.png)
Nga teknikat e reja të redaktimit të gjeneve për hiperkolesteroleminë e trashëguar, tek mjetet e inteligjencës artificiale të përdorura në diagnostikimin e hershëm të kancerit të mushkërive edhe në triazhin e dhomës së urgjencës për të shpëtuar jetën e atyre që sëmuren; nga përdorimi i qelizave staminale për të luftuar sëmundjen e Parkinsonit, tek vaksina e re kundër HIV-it, tek një aplikacion për të ndihmuar gratë që vuajnë nga depresioni gjatë shtatzënisë.
Këto janë ndër eksperimentet "revolucionare" që në vitin 2024 mund të ndryshojnë historinë e disa sëmundjeve (dhe të atyre që vuajnë prej tyre ose mund të sëmuren), sipas njëmbëdhjetë ekspertëve të intervistuar nga revista shkencore Nature Medicine mbi studimet klinike më premtuese vitin e ardhshëm.
Inteligjenca artificiale për diagnostikimin e hershëm të kancerit të mushkërive
Diagnostifikimi i hershëm i kancerit të mushkërive, kur ai është ende i vogël dhe i lokalizuar, mund t'ju shpëtojë jetën. Një radiografi e gjoksit është zakonisht testi i parë që sugjeron kancer të mundshëm të mushkërive, i ndjekur nga një tomografi e kompjuterizuar (CT), e cila mund të avancojë diagnozën. Prova në vazhdim e 150 mijë pacientëve të regjistruar në gjashtë spitale në Mbretërinë e Bashkuar - të përzgjedhura nga Nature Medicine dhe të prezantuara nga pulmonologu David Baldëin, profesor i Mjekësisë në Universitetin e Nottingham në Mbretërinë e Bashkuar - synon të verifikojë nëse inteligjenca artificiale (AI ) aplikohet në gjoks.
Baldëin shpjegon: “Ne kemi treguar më parë se raportimi i menjëhershëm i radiografisë së gjoksit nga radiografët mund të bëjë ndryshimin thelbësor, duke përgjysmuar pothuajse kohën e diagnozës, nga 63 ditë në 32 ditë. Ne do të përfundojmë rekrutimin në korrik 2024 dhe shpresojmë të kemi rezultate në vitin 2024. Hipoteza jonë, bazuar në hulumtimet e mëparshme, është se me përdorimin e AI mund të identifikojmë kancerin e mushkërive më herët, duke reduktuar kohën e diagnostikimit deri në 50%”.
Nëse konfirmohen rezultatet paraprake, mund të ketë një ndryshim revolucionar në standardet e diagnostikimit dhe trajtimit të këtij tumori: përdorimi i inteligjencës artificiale në kohën e ekzaminimit me rreze x të gjoksit.
AI gjithashtu edhe tek urgjenca
Ndër sprovat që priten në vitin 2024, sipas studiuesve të intervistuar nga Nature, ekziston edhe një studim klinik - MARS-ED - i cili përfshin përdorimin e inteligjencës artificiale për të identifikuar pacientët më të rrezikuar në dhomën e urgjencës, pra për t'u trajtuar me më shumë urgjencë.
Premisa nis nga një studim retrospektiv i kryer në Qendrën Mjekësore Universitare të Mastrihtit, ku u prezantua një rezultat i ri i rrezikut klinik, RISKINDEX, i cili përdori një model të inteligjencës artificiale për të parashikuar vdekshmërinë 31-ditore të pacientëve që ishin shtruar në urgjencë. Mjeti u aplikua në katër spitale holandeze, duke përdorur të dhëna nga 266,327 pacientë me 7.1 milionë rezultate laboratorike në dispozicion.
