Studimi/ 15-vjeçarët shqiptarë përdorues në masë të alkoolit dhe cigareve elektronike

Nga Gazeta Si - Në të gjithë Europën, Azinë Qendrore dhe Kanadanë, përdorimi i substancave të ndryshme nga adoleshentët është kthyer në një problem. OBSH raporton se mbi gjysma e 15-vjeçarëve të anketuar në studimin e OBSH thonë se kanë eksperimentuar me alkoolin dhe 1 në 5 që kanë përdorur kohët e fundit cigare elektronike. Të dhënat e reja nga studimi theksojnë gjithashtu një ngushtim të hendekut gjinor në përdorimin e substancave, duke theksuar nevojën për strategji të synuara parandaluese. “Pasojat afatgjata të këtyre tendencave janë të mëdha dhe politikëbërësit nuk mund t'i shpërfillin këto gjetje alarmante”, thuhet në studimin e OBSH.

Prevalenca e konsumit të alkoolit: alkooli është substanca më e konsumuar në mesin e adoleshentëve, me 57% të 15-vjeçarëve të anketuar që kanë provuar alkool të paktën një herë dhe gati 4 në 10 (37%) që tregojnë se kanë konsumuar alkool në 30 ditët e fundit. Në Shqipëri, 36 për qind e vajzave 15 vjeç dhe 45 për qind e djemve kanë konsumuar alkool të paktën një herë në jetën e tyre, ndërsa 29 për qind e djemve dhe 21 për qind e vajzave kanë pranuar se kanë pirë alkool në muajin e fundit. Ndërkohë, 16 për qind e djemve dhe 10 për qind e vajzave gjithashtu kanë thënë se janë dehur të paktën 1 herë.

Popullariteti i cigareve elektronike: cigaret elektronike kanë tejkaluar në popullaritet duhanin, me 32% të 15-vjeçarëve të anketuar që kanë raportuar përdorimin e cigareve elektronike në një moment dhe 20% në 30 ditët e fundit. Në Shqipëri, 43 për qind e djemve dhe 23 për qind e vajzave 15 vjeç kanë raportuar se konsumojnë cigare elektronike.

Tendencat e përdorimit të kanabisit: përdorimi i kanabisit tregon një rënie të lehtë, me përqindjen e 15-vjeçarëve që kanë përdorur 1 herë kanabis duke rënë nga 14% në 2018 në 12% në 2022.

Zvogëlimi i hendekut gjinor: pabarazia në përdorimin e substancave midis gjinive po mbyllet me shpejtësi, me vajzat që barazojnë ose ia kalojnë djemve në normat e pirjes së duhanit, konsumit të alkoolit dhe përdorimit të cigareve elektronike deri në moshën 15 vjeçare.

Përdorimi i alkoolit është i përhapur në mesin e adoleshentëve

Alkooli është deri tani substanca më e përdorur në mesin e adoleshentëve. Më shumë se gjysma (57%) e 15-vjeçarëve kanë provuar alkool të paktën një herë (56% e djemve dhe 59% e vajzave), dhe gati 40% kanë raportuar se kanë pirë alkool në 30 ditët e fundit (36% e djemve dhe 38 % e vajzave).

Përafërsisht 1 në 10 (9%) adoleshentë në të gjitha grupmoshat kanë përjetuar dehje të konsiderueshme, duke qenë të dehur të paktën dy herë gjatë jetës së tyre, një normë që rritet në mënyrë alarmante nga 5% në moshën 13 në 20% deri në moshën 15 vjeç, duke demonstruar një tendencë përshkallëzimi në abuzimin me alkoolin tek të rinjtë.

Për më tepër, modelet e fundit tregojnë se incidenca e dehjes brenda 30 ditëve të fundit rritet gjithashtu me moshën, duke u rritur nga 5% në mesin e 13-vjeçarëve në 15% në mesin e 15-vjeçarëve.

“Këto gjetje theksojnë se sa i disponueshëm dhe i normalizuar është alkooli, duke treguar nevojën urgjente për masa më të mira politike për të mbrojtur fëmijët dhe të rinjtë nga dëmet e shkaktuara nga alkooli”, thuhet në studimin e OBSH.

Ulet përdorimi i kanabisit

Kur bëhet fjalë për kanabisin, më shumë se 1 në 10 (12%) 15-vjeçarë raportojnë se e kanë përdorur këtë substancë, një rënie e lehtë që nga viti 2018 (nga 14%), ndërsa 6% e 15-vjeçarëve raportojnë se kanë përdorur kanabis në 30 ditët e fundit.

Përdorimi i hershëm i kanabisit mund të çojë në varësi dhe modele problematike të përdorimit më vonë në jetë.

Hendeku gjinor ngushtohet në përdorimin e substancave tek adoleshentët: vajzat i arrijnë djemtë

Studimi zbulon një ndryshim të rëndësishëm në modelet e përdorimit të substancave tek adoleshentët, duke sfiduar normat tradicionale gjinore.

Historikisht, përdorimi i substancave ishte më i zakonshëm tek djemtë sesa tek vajzat, por peizazhi po ndryshon. Deri në moshën 15-vjeçare, vajzat jo vetëm që arrijnë, por në disa raste i kalojnë djemtë. Këtu përfshihet pirja e cigareve elektronike, me vajzat që i kalojnë djemtë dhe konsumimi i alkoolit, ku vajzat shfaqin norma pak më të larta.

“Përdorimi i gjerë i substancave të dëmshme mes fëmijëve në shumë vende në të gjithë Europën dhe më gjerë është një kërcënim serioz për shëndetin publik”, thotë Dr Hans Henri P. Kluge, Drejtor Rajonal i OBSH-së për Europën.

“Duke marrë parasysh që truri vazhdon të zhvillohet deri në mesin e të 20-ave të një personi, adoleshentët duhet të mbrohen nga efektet e produkteve toksike dhe të rrezikshme. Fatkeqësisht, fëmijët sot janë vazhdimisht të ekspozuar ndaj marketingut në internet të produkteve të dëmshme, ndërkohë që po normalizohen ato”.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.