Një nga malet më të shquara të Zelandës së Re, Taranaki Maunga, tani ka statusin ligjor të një personi. Ky zhvillim historik erdhi pas miratimit të një ligji të ri që i jep malit të gjitha të drejtat dhe përgjegjësitë e një njeriu. Ky vendim përfaqëson një hap të rëndësishëm në njohjen e të drejtave të popullit indigjen Maori dhe mbrojtjen e mjedisit natyror.
Një njohje simbolike dhe juridike
Ligji i ri e përshkruan Taranaki Maunga si një “qenie të gjallë dhe të pandashme”. Ky status nënkupton se mali ka të drejta ligjore dhe mund të mbrohet nga përfaqësuesit e tij ligjorë, të cilët janë katër anëtarë të zgjedhur nga fiset Maori dhe katër të tjerë të emëruar nga Ministria e Ruajtjes së Mjedisit.
Historia e Taranaki Maunga dhe lidhja me Maorët
Për Maorët, mali ka qenë gjithmonë një paraardhës i nderuar, një burim frymëzimi kulturor dhe shpirtëror, si dhe një vend i shenjtë. Megjithatë, pas kolonizimit të Zelandës së Re nga britanikët, Maorët u privuan nga e drejta e tyre mbi mal dhe toka përreth.
Në vitin 1770, eksploratori britanik James Cook e quajti malin “Mount Egmont”, duke zhvendosur emrin Maori. Ndërsa në vitin 1865, qeveria koloniale konfiskoi një pjesë të madhe të tokës së rajonit Taranaki, për të ndëshkuar Maorët për rezistencën e tyre kundër qeverisjes britanike. Kjo grabitje e tokës ishte një nga shkeljet e shumta të Traktatit të Waitangi, që supozohej të mbronte të drejtat e Maorëve.
Një hap drejt drejtësisë historike
Miratimi i ligjit për njohjen e statusit ligjor të malit është pjesë e procesit të riparimit të dëmeve të së kaluarës. Ky ligj siguron që Taranaki Maunga të ruhet dhe të mbrohet si një entitet i pavarur, duke u menaxhuar sipas traditave Maori dhe parimeve të ruajtjes së mjedisit.
Pse është i rëndësishëm ky vendim?
Kjo njohje ligjore jo vetëm që rrit respektin ndaj Maorëve dhe kulturës së tyre, por gjithashtu shërben si një model për mbrojtjen e natyrës. Duke pasur të drejta ligjore, mali mund të mbrohet nga aktivitetet që mund të dëmtojnë ekosistemin e tij, si zhvillimet industriale apo shitjet e tokës së tij për përfitime ekonomike.
Publiku do të vazhdojë ta vizitojë malin, por tani me një qasje që respekton vlerat kulturore dhe mjedisore të tij. Ligji gjithashtu nënkupton një rikthim të praktikave tradicionale Maori në menaxhimin e zonës, duke lejuar një mbrojtje më të mirë të biodiversitetit.
Praktika të ngjashme në Zelandën e Re
Zelanda e Re ka qenë pararendëse në njohjen ligjore të natyrës si entitete juridike. Në vitin 2014, pylli i Te Urewera mori statusin e personit ligjor, duke kaluar nga pronësia shtetërore në një model që e menaxhon së bashku me popullin Maori Tūhœe. Po ashtu, lumi Whanganui u shpall si person ligjor në vitin 2017.
Ligji për njohjen e personalitetit ligjor të Taranaki Maunga u miratua unanimisht nga Parlamenti i Zelandës së Re, me 123 vota pro. Kjo unanimitet pasqyron një mbështetje të gjerë për drejtësinë historike dhe ruajtjen e mjedisit. Pasi u shpall votimi, dhjetëra përfaqësues Maori që kishin udhëtuar nga Taranaki drejt Wellington-it festuan me një waiata (këngë tradicionale Maori).
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.