.png)
Hulumtimet shkencore e bëjnë të qartë se shtëpitë e ftohta janë të dëmshme për banorët e tyre dhe ndonjëherë edhe vdekjeprurëse.
Ekziston një rrezik më i lartë për goditje në tru, infeksion të frymëmarrjes dhe rënie ose lëndime të tjera për shkak të forcës dhe shkathtësisë së reduktuar të njerëzve në temperatura të ulëta.
Shtëpitë e ftohta mund të kenë pasoja afatshkurtra dhe afatgjata për shëndetin, mirëqenien dhe madje edhe mundësitë e tyre në jetë.
Disa ekspertë shëndetësorë argumentojnë se shëndeti publik është në dilemë- Dhe ne po e injorojmë rrezikun.
“Për të kuptuar plotësisht pse shtëpitë e ftohta janë një problem , është e rëndësishme të kapërceni keqkuptimin që disa mund të kenë se një shtëpi e ftohtë është thjesht e pakëndshme. Temperaturat e ulëta ndikojnë në vetë funksionimin e trupit tone”-, thotë Dame Margaret Whitehead, profesoreshë e shëndetit publik në Universitetin e Liverpool-it, në MB.
Cilat sëmundje mund të zhvillohen?
Merrni gjakun si shembull. Kur merkuri bie, enët tona të gjakut ngushtohen pak. Kjo ngre presionin e gjakut dhe pengon qarkullimin. Gjaku ynë gjithashtu bëhet më i trashë, pjesërisht për shkak të rritjes së niveleve të një proteine të quajtur fibrinogjen dhe molekulave të tjera që shkaktojnë mpiksje. Pasoja përfundimtare e këtyre ndryshimeve mund të jetë një goditje në tru ose sulm në zemër.
“Njerëzit që kanë kancer, artrit ose aftësi të kufizuara të caktuara mund të jenë veçanërisht të ndjeshëm ndaj të ftohtit,- shton Ëhitehead. Por ka edhe probleme më pak të dukshme. Konsideroni ata që mund të zgjedhin të veshin një pallto brenda ose një palë doreza për të mbajtur larg të ftohtin”.
"Nëse keni të gjitha llojet e shtresave, sigurisht që do të kufizonte lëvizshmërinë tuaj," thotë Whitehead. Për një person të moshuar, për shembull, kjo mund të rrisë mundësinë për të pasur një rënie ose ndonjë dëmtim tjetër në shtëpi.
Sa i përket dhimbjes kronike, jo të gjithë ata që e përjetojnë raportojnë simptoma të përkeqësuara kur është ftohtë. Një studim rasti i vitit 2016 përshkroi një grua me Ehlers-Danlos dhe kushte të tjera që vuri re se dhimbja në krahun dhe hundën e saj ishte e pranishme kryesisht gjatë periudhave të motit të ftohtë. Të ulesh në shtëpi në ditët e ftohta sigurisht që nuk ndihmon, thotë Fifield. "Nëse jam duke bërë diçka si të lexoj ose po mbaj telefonin tim, dhimbja do të fillojë në krahun tim dhe më pas ajo thjesht përhapet."
Të tjera sëmundje ‘të fshehura’
Përveç efekteve të drejtpërdrejta të temperaturave të ulëta, faktorë të tjerë mjedisorë në shtëpitë e ftohta mund të ndikojnë në shëndetin e njerëzve – si lagështia dhe myku, të cilat janë më të zakonshme në shtëpitë me ngrohje të dobët.
Sporet e lëshuara nga myku irritojnë mushkëritë e njerëzve dhe mund të përkeqësojnë kushte të tilla si astma. Një studim nëntëvjeçar tregoi se të jetuarit në kushte të lagështa dhe të mykura për periudha të gjata lidhet ndjeshëm me një rënie të funksionit të mushkërive, për shembull: sa ajër mund të nxjerrin njerëzit në një sekondë të frymëmarrjes.
Fëmijët që jetojnë në shtëpi të lagështa dhe të mykura kanë një rrezik në rritje të infeksioneve të frymëmarrjes. Kjo ka shqetësuar ekspertët e shëndetit publik duke pasur parasysh se imuniteti i disa fëmijëve tashmë mund të jetë i dëmtuar si rezultat i bllokimeve pandemike.
Më pas vjen vdekja..
Ekspertët thonë se njerëzit në varfëri mund të përjetojnë faktorë të shumtë të ndërlikuar së bashku me mungesën e ngrohjes mund të përkeqësojnë ndjeshëm shëndetin e tyre. Shpesh nuk ndodh vetëm që radiatorët nuk janë kurrë të ndezur, por edhe se nuk ka ushqim të mirë për të ngrënë dhe cilësia e ajrit brenda është gjithashtu e keqe, shpjegon ai.
