.png)
Që në fillim të korrikut të këtij viti, rekordet për temperaturën më të lartë mesatare në botë u thyen tri herë brenda një jave. Rekordi i ri u vendos më 7 korrik, kur bota ishte për 0.31 gradë Celsius më e nxehtë sesa në gusht të vitit 2016, kur ishte vendosur rekordi i mëparshëm.
Ndër shkaqet që kanë çuar në këto temperatura të larta është sasia e madhe e dioksidit të karbonit në atmosferë. Në këtë sasi kontribuojnë edhe Kosova dhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor dhe më së shumti Serbia.
Sipas agjencisë për klimën në Administratën Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA) të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, sasia e rritur e dioksidit të karbonit në atmosferë shkakton “ngritjen e temperaturës globale”.
“Duke shtuar më shumë dioksid të karbonit në atmosferë, njerëzit janë bërë katalizatorë të efektit serrë”, thuhet në ueb-faqen e kësaj agjencie.
Ndërkaq, NASA pohon se efekti serrë është “proces që ndodh kur gazrat në atmosferën e Tokës e mbajnë brenda nxehtësinë e Diellit”, dhe shkaktohet nga “djegia e lëndëve djegëse fosile, si thëngjilli dhe nafta”.
Ndonëse vendet e Ballkanit Perëndimor nuk janë ndotësit më të mëdhenj të ambientit me dioksid të karbonit, edhe ato kanë ndikuar në përkeqësimin e situatës ndër vite.
Trendi i emetimit të dioksidit të karbonit në Ballkanin Perëndimor
Herë Kosova e herë Maqedonia e Veriut janë radhitur si vendi i tretë që emeton më së shumti dioksid të karbonit në Ballkanin Perëndimor. Së fundi, pas fillimit të Covid-19, Maqedonia e Veriut e ka kaluar Kosovën.
Serbia është vendi që emeton ndjeshëm më shumë dioksid të karbonit nga të gjitha vendet e rajonit brenda një viti, e ndjekur nga Bosnje e Hercegovina dhe Maqedonia e Veriut.
Emetimi vjetor i dioksidit të karbonit në Ballkanin Perëndimor
Nga vendet e Ballkanit Perëndimor, Serbia emeton më së shumti dioksid të karbonit në vit, më shumë se Bosnje dhe Hercegovina, Kosova, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut së bashku.(GRAFIK)
Sipas të dhënave të Administratës Ndërkombëtare për Tregti (ITA) të SHBA-së, rreth 70 për qind e energjisë në Serbi prodhohet nga thëngjilli. Problem thelbësor, sipas Kornizës së Konventës së Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (UNFCCC), mbetet sistemi i ngrohjes në Serbi.
UNFCCC-ja parashikon që përditësimi i sistemit të ngrohjes të Serbisë do të “eliminonte rreth 252.270 ton dioksid karboni, të emetuar gjatë tridhjetë viteve”.
Por, rreth 31 milionë ton e dioksidit të karbonit që emetohen nga Serbia nuk janë shumë, në krahasim me ndotësit më të mëdhenj në botë: Kina, SHBA-ja, India dhe Rusia.
Emetimi i dioksidit të karbonit në botë
Kina është vendi që ndot ambientin me dioksid të karbonit më së shumti, më shumë se SHBA-ja, Rusia, India, Japonia dhe Irani së bashku.(GRAFIK)
Kush ka qenë historikisht ndotësi më i madh i ambientit me dioksid të karbonit?
SHBA-ja kryeson listën si vendi që ka emetuar më së shumti dioksid të karbonit, rreth 24 për qind të gjithsej dioksidit të karbonit të emetuar që nga viti 1750. Nga vendet e Ballkanit Perëndimor, Serbia radhitet në vend të parë në listë.
Këto shifra paraqesin vetëm emetimin e dioksidit të karbonit, por jo të të gjithë gazrave serrë, si metani, oksidi nitrik, hidrofluorokarbonet, e të tjera. Pamja, po ashtu, ndryshon ndjeshëm, kur merret parasysh madhësia e popullsive të vendeve të ndryshme.
Edhe pse Serbia mbetet sërish vendi që liron më së shumti dioksid të karbonit në atmosferë, nga vendet e rajonit, dallimi mes saj dhe vendeve të tjera të Ballkanit Perëndimor është dukshëm më i vogël.
Emetimi vjetor i dioksidit të karbonit për banorë në Ballkanin Perëndimor
Serbia kryeson listën e vendeve të Ballkanit Perëndimor me më së shumti dioksid të karbonit të emetuar për banorë, ndjekur nga Bosnje dhe Hercegovina dhe Kosova.(GRAFIK)
Trendi i emetimit të dioksidit të karbonit për banorë në Ballkanin Perëndimor
Që nga viti 2009, Kosova mbetet vendi i tretë me më së shumti emetime të dioksidit të karbonit për banorë në Ballkanin Perëndimor. Fillimi i pandemisë COVID-19 në vitin 2020 shkaktoi rënie të këtyre emetimeve në të gjitha vendet e rajonit, përveç në Maqedoninë e Veriut.
Ndërsa në rajon radhitet e treta, Kosova është e 92-ta, nga gjithsej 197 shtete të botës, në listën e vendeve që emetojnë më së shumti dioksid të karbonit për banorë.
Emetimi i dioksidit të karbonit për banorë në botë
Katari është emetuesi më i madh i dioksidit të karbonit (CO2) për banorë në botë, ndjekur nga Bahreini dhe Kuvajti. Nga gjithsej 197 shtetet e listuara, Kosova radhitet e 92-ta.
Sipas të dhënave të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB), lëndët djegëse, si thëngjilli, nafta dhe gazi, janë kontribuuesit më të mëdhenj në ndryshimet klimatike, duke qenë “përgjegjëse për mbi 75 për qind të emetimit global të gazrave serrë, dhe pothuajse 90 për qind të emetimit total të dyoksidit të karbonit”.
Në Kosovë, rreth 95 për qind e energjisë elektrike prodhohet nga thëngjilli. Kjo varësi mbetet problematike, pasi Kosova synon të jetë e dekarbonizuar deri në vitin 2050, ndërsa mendon që deri më 2031 ta rrisë kapacitetin e energjisë së prodhuar nga burimet e ripërtërishme në 35 për qind.(REL)
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