Kolesteroli i lartë trashëgues, teknika të reja të modifikimit të gjeneve
Përafërsisht një person në treqind lind me hiperkolesterolemi familjare heterozigote (fëmija trashëgon një kopje të ndryshuar të gjenit nga një prind ), ndër kushtet gjenetike më të zakonshme, por edhe ndër faktorët kryesorë të rrezikut kardiovaskular. Sëmundja shkaktohet nga mutacionet në gjenin Pcsk9, i cili kodon një proteinë që zbërthen receptorët për lipoproteinën me densitet të ulët, LDL, që quhet ndryshe kolesteroli "i keq". Megjithëse statinat mund të zvogëlojnë rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare tek këta pacientë, shumica nuk arrijnë të arrijnë nivele optimale të kolesterolit LDL me terapi kronike. Sipas kardiologut Amit Khera, profesor në Shkollën Mjekësore të Harvardit në Boston, i intervistuar nga revista Nature, zgjidhja mund të vijë nga prova Heart-1, e cila në vitin 2024 do të testojë efektivitetin e një terapie të avancuar të bazuar në teknikën CRISPR, e cila përdor ARN mesenger (mRna): me një administrim të vetëm synon të "fikë" gjenin Pcsk9 në mëlçi, për të reduktuar përgjithmonë kolesterolin LDL, shkaktar i hiperkolesterolemisë familjare heterozigote.
Qelizat staminale për sëmundjen e Parkinsonit
Ndër sprovat që priten në vitin 2024, Nature Medicine përfshin studimin STEM-PD i cili synon të testojë një terapi me qeliza burimore në sëmundjen e Parkinsonit: neuronet dopaminergjike, që rrjedhin nga qelizat burimore embrionale njerëzore, do të transplantohen në trurin e pacientëve midis moshës 50 dhe 75 vjeç me sëmundje të moderuar të Parkinsonit.
Vaksina e qelizave T për HIV
Një vaksinë për parandalimin e virusit të mungesës së imunitetit njerëzor (HIV): siguria, reaktogjeniteti dhe imunogjeniteti do të testohet në vitin 2024 në një provë të fazës 1.
Të rriturit ndërmjet moshës 18 dhe 55 vjeç, me shëndet të mirë dhe pa HIV, do të regjistrohen: ata do të marrin një nga tre dozat e VIR-1388 ose një placebo.
Dozat e para të vaksinës tashmë u janë administruar pjesëmarrësve në studim.
Prova po kryhet nga Rrjeti i provave të vaksinave HIV në dhjetë vende në Shtetet e Bashkuara dhe dy vende në Afrikën e Jugut.
Një aplikacion për të kuruar depresionin gjatë shtatzënisë
Një ekip i udhëhequr nga Universiteti i Liverpool-it ka zhvilluar një aplikacion që lejon një ndërhyrje terapike për gratë në tremujorin e dytë ose të tretë të shtatzënisë, të cilat kanë depresion "të madh". Aplikacioni, i financuar nga Instituti Kombëtar për Kërkim dhe Trajtim i Mbretërisë së Bashkuar, synon të garantojë asistencë adekuate dhe efektive edhe në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme ku ka mungesë të profesionistëve të trajnuar.
Në vitin 2024 do të testohet në zonat rurale të Pakistanit përmes një prove që do të krahasojë aplikacionin me versionin standard të terapisë së programit Thinking Healthy, të ofruar nga punonjësit e kujdesit shëndetësor në ato zona.
Vaksina e malaries, efektiviteti afatgjatë
Një problem i dukshëm me vaksinat e malaries – dhe një nga arsyet që dashur mbi njëqind vjet për të zbatuar një vaksinë – është nevoja për një përgjigje jashtëzakonisht të lartë të antitrupave që vaksina të funksionojë realisht.
Ndër provat premtuese në 2024, të raportuara nga Nature Medicine, është studimi i fazës së 3-të mbi efektivitetin e një vaksine afatgjatë kundër malaries.
Metastazat e trurit te pacientët me kancer të gjirit
Metastazat e trurit janë një problem i madh në kancerin e avancuar të gjirit që prek afërsisht gjysmën e pacientëve HER2 pozitiv, por ekziston vetëm një trajtim i miratuar nga Administrata e Ushqimit dhe Barnave e SHBA (FDA) për këtë kategori pacientësh. Ndër sprovat që priten në vitin 2024 përfshin një studim ndërkombëtar shumëqendror, DESTINY-Breast12, që synon të vlerësojë efikasitetin dhe sigurinë e një antitrupi-ilaç (ADC) kundër metastazave të trurit te pacientët me kancer gjiri.
Burimi: nature.com, Përshtati: Gazeta "Si"
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