Pasojat mund të jenë fatale. Një raport i vitit 2011 nga Instituti i Barazisë Shëndetësore i Kolegjit Universitar të Londrës (UCL), i njohur si rishikimi Marmot, vlerësoi se 21.5% e vdekjeve të shtesë gjatë dimrit në MB i atribuoheshin shtëpive të ftohta.
"Ekziston një rrjet me të vërtetë komplekse gjërash që çojnë në rritjen e shkallës së vdekjeve të tepërta, por, në fund të fundit, të gjitha rrugët të çojnë përsëri në varfëri," thonë ekspertëtSinha.
Nuk ka dyshim se shtëpitë e ftohta mund të vrasin, dhe më e pakta që ato mund të të shkaktojnë është përkeqësimi i shëndetit tek njerëzit.
Para vdekjes mund të ndodh çmenduria
Një studim amerikan, i botuar në vitin 2019, gjeti një lidhje midis motit më të ftohtë dhe rritjes së shtrimeve në spital të lidhura me çmendurinë.
Hulumtime të tjera zbulojnë se sa e përhapur është lidhja midis mungesës së energjisë për ngrohje dhe shëndetit të dobët. Harriet Thomson, një eksperte në politikat sociale globale në Universitetin e Birmingham, në Mbretërinë e Bashkuar, publikoi një punim në vitin 2017 me kolegët që analizoi të dhënat nga një studim i madh në 32 vende evropiane. Një version i përditësuar i këtij hulumtimi nga Thomson, i cili ende nuk është publikuar, sugjeron se depresioni është i lidhur ngushtë me varfërinë energjetike dhe se kjo lidhje ishte më e theksuar në vendet më të varfra. Një studim i veçantë nga studiues në Kinë sugjeroi se varfëria energjetike ka një ndikim të konsiderueshëm të dëmshëm në shëndetin mendor të njerëzve.
"Nëse ka dikush në familje një person me një sëmundje kronike ose paaftësi, ka nivele shumë më të larta të mungesës së energjisë për ngrohje"- thotë Thomson.
Fëmijët nga familjet që përjetojnë varfëri energjetike priren të shkojnë më keq në shkollë në përgjithësi, dhe gjithashtu vuajnë nga ngacmimi, stigma dhe izolimi social
Në një studim të vitit 2009 në Zelandën e Re, studiuesit instaluan pajisje ngrohëse që rrisin temperaturat në shtëpitë e qindra fëmijëve me astmë gjatë dimrit. Krahasuar me grupin e kontrollit, ata fëmijë përjetuan mesatarisht 21% më pak ditë mungesë në shkollë.
Tammy Boyce, një nga autorët kryesorë të rishikimit të përditësuar të Marmot-it të këtij viti nga Instituti i Shëndetit të Barazisë së UCL, mbi efektet shëndetësore të varfërisë së energjisë ntit, thotë se të jetosh në një shtëpi të ftohtë gjatë fëmijërisë mund të rrjedhë në pjesën tjetër të jetës së një personi.
Aktualisht, familjet që mund të përballojnë pak ngrohje mund ta kufizojnë atë në një dhomë të vetme në një familje, sugjeron ajo.
"Çfarë do të thotë kjo për të rinjtë që përpiqen të bëjnë detyrat e shtëpisë? Ose anëtarë të ndryshëm të familjes detyrohen të jetojnë në një dhomë apo dy dhoma?" pyet Boyce. Përgjigja është shëndeti mendor dhe rezultatet më të dobëta arsimore, mes problemeve të tjera, sipas hulumtimit të saj dhe kolegëve të saj.
Në shumë shtëpi anembanë botës, duke përfshirë ato në vendet e zhvilluara, djegia e drurit ose qymyri është burimi i vetëm i ngrohtësisë . Dhe kjo ka edhe “taksën” emocionale.
"Ne kemi familje që në fakt i fikin sobat, televizorët, ngrohjen. E vetmja gjë që kanë është një frigorifer," thotë Billy McGranaghan, themeluesi i Dad's House, një shoqatë bamirëse që mbështet baballarët beqarë në MB.
"Po shkatërron shumë marrëdhënie të familjeve," shton ai.
“ Të parit e ngrohjes në shtëpi si luks po I shqetëson shumë ekspertët, sepse nuk është normale të mendosh kështu’-thonë ata.
Studiuesit thonë se varfëria e energjisë duhet të shikohet më gjerësisht si një çështje e shëndetit publik dhe për të cilën qeveritë janë në fund të fundit përgjegjëse. “Në të njëjtën mënyrë ata kanë përgjegjësi për trajtimin e efekteve të pirjes së duhanit”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
