.png)
Nga Gazeta Si - A janë meshkujt 10 herë më të mirë në pikturë se femrat? Ju mund të mendoni kështu nëse dëgjoni artistin gjerman, Georg Baselitz, i cili i tha "Guardian" në vitin 2015 se “gratë nuk pikturojnë shumë mirë. Është fakt. Tregu nuk gënjen”.
Tregu mund të mos na mashtrojë qëllimisht, por sigurisht të jep përshtypjen se artistët meshkuj janë shumë më të mirë se femrat. Piktura më e shtrenjtë e shitur ndonjëherë – Salvator Mundi nga Leonardo da Vinçi – arriti në 450 milionë dollarë ndërsa rekordi botëror për një artiste femër, Georgia O’Keeffe, është vetëm 44.4 milionë dollarë, një e dhjeta më pak.
Sigurisht, ky është një krahasim i padrejtë. Për pjesën më të madhe të historisë njerëzore, gratë nuk u lejuan të praktikonin artin në të njëjtën mënyrë si burrat, kështu që ka në mënyrë të pashmangshme më pak gra mjeshtre. Por edhe mes artistëve të gjallë, Jeff Koons mban rekordin, me 91 milionë dollarë, ndërsa rekordi femëror i mbajtur nga Jenny Saville është vetëm 12.5 milionë dollarë.
Por një pabarazi e tillë 10:1 vazhdon ende. Helen Gorrill, autorja e “Gratë nuk mund të pikturojnë”, ka studiuar çmimet e 5000 pikturave të shitura në të gjithë botën dhe zbuloi se për çdo 1 £ që një artist mashkull fiton për punën e tij, një grua fiton vetëm 10 herë më pak. “Është hendeku më tronditës i vlerës gjinore që kam hasur në çdo industri”, është shprehur ajo në një dokumentar të "BBC Radio 4".
Është vërtet tronditëse. Për disa kohë, gratë kanë përbërë 70% të studentëve në kolegjet e artit, të përzgjedhura me meritë dhe bota e artit krenohet me vlerat e saj liberale dhe progresive. Megjithatë, ky lloj arti kryeson hendekun më të madh të pagave që mund të mendohet.
Gorrill hasi në një gjetje tjetër befasuese. Ndërsa vlera e një vepre të një burri rritet nëse e ka nënshkruar, vlera e një vepre të një gruaje bie nëse ajo e ka nënshkruar, sikur të jetë njollosur disi nga gjinia e saj. “Kjo është absolutisht tronditëse”, thotë ajo.
A do të thotë kjo që burrat janë artistë më të mirë sesa gratë?
Një profesore në Oksford, Renee Adams vendosi ta testojë këtë ide. Ajo testoi njerëzit mbi 5 piktura nga artistë meshkuj dhe 5 piktura nga artiste femra.
Ata menduan drejt 50% të rasteve. Kjo është një provë mjaft e mirë se arti i burrave nuk është i ndryshëm dhe, si rrjedhim, nuk është më i mirë se arti i grave.
Më pas ajo tregoi një mostër burrash të pasur që vizitojnë galeritë – profilin klasik të një koleksionisti arti – një pikturë, dhe i caktoi në mënyrë të rastësishme emrin e një artisti mashkull ose femër. Nëse koleksionistëve u thuhej se ishte pikturuar nga një burrë, ata thoshin se u pëlqente më shumë sesa nëse u thuhej se ishte pikturuar nga një grua. Siç thotë ajo: “I njëjti artist, e njëjta pikturë”.
Si arritëm këtu? Frances Morris, drejtoreshë e Tate Modern, thotë: “Gratë artiste nuk kanë pasur një ecuri të mirë, sepse ka pasur një marrëveshje të pandërgjegjshme midis tregut, historisë së artit dhe institucioneve. Të gjithëve u mungon besimi, të gjithë kërkojnë konfirmim. Pra, ka pasur një lloj historie konfirmuese, të cilën mund ta quani kanun. Dhe, sigurisht, konventa dhe historia u përshtatën nga patriarkalizmi”.
Mjafton të shikoni “Historia e Artit” e EH Gombrich, ende libri më i shitur i artit në botë, i caktuar për studentët e artit kudo. Ai përmend vetëm një artiste femër në 688 faqet e saj. Ku është Artemisia Gentileschi? Apo Frida Kahlo? Apo O'Keeffe? Dhe ju duhet vetëm të shikoni koleksionet e muzeut për të parë se sa meshkuj janë ende në mënyrë disproporcionale. Pasi një artist është blerë nga një muze, vlera e punës së tyre rritet. E njëjta gjë ndodh nëse u jepet një shfaqje e përkohshme.
Ndërkohë disa artiste femra janë larguar nga galeritë sapo kanë njoftuar se janë shtatzënë. Atyre iu është thënë se njerëzit nuk do ta merrnin më seriozisht punën e tyre; se blerja e punës së tyre ishte shumë e rrezikshme, sepse ata nuk do të ishin aq të përkushtuara ndaj karrierës së tyre.
Pra, artistet femra janë vërtet kundër kësaj. Lajmi i mirë është se bota po fillon ngadalë të ndryshojë. Muzetë po përpiqen të ribalancojnë koleksionet e tyre. Disa madje shesin art nga burrat për të blerë më shumë art nga gratë. Shtëpitë e ankandeve tani po i nxisin artistet femra dhe Bienalja e Venecias këtë vit i dha një peshë të madhe gruas.
Edhe koleksionistët po e vënë re. Edhe pse çmimet për punën e artisteve femra po fillojnë nga një bazë shumë më e ulët, ato aktualisht po rriten 29% më shpejt sesa për artin e meshkujve.
Për investitorët e shkathët që duan një ujdi dhe një fitim më të lartë, kjo nuk është e përshtatshme.
Për më tepër, shumë nga ky art është i mrekullueshëm. Siç thotë Bellatrix Hubert nga Galeria David Zwirner në Nju Jork: “Nëse po shikoj artistët për të cilët jemi më të interesuar tani, janë kryesisht femrat ato që bëjnë artin më të mirë. Arti i tyre mendoj se është më interesant”.
Marrë nga The Guardian, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
