.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Irani u hakmor drejtpërdrejt kundër Izraelit për vrasjet e gjeneralëve të tij të lartë në Damask, Siri, me një sulm prej më shumë se 300 dronë dhe raketa.
Ky përfaqëson një moment rreziku të madh, me shumë pyetje kyçe që duan përgjigje.
Pikëpyetjet për atë që pritet pas sulmit
A ka mjaftuar sulmi i Iranit për të kënaqur thirrjet e tij për hakmarrje? Apo duke pasur parasysh rezultatet relativisht të vogla ku të gjithë dronët dhe raketat u kapën nga Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara -do të ndihet i detyruar të godasë përsëri? Dhe a do ta shohë Benjamin Netanyahu, kryeministri i Izraelit performancën e fortë të mbrojtjes ajrore të vendit të tij si një përgjigje të mjaftueshme? Apo do të zgjedhë të përshkallëzohet më tej me një sulm ndaj vetë Iranit?
Tani që Irani ka sulmuar Izraelin, ai do të dëshirojë të shmangë një luftë më të gjerë, thonë zyrtarët dhe analistët, duke vënë në dukje se iranianët shënjestruan vetëm objekte ushtarake në një përpjekje të dukshme për të shmangur viktimat civile dhe e reklamuan sulmin e tyre shumë përpara.
“Qeveria e Iranit duket se ka arritur në përfundimin se sulmi i Damaskut ishte një pikë kthese strategjike, ku dështimi për t'u hakmarrë do të kishte më shumë dobësi sesa përfitime,” tha Ali Vaez, drejtori i Iranit i Grupit Ndërkombëtar të Krizave.
“Por duke e bërë këtë, lufta në hije që ka bërë me Izraelin për vite tani kërcënon të kthehet në një konflikt shumë real dhe shumë të dëmshëm”, që mund të zvarritet në Shtetet e Bashkuara, tha ai.
"Iranianët tani për tani kanë luajtur kartën e tyre," tha Sanam Vakil, drejtor i programit për Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut në Chatham House.
"Ata bënë një zgjedhje për të quajtur bllof të Izraelit dhe ata ndjenë se duhej ta bënin këtë, sepse ata i shohin gjashtë muajt e fundit si një përpjekje të vazhdueshme për t'i kthyer ata në të gjithë rajonin."
A duhet të kundërpërgjigjet Izraeli?
Të dielën, udhëheqësit iranianë thanë se operacioni ushtarak kundër Izraelit kishte përfunduar, por paralajmëruan se ata mund të nisnin një më të madh në varësi të përgjigjes së Izraelit.
Gjenerali Mohammad Bagheri, oficeri i lartë ushtarak i Iranit, tha se "operacioni dha rezultatin e tij të plotë" dhe "nuk ka asnjë qëllim për ta vazhduar atë". Por, shtoi ai, nëse Izraeli do të sulmonte Iranin në tokën e tij ose diku tjetër, "operacioni ynë i ardhshëm do të jetë shumë më i madh se ky".
Për vite të tëra, Irani mori goditje pas goditjeje nga Izraeli : vrasjet e shkencëtarëve dhe komandantëve ushtarakë të tij bërthamorë, shpërthime në bazat e tij bërthamore dhe ushtarake, sulme kibernetike, infiltrime të inteligjencës, një vjedhje e turpshme e dokumenteve bërthamore dhe sulme të fundit në infrastrukturën e tij kritike.
Por që kur sulmi i udhëhequr nga Hamasi i 7 tetorit e shtyu Izraelin të hynte në luftë në Gaza, Izraeli ka intensifikuar sulmet e tij ndaj interesave dhe komandantëve iranianë në Siri. Në një seri sulmesh nga dhjetori e tutje, Izraeli ka vrarë të paktën 18 komandantë dhe personel ushtarak iranian nga Forca Quds, njësia elitare e Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike që vepron jashtë kufijve të Iranit, thanë mediat iraniane.
Qeveria e Iranit është kritikuar nga mbështetësit e linjës së ashpër për qëndrimin e saj të kujdesshëm gjatë luftës në Gaza.
Me sulmet e kësaj fundjave, zonja Vakil tha: "Unë mendoj se Teherani e pa nevojën për të tërhequr këtë vijë të kuqe dhe për t'i bërë të qartë Izraelit se Irani ka vija të kuqe dhe nuk do të vazhdojë të tolerojë degradimin e ngadaltë të pozicionit të tij."
Teherani ndjeu se duhej të përgjigjej, edhe nëse sulmi i tij do të nxiste mbështetjen e fortë amerikane dhe mbështetjen e gjerë diplomatike perëndimore për Izraelin, duke hequr një pjesë të nxehtësisë nga Izraeli për luftën e tij në Gaza, të paktën përkohësisht, dhe përsëri izoloi Iranin.
Tani, tha zonja Vakil, të dy palët ishin në një përplasje në të cilën të dyja ishin të përgatitura për përshkallëzim, pavarësisht se e dinin se do të shkaktonte dëme të mëdha për veten e tyre.
Në të njëjtën kohë, ekuacioni i vjetër ka ndryshuar, me Izraelin dhe Iranin që godasin njëri-tjetrin drejtpërdrejt, në territorin e njëri-tjetrit, dhe jo përmes përfaqësuesve iranianë jashtë vendit.
