botërore.
Produktet ushqimore dhe pijesh ultra të përpunuara janë formulime industriale zakonisht me pesë ose më shumë, dhe zakonisht shumë më shumë, përbërës.
Britania kryeson listën në konsumimin e produkteve ultra të përpunuara në të gjithë Europën.
Ndërkohë Amerikanët janë pak përpara britanikëve, me ushqimet dhe pijet ultra të përpunuara që përbëjnë 57 për qind të kalorive të tyre ditore. Në numërimin e fundit, italianët konsumuan më pak produkte të tilla, vetëm 14 për qind të kalorive të tyre ditore.
Natyra e përpunimit do të thotë që lëndët ushqyese të shëndetshme për trurin, vitaminat, mineralet, yndyrnat thelbësore dhe fibrat, humbasin. Për të zgjatur jetëgjatësinë dhe shijen e produktit, shtohen sheqer dhe yndyrna shtesë.
Por më e rëndësishmja, “komoditeti” i këtyre ushqimeve do të thotë që ato zhvendosin gjithnjë e më shumë ushqimet më të shëndetshme.
Për shembull, gjatë së njëjtës periudhë që konsumi i produkteve ultra të përpunuara në SHBA u rrit nga 53.5 për qind në 57 për qind të marrjes ditore të energjisë, konsumi i ushqimeve të përpunuara minimalisht ra nga 32.7 për qind në 27.4 për qind.
Një studim brazilian i vitit 2015 që vlerësoi dietat e mbi 32,898 individëve mbi dhjetë vjeç tregoi se konsumi i produkteve ultra të përpunuara ishte në korrelacion të kundërt me marrjen e vitaminave thelbësore B12, D, E, B3, piridoksinë (B6), hekur, fosfor, magnez, selen dhe zink.
Ky është një lajm i keq për trurin tonë që punon shumë, i cili kërkon një furnizim të vazhdueshëm me lëndë ushqyese për të funksionuar siç duhet.
Në një studim gjatësor të vitit 2015 të kryer nga epidemiologia Felice Jacka, i cili shqyrtoi trurin e njerëzve të moshuar gjatë katër viteve, kishte një lidhje të drejtpërdrejtë midis cilësisë së dietës dhe madhësisë së hipokampusit, zona e trurit që përdoret për të mësuarit. Sa më e shëndetshme të jetë dieta, aq më i madh është hipokampusi.
Një studim i veçantë nga Richard Stevenson i Universitetit Macquarie, i publikuar në vitin 2020 tregoi se efektet negative në tru shfaqen brenda disa ditësh në një dietë të ushqimeve të papërpunuara të stilit perëndimor.
Në këtë studim, 110 njerëzve të shëndetshëm, të cilët zakonisht mbanin një dietë ushqyese, iu kërkua të hanin një dietë të tipit perëndimor për vetëm një javë.
Brenda asaj jave atyre iu kërkua të hanin dy briosh për mëngjes në katër ditë dhe të konsumonin një vakt ushqimor dy herë. Ky grup pësoi dëmtime në mësimin dhe kujtesën e varur nga hipokampusi, dhe kontroll më të dobët të oreksit. Të gjitha këto lidheshin me dietën.
Studiuesit arritën në përfundimin se sa më shumë të konsumohen këto ushqime, aq më shumë dëmtohet hipokampusi.
Dhe ushqimet ultra të përpunuara po ndikojnë në mënyrë të frikshme edhe tek fëmijët.
Një studim 19-vjeçar i vitit 2021 i dietave të më shumë se 9,000 fëmijëve dhe të rinjve në Mbretërinë e Bashkuar të moshës 7 deri në 24 vjeç, i kryer nga Imperial College London, zbuloi se një në pesë po konsumonte 78 për qind të kalorive të tij ditore nga ushqimet ultra të përpunuara.
Produkti kryesor ishin pijet me bazë frutash ose me gaz, ushqimet e gatshme dhe ëmbëlsirat e biskotat e gatshme.
Një tjetër analizë e 1,234 çifteve nënë-fëmijë, e publikuar në American Journal of Preventive Medicine në 2018, tregoi një lidhje të anasjelltë midis konsumit të pijeve të ëmbla me sheqer nga nëna gjatë shtatzënisë dhe IQ e fëmijës, e matur në moshën tre dhe shtatë vjeç. Fëmijët, nënat e të cilëve kishin konsumuar ushqime ultra të përpunuara gjatë shtatzanisë kishin inteligjencë midis 1.2 dhe 1.7 më pak se fëmijët e tjerë.
Profesor Christopher Millett, profesor i Shëndetit Publik në Kolegjin Imperial në Londër, thotë se përmes mungesës së rregulloreve, “ne po dëmtojmë shëndetin afatgjatë të fëmijëve tanë”.
“Ne kemi nevojë urgjente për ndryshim efektiv të politikave për të korrigjuar ekuilibrin, për të mbrojtur shëndetin e fëmijëve dhe për të reduktuar përqindjen e këtyre ushqimeve në dietën e tyre”.
Burimi: Daily Mail. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