Lufta ‘në hije’ tashmë nuk është më e tillë
Sulmi izraelit në kompleksin e Ambasadës së Iranit në Damask, i ndjekur nga një sulm i drejtpërdrejtë iranian ndaj Izraelit, përfaqëson një kapitull të ri të rrezikshëm në luftën e gjatë, ndonjëherë të fshehur midis Izraelit dhe Iranit, i cili ka thënë se dëshiron që Izraeli të fshihet nga harta. I njohur ndonjëherë si "lufta në hije", konflikti është kryer kryesisht midis Izraelit dhe aleatëve dhe përfaqësuesve të Iranit - në Gaza, Libanin jugor, Irak, Jemen dhe Siri.
Të dyja palët pretendojnë se po veprojnë në vetëmbrojtje kombëtare - Izraeli kundër grupeve të përkushtuara për shkatërrimin e tij, me Iranin si aleatin dhe kontrolluesin e tyre kryesor, dhe Iranin kundër çdo lufte të mundshme izraelite kundër tij, shpesh në emër të palestinezëve.
Irani i referohet gjithnjë e më shumë programit të tij bërthamor që po zgjerohet me shpejtësi , i cili e ka pasuruar uraniumin në nivel gati të armëve, si një pengesë kundër Izraelit, ndërsa në të njëjtën kohë mohon se ka ndonjë qëllim për të ndërtuar një armë bërthamore. Por gjithnjë e më shumë Irani konsiderohet nga ekspertët si një shtet me pragun bërthamor, i aftë të krijojë materiale bërthamore të shkallës së armëve brenda javësh dhe një armë bërthamore të papërpunuar brenda një viti apo më shumë.
Irani po kalon gjithashtu një tranzicion të ngadaltë dhe të komplikuar pasi Ayatollah Ali Khamenei, udhëheqësi suprem dhe komandanti i përgjithshëm, thuhet se është i sëmurë dhe u përball me një kryengritje të brendshme të vitit 2022 , të udhëhequr nga gratë, që kërkonte fundin e sundimit klerik.
Vetë zoti Khamenei urdhëroi sulmet ndaj Izraelit nga brenda Iranit për të dërguar një mesazh të qartë se Irani po kalonte nga "durimi strategjik" në një parandalim më aktiv, sipas katër zyrtarëve iranianë, dy prej tyre anëtarë të Gardës Revolucionare. Ata kërkuan anonimitetin sepse nuk ishin të autorizuar të flisnin publikisht.
Rregullat e lojës kanë ndryshuar
“Operacioni i Iranit ka një mesazh kristal të qartë për Izraelin dhe aleatët e tij se rregullat e lojës kanë ndryshuar dhe që tani e tutje, nëse Izraeli godet ndonjë objektiv iranian ose vret ndonjë iranian, ne jemi të gatshëm të godasim në mënyrë më të madhe”, tha në një intervistë telefonike Nasser Imani, një analist i shquar me qendër në Teheran, i cili është i afërt me qeverinë.
"Ditët e operacioneve të fshehta dhe durimit kanë mbaruar."
Irani donte gjithashtu të shfrytëzonte atë që e shihte si një "mundësi të artë" për t'u hakmarrë në këtë shkallë, sepse Izraeli po kritikohej kaq gjerësisht për Gazën, duke përfshirë edhe aleatët e tij kryesorë, si Shtetet e Bashkuara, tha zoti Imani.
Shtrirja e Iranit për hegjemoninë rajonale, e rritur nga përfaqësuesit e tij dhe aftësitë e tij bërthamore, ka antagonizuar qeveritë tradicionale arabe sunite të rajonit, duke përfshirë Egjiptin, Arabinë Saudite, Jordaninë dhe vendet e Gjirit. Revolucioni Islamik që përmbysi monarkinë në vitin 1979 ishte në fillimin e tij që synonte revolucionin rajonal, duke rrëzuar këto qeveri, shumica e të cilave janë monarki ose diktatura ushtarake, kështu që përpjekjet e Izraelit për të kufizuar fuqinë e Iranit, një komb shiit jo-arab, kanë pasur mbështetje e qetë nga vendet arabe, duke përfshirë luftën e Izraelit kundër Hamasit.
Tani rreziqet e përshkallëzimit rajonal janë rritur ndjeshëm. Irani ka qenë i kujdesshëm gjatë luftës në Gaza për të frenuar përfaqësuesit e tij që rrethojnë Izraelin kundër sulmeve të mëdha dhe për të shmangur hakmarrjen e madhe izraelite kundër Hezbollahut në Libanin jugor në veçanti. Hezbollahu, me mijëra raketa të tij të drejtuara ndaj Izraelit, konsiderohet si një pengesë kryesore që e pengon Izraelin të sulmojë drejtpërdrejt Iranin dhe veçanërisht programin e tij bërthamor dhe raketor.
Duke pasur parasysh izolimin e ri të Iranit pas këtij sulmi, Izraeli nuk duhet të përgjigjet, tha Bruno Tertrais, zëvendësdrejtor i Fondacionit për Kërkime Strategjike në Francë.
"Por një prag është kapërcyer," tha ai. Dhe pragu për "një sulm masiv izraelit në territorin iranian", vazhdoi ai, "gjithmonë një opsion ekstrem për Izraelin, pavarësisht nga komentuesit, tani është ulur".
Netanyahu, i cili ka paralajmëruar për kërcënimin nga Irani për dy dekada dhe përballet me presion të ashpër për t'u përgjigjur nga brenda koalicionit të tij të lëkundur të së djathtës ekstreme, mund të zgjedhë të kundërpërgjigjet me më shumë forcë, qoftë ndaj Iranit drejtpërdrejt ose ndaj Hezbollahut. Por Uashingtoni, duke mos qenë i paralajmëruar për sulmin në Damask, ka të ngjarë të insistojë në konsultime paraprake tani.
Burimi: New York Times/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
